Οι δείκτες στο αίμα που προβλέπουν την άνοια 15 χρόνια πριν την εκδήλωση των συμπτωμάτων

Η έρευνα δείχνει πώς τα προφίλ των πρωτεϊνών στο αίμα προβλέπουν με ακρίβεια την άνοια έως και 15 χρόνια πριν από την κλινική διάγνωση. Πρόκειται για γνωστούς βιοδείκτες, οι οποίοι είναι μόρια που βρίσκονται στο αίμα, σε άλλα σωματικά υγρά ή σε ιστούς και υποδεικνύουν μια φυσιολογική ή μη φυσιολογική διαδικασία ή μια ασθένεια.

Οι επιστήμονες του Πανεπιστημίου του Warwick και του Πανεπιστημίου Fudan της Σαγκάης βασίστηκαν στη μεγαλύτερη μέχρι σήμερα μελέτη πρωτεωμικής αίματος και άνοιας, περιλαμβάνοντας δείγματα αίματος 52.645 υγιών ανθρώπων από τη UK Biobank.

Η πρωτεωμική είναι ένας σημαντικός τομέας έρευνας που αποτελεί τον νέο στόχο της βιοτεχνολογίας. Το αντικείμενο μελέτης της πρωτεωμικής είναι η καταγραφή και
κατανόηση των αλληλεπιδράσεων του συνόλου των πρωτεϊνών ενός οργανισμού, προσπάθεια που αναμένεται να οδηγήσει στην παραγωγή νέων, πιο αποτελεσματικών
διαγνωστικών και θεραπευτικών μέσων.

Τα δείγματα αίματος που συλλέχθηκαν μεταξύ 2006 και 2010 καταψύχθηκαν και αναλύθηκαν μετά από 10-15 χρόνια, μεταξύ Απριλίου 2021 και Φεβρουαρίου 2022. Μέχρι τον Μάρτιο του 2023, συνολικά 1.417 συμμετέχοντες συνέχισαν να αναπτύσσουν άνοια. Το αίμα αυτών των ανθρώπων έδειξε δυσλειτουργία των πρωτεϊνικών βιοδεικτών.

Από τις 1.463 πρωτεΐνες που αναλύθηκαν, εντοπίστηκαν 11 πρωτεΐνες οι οποίες είναι, σύμφωνα με τους ερευνητές, εξαιρετικά ακριβείς στην πρόβλεψη της μελλοντικής άνοιας. Η περαιτέρω ενσωμάτωση των κλασικών παραγόντων κινδύνου της ηλικίας, του φύλου, του μορφωτικού επιπέδου και της γενετικής, έδειξε για πρώτη φορά την υψηλή ακρίβεια του προγνωστικού μοντέλου, που μετρήθηκε σε ποσοστό άνω του 90%, υποδεικνύοντας την πιθανή μελλοντική χρήση του σε προγράμματα διαγνωστικού ελέγχου άνοιας σε επίπεδο κοινότητας.

Πρωτεΐνες (για παράδειγμα η πρωτεΐνη Glial Fibrillary acidic protein, GFAP) είχαν προηγουμένως αναγνωριστεί ως πιθανοί βιοδείκτες για την άνοια σε μικρότερες μελέτες, αλλά αυτή η νέα έρευνα είναι πολύ μεγαλύτερη. Γνωστή ως διαχρονική ανάλυση (μια μελέτη που διεξάγεται σε ένα δείγμα συμμετεχόντων επί σειρά ετών), οι ερευνητές μπόρεσαν να δείξουν τις διαφορές και τις πορείες μεταξύ των ατόμων με άνοια και της ομάδας ελέγχου σε διάστημα 15 ετών.

Η έγκαιρη διάγνωση είναι ζωτικής σημασίας για τα άτομα με άνοια. Η νέα φαρμακευτική τεχνολογία μπορεί να επιβραδύνει ή ακόμη και να αντιστρέψει την πρόοδο της νόσου Αλτσχάιμερ, αλλά μόνο εάν η νόσος ανιχνευθεί αρκετά νωρίς. Το φάρμακο lecanemab είναι μία από τις δύο νέες θεραπείες για τη νόσο.

Ο επικεφαλής συγγραφέας καθηγητής Jianfeng Feng, από το Τμήμα Επιστήμης Υπολογιστών του Πανεπιστημίου του Warwick, ελπίζει ότι μπορεί να αναπτυχθούν μελλοντικά φάρμακα που θα αλληλεπιδρούν με τις πρωτεΐνες που εντοπίστηκαν στη μελέτη.

Ο καθηγητής Feng τόνισε ότι ο συνδυασμός της τεχνητής νοημοσύνης και της ανάλυσης πρωτεϊνών προσφέρει μια πολλά υποσχόμενη οδό για την ιατρική ακριβείας. Αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό για τον έλεγχο των μεσήλικων και ηλικιωμένων που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο άνοιας.

«Αυτό το μοντέλο θα μπορούσε να ενσωματωθεί απρόσκοπτα στα εθνικά συστήματα υγείας και να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο διαλογής από τους γενικούς ιατρούς», δήλωσε ο καθηγητής Feng.

Τα ευρήματα δημοσιεύονται στο επιστημονικό περιοδικό Nature Aging.