Στα νησιά του Β. Αιγαίου υπηρετεί μόλις το 1,1% των γιατρών - Τα κίνητρα που ζητούν

Παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα διαθέτει την υψηλότερη αναλογία ιατρών προς πληθυσμό στην Ευρώπη, πολλές περιοχές, ιδιαίτερα οι απομακρυσμένες καθώς και τα ακριτικά νησιά, αντιμετωπίζουν προβλήματα υποστελέχωσης των μονάδων υγείας.

Κύριο χαρακτηριστικό παραμένει η ανισοκατανομή του ιατρικού προσωπικού, ιδιαίτερα εις βάρος των νησιωτικών περιοχών, με την ανισομέρεια αυτή να επιβαρύνει σοβαρά το Εθνικό Σύστημα Υγείας και να υπονομεύει την ισότιμη πρόσβαση των πολιτών στις υπηρεσίες υγείας.

Σήμερα, υπηρετούν συνολικά 68.752 ιατροί στην Ελλάδα. Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ:

• Στο Βόρειο Αιγαίο, σε 12 κατοικημένα νησιά, υπηρετούν μόλις 769 ιατροί (1,1%).
• Στο Νότιο Αιγαίο, σε 52 κατοικημένα νησιά (Δωδεκάνησα:24 νησιά- 206.831 κάτοικοι/ Κυκλάδες: 28 νησιά- 122.738 κάτοικοι), υπηρετούν 1.309 ιατροί (1,9%).
• Στα Ιόνια Νησιά υπηρετούν 1.038 (1,5%).

Με βάση τα παραπάνω στοιχεία, η Ολομέλεια των Προέδρων Ιατρικών Συλλόγων της χώρας σε και το Διοικητικό Συμβούλιο του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου (ΠΙΣ) που συνεδρίασαν στις 20 Σεπτεμβρίου, στη Ρόδο, συζήτησαν για τη νησιωτικότητα σε συνάρτηση με τις υπηρεσίες υγείας που υφίστανται και τα κίνητρα που οφείλει να χορηγήσει η πολιτεία, ώστε να υπάρξει επαρκής και ποιοτική κάλυψη.

Καλύφθηκαν τα 2/3 των θέσεων ιατρών που προκηρύχτηκαν

Ο Πρόεδρος του ΠΙΣ, Αθανάσιος Εξαδάκτυλος, παρουσίασε στους συμμετέχοντες την εισήγηση για τη νησιωτικότητα σε συνάρτηση με τις υπηρεσίες υγείας. Σύμφωνα με τον ΠΙΣ, η οργάνωση και στελέχωση των υπηρεσιών υγείας στις νησιωτικές και δυσπρόσιτες περιοχές αποτελεί πάντα ένα διαρκές και ιδιαίτερο πρόβλημα για τα συστήματα υγείας. Η Ελλάδα, έχοντας μια σχεδόν μοναδική γεωγραφία, αντιμετωπίζει το θέμα με την ανάπτυξη υπηρεσιών μεταφοράς ασθενών και τη θέσπιση κινήτρων για το προσωπικό που στελεχώνει τις δομές υγείας.

Η τελευταία αναθεώρηση των κινήτρων έγινε τον Οκτώβριο του 2024 και έκτοτε καλύφθηκαν τα 2/3 των θέσεων ιατρών που προκηρύχτηκαν. Ο ΠΙΣ, ο οποίος εισηγήθηκε το σύνολο των μέτρων που υιοθετήθηκαν, εξέφρασε εξαρχής την άποψη ότι η αναπροσαρμογή του επιδόματος αγόνου είναι χαμηλή και ότι η υποχρεωτική παραμονή στις θέσεις αυτές επί 3ετια θα πρέπει να συμπληρωθεί με κίνητρα παραμονής για να ισορροπηθούν οι συνέπειές της.

Για παράδειγμα, η κοινωνική και επιστημονική ανασφάλεια, αλλά και οι μεγάλες ελλείψεις σε υποδομές λειτουργούν αποτρεπτικά για την επιλογή εργασίας στην παραμεθόριο, τη στιγμή που η γεωγραφία της νησιωτικότητας, η τουριστική ανάπτυξη και οι μεταναστευτικές ροές αυξάνουν εκθετικά τις ανάγκες.

Όμως, η υγειονομική θωράκιση των νησιών είναι όρος επιβίωσης κι ανάπτυξης για τους κατοίκους. Σύμφωνα με τον ΠΙΣ, είναι επιβεβλημένη τόσο για λόγους ισονομίας και βιώσιμης κατοίκησης, όσο και για λόγους βιώσιμης ανάπτυξης, μείωσης των διακομιδών είτε με ΕΚΑΒ για τα επείγοντα περιστατικά, είτε προγραμματισμένα με προσωπικά έξοδα των ασθενών με το κόστος να είναι βαρύ, είτε για λόγους τουριστικής ανάπτυξης.

Επικαιροποίηση κινήτρων

Ο Πανελλήνιος Ιατρικός Σύλλογος τονίζει ότι επιβάλλεται να επικαιροποιηθούν τα κίνητρα προς τους ιατρούς, καθώς η λειτουργία πολλών δομών υγείας, νοσοκομείων και Κέντρων Υγείας σε περιοχές της νησιωτικής χώρας είναι οριακή. Τα κίνητρα διακρίνονται σε οικονομικά – μισθολογικά, διοικητικά και επιστημονικά.

Ως προς τις διοικητικές παρεμβάσεις, προτείνεται μεταξύ άλλων, η αναδιάρθρωση της κατάταξης των αγόνων νησιωτικών περιοχών και θέσπιση διαβαθμισμένων κινήτρων. Επίσης, προτείνεται ανασχεδιασμός της 2ης Υγειονομικής Περιφέρειας, καθώς κρίνεται δυσλειτουργικό να έχει ευθύνη τόσο για τη Δυτική Αττική και τον Πειραιά όσο και για όλα τα νησιά του Αιγαίου. Με στόχο την παρουσία ειδικευμένου ιατρικού προσωπικού σε όλα τα νησιά του Αιγαίου, ο ΠΙΣ ζητά οι θέσεις που πρόκειται να κενωθούν λόγω συνταξιοδότησης ή μετάθεσης, να προκηρύσσονται ένα έτος νωρίτερα και οι προκηρύξεις να παραμένουν ανοικτές, έως την κάλυψη της θέσης.

Στα οικονομικά κίνητρα, η τελευταία προσαύξηση στο επίδομα αγόνου κρίνεται ατελέσφορη (αφορά 300 ευρώ μικτά το μήνα σε όλες τις ειδικότητες και 600 ευρώ σε ορισμένες), ενώ στον ιδρυτικό νόμο του ΕΣΥ προβλεπόταν η σταδιακή αύξηση του μισθολογίου των γιατρών ανά έτος με κλιμάκωση από 8% ως 50% των μηνιαίων αποδοχών, ανάλογα με την περιοχή και τα έτη παραμονής. Ο ΠΙΣ προτείνει επιπλέον φορολογική ελάφρυνση εφόσον υπάρχει μόνιμη εγκατάσταση (αγορά κατοικίας, εγκατάσταση οικογένειας), καθώς και:

• Πλήρη αποζημίωση εφημεριών χωρίς πλαφόν για ιατρούς
• Αφορολόγητες πρόσθετες εφημερίες (οι οποίες άλλωστε πραγματοποιούνται λόγω των ιατρικών κενών)
• Κατάργηση ανώτατης οροφής (πλαφόν) εφημεριών
• Εφάπαξ «bonus εγκατάστασης» με την ανάληψη υπηρεσίας.

Για τη στέγαση, προτείνεται παροχή στέγης ή επιδόματος ικανού να εξασφαλίσει τουλάχιστον το ήμισυ της δαπάνης. Επιπλέον επιδότηση της αγοράς στέγης σε ποσοστό 30% της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου και άτοκη δανειοδότηση, με προϋπόθεση την παραμονή στο νοσοκομείο για 12 χρόνια. Σε περίπτωση πρόωρης αποχώρησης, να προβλέπεται επιστροφή των ευεργετημάτων. Η συγκεκριμένη πρόταση αφορά μόνο τα νησιά και περιοχές με μείωση πληθυσμού (π.χ. Βόρειος Έβρος).

Για τις οικογένειες, προτείνεται συνυπηρέτηση συζύγων και προτεραιοποίηση στις προσλήψεις.

Ως προς τα επιστημονικά κίνητρα, προτείνεται απεριόριστη πρόσβαση σε βιβλιοθήκες (μέσω συνδρομών των Νοσοκομείων), αποζημίωση και πλήρης κάλυψη των εξόδων για 2 πανελλήνια συνέδρια κάθε χρόνο και 1 διεθνές κάθε 2 χρόνια, απόσπαση για ένα μήνα κάθε έτος σε πανεπιστημιακή κλινική της ειδικότητας του ιατρού για επιστημονική ενημέρωση ή σε προκαθορισμένες κλινικές του ΕΣΥ, καθώς και προτεραιότητα σε δωρεάν μεταπτυχιακά της ημεδαπής και έκπτωση 60% στα επι πληρωμή. Αντίστοιχη επιδότηση για μεταπτυχιακά εξωτερικού εξ' αποστάσεως και αντίστοιχες εκπαιδευτικές άδειες. Επισημαίνεται η πρόβλεψη για δυνατότητα άμεσης αναπλήρωσης των γιατρών κατά την απουσία τους σε κανονικές και εκπαιδευτικές άδειες, σε όλες τις νησιωτικές και δυσπρόσιτες περιοχές.

Χρόνια νοσήματα

Στα μικρά νησιά, η πρόληψη και η διαχείριση χρόνιων νοσημάτων συχνά βασίζεται σε περιστασιακές επισκέψεις ή εθελοντικές δράσεις. Ο ΠΙΣ τονίζει ότι απαιτείται συστηματική και οργανωμένη παρέμβαση, ώστε να διασφαλιστεί ισότιμη φροντίδα και ζητά:

• Κατάργηση ανεξέλεγκτης δράσης ΜΚΟ.
• Δημιουργία οργανωμένων ιατρικών ομάδων με σαφές πλαίσιο αδειοδότησης.
• Καθορισμό των αναγκών και οργάνωση τακτικών επισκέψεων ιατρών που θα συμπληρώνουν τον ενιαίο ηλεκτρονικό φάκελο υγείας των ασθενών.

Η λειτουργία τηλεϊατρικής σε νησιά αποτελεί αδήριτη ανάγκη, ώστε να μειωθούν οι αναίτιες κοστοβόρες αεροδιακομιδές και να αυξηθεί το αίσθημα ασφάλειας των κατοίκων. Η τηλεϊατρική πρέπει να λειτουργήσει με αυστηρό κανονιστικό πλαίσιο, σύμφωνα με όσα έχουν αποφασιστεί σε προηγούμενη Ολομέλεια των προέδρων των ιατρικών συλλόγων και του ΠΙΣ. Παράλληλα, απαιτείται ενίσχυση του ΕΚΑΒ και των αεροδιακομιδών, όταν υπάρχει επείγουσα ανάγκη.