Πώς ακριβώς ο πυρετός σκοτώνει τα μικρόβια

Οι επιστήμονες γνωρίζουν ότι η αυξημένη θερμοκρασία του σώματος βοηθά το ανοσοποιητικό σύστημα να καταπολεμήσει τις λοιμώξεις.

Αλλά μόνο η αύξηση της θερμότητας μπορεί να μην είναι αρκετή για να αποτρέψει μια ασθένεια, επομένως πρέπει να εμπλέκονται και άλλοι ανοσοποιητικοί παράγοντες.

Πότε και πώς το σώμα “ανεβάζει” πυρετό

Ο πυρετός ξεκινά όταν τα κύτταρα του ανοσοποιητικού στο σημείο μιας μόλυνσης εκκρίνουν προφλεγμονώδεις κυτοκίνες: πρωτεΐνες που ενισχύουν την ανοσολογική απόκριση. Για να δημιουργήσουν πυρετό, ορισμένες κυτοκίνες ταξιδεύουν στον εγκέφαλο και φτάνουν στον υποθάλαμο, ο οποίος, μεταξύ άλλων σωματικών λειτουργιών, ρυθμίζει και τη θερμοκρασία του σώματος. Εκεί, οι κυτοκίνες ενισχύουν την παραγωγή ενζύμων (προσταγλανδίνες), τα οποία συνθέτουν εκείνα τα χημικά σήματα που προκαλούν πυρετό.

Μάλιστα, τα φάρμακα που καταστέλλουν τον πυρετό, όπως η ακεταμινοφαίνη και η ιβουπροφαίνη πιστεύεται ότι δρουν εμποδίζοντας αυτά τα ένζυμα να παράγουν προσταγλανδίνες.

Οι προσταγλανδίνες προκαλούν αρκετές αλλαγές στο σώμα που προκαλούν πυρετό (δηλαδή θερμοκρασία σώματος 38 βαθμών Κελσίου). Δρώντας μέσω των χημικών αγγελιαφόρων του νευρικού συστήματος, ενισχύουν την παραγωγή θερμότητας στα αποθέματα καφέ λίπους, τα οποία καίνε αποθηκευμένα σάκχαρα. Προκαλούν επίσης μυϊκό ρίγος (οι γνωστές “κρυάδες” που έχουμε κατά τον πυρετό) για την πρόκληση θερμότητας και περιορίζουν την απώλεια θερμότητας συστέλλοντας τα αιμοφόρα αγγεία, ειδικά κοντά στα άκρα, όπως τα χέρια και τα πόδια.

Πώς ο πυρετός επηρεάζει την “μάχη” παθογόνων και ανοσοποιητικού συστήματος

“Οι πυρετικές θερμοκρασίες έχει αποδειχθεί ότι αυξάνουν την ανοσολογική απόκριση, διεγείροντας τόσο το έμφυτο όσο και το προσαρμοστικό διαμέρισμα του ανοσοποιητικού συστήματος”, λέι ο δρ. Anders Blomqvist, νευροεπιστήμονας με επίκεντρο έρευνας τον πυρετό στο Πανεπιστήμιο Linköping στη Σουηδία.

Το πρώτο ελέγχει τις γενικευμένες αντιδράσεις του ανοσοποιητικού, ενώ το δεύτερο “μαθαίνει” να καταπολεμά νέα παθογόνα, καθώς εισέρχονται στον οργανισμό. “Αλλά οι υποκείμενοι μηχανισμοί δεν είναι πλήρως κατανοητοί”, σημείωσε ο ίδιος.

Ωστόσο, υπάρχουν συγκεκριμένα στοιχεία του ανοσοποιητικού συστήματος που πιστεύεται ότι ενισχύει ο πυρετός. Τα ανοσοκύτταρα πρώτης απόκρισης (ουδετερόφιλα) στρατολογούνται στην “πρώτη γραμμή κρούσης” σε μια μολυσμένη περιοχή. Αυτά τα κύτταρα πεθαίνουν λίγο αφότου εκπληρώσουν τον σκοπό τους. Έτσι ο πυρετός μπορεί να ενθαρρύνει μεγαλύτερο αριθμό να... στρατολογηθεί στο πεδίο της μάχης.

Υπάρχουν επίσης στοιχεία ότι, κατά τη διάρκεια ενός πυρετού, τα λεγόμενα δενδριτικά κύτταρα αναπτύσσουν μια ισχυρότερη τάση να τρώνε επιβλαβή μικρόβια. Καταβροχθίζοντας μικρόβια, τα δενδριτικά κύτταρα μπορούν στη συνέχεια να παρουσιάσουν θραύσματα αυτών των μικροβίων στα προσαρμοστικά κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος, δίνοντάς τους πληροφορίες για το πώς να κάνουν μια πιο προσαρμοσμένη επίθεση στον εισβολέα.

Εάν ένας ξένος εισβολέας εξελιχθεί για να μολύνει το σώμα σε κανονικές θερμοκρασίες, η απόδοσή του μπορεί να μειωθεί όταν υπερθερμανθεί, καθώς τα ένζυμά του μπορεί να αρχίσουν να “βράζουν”, χάνοντας σχήμα και λειτουργικότητα. Και, εάν το παθογόνο εξελιχθεί για να αντέχει στον πυρετό, τότε θα γίνει λιγότερο ικανό να μολύνει εξαρχής ανθρώπους σε κανονικές θερμοκρασίες σώματος.

Πυρετός: Τι ρόλο παίζουν οι κυτοκίνες

Οι επιστήμονες αντιμετωπίζουν μια μεγάλη πρόκληση στο να καταλάβουν πώς ακριβώς ο πυρετός καταπολεμά τις λοιμώξεις. Οι κυτοκίνες που προκαλούν πυρετούς ενισχύουν επίσης άλλες λειτουργίες του ανοσοποιητικού συστήματος, επομένως είναι δύσκολο να ξεχωρίσουμε την επίδραση του πυρετού από αυτές τις άλλες ενισχύσεις του ανοσοποιητικού.

Για παράδειγμα, οι προφλεγμονώδεις κυτοκίνες προάγουν την μετανάστευση των κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος σε όλο το σώμα. Αυτό τα οδηγεί στο μολυσμένο σημείο καθώς και στους ανοσοποιητικούς ιστούς, όπως οι λεμφαδένες, όπου τα προσαρμοστικά ανοσοκύτταρα εκπαιδεύονται να καταπολεμούν μια λοίμωξη.

Αν και οι κυτοκίνες παίζουν επίσης τον ρόλο τους, ο δρ. Blomqvist λέει ότι ο πυρετός παίζει σημαντικό ρόλο στην καταπολέμηση των ξένων εισβολέων.

Μελέτες δείχνουν ότι οι ασθενείς σε μονάδες εντατικής θεραπείας είναι πιο πιθανό να αναρρώσουν από μια λοίμωξη εάν αναπτύξουν πυρετό. Η επίδραση των φαρμάκων καταστολής του πυρετού είναι επίσης ενδεικτική: οι γιατροί μπορεί να πιστεύουν ότι είναι απαραίτητο να τα χορηγήσουν εάν ανησυχούν ότι ο πυρετός ενός ασθενούς θα ανέβει σε επικίνδυνες θερμοκρασίες, αλλά σε λιγότερο σοβαρές περιπτώσεις, η χρήση αυτών των φαρμάκων μπορεί να αφοπλίσει την άμυνα του οργανισμού.

“Τα πιο ισχυρά στοιχεία για τα ευεργετικά αποτελέσματα του πυρετού προέρχονται από προκλινικές και κλινικές μελέτες, που δείχνουν αυξημένη θνησιμότητα από λοιμώξεις όταν χορηγούνται αντιπυρετικά”, σημείωσε ο δρ. Blomqvist. Οι βαρέως άρρωστοι ασθενείς είχαν περισσότερες πιθανότητες να επιβιώσουν εάν λάμβαναν αντιπυρετικό μόνο την τελευταία στιγμή, προτού ο πυρετός τους ξεπεράσει το όριο κινδύνου.

Πηγή: livescience.com