Τι είναι η ενιαία υγεία - Το σχέδιο της Ελλάδας και ο ρόλος της Πολιτικής Προστασίας

Το 70–90% του κινδύνου εμφάνισης χρόνιων νοσημάτων αποδίδεται σε περιβαλλοντικούς παράγοντες. To 75% των λοιμωδών νοσημάτων είναι ζωονόσοι ενώ σχεδόν το 60% όλων των ανθρώπινων παθογόνων είναι ζωονόσοι. Αυτές οι ασθένειες προσβάλλουν περισσότερο από 1 δισ. ανθρώπους ετησίως και ευθύνονται για περισσότερους από 2 εκατ. θανάτους τον χρόνο.

Το 20% των καρκίνων εξαρτάται από τη διατροφή. Η μικροβιακή αντοχή είναι από τις κορυφαίες παγκόσμιες απειλές για τη δημόσια υγεία και χαρακτηρίζεται ως «σιωπηλή πανδημία».

Τα παραπάνω στοιχεία, παρουσίασε η επιστημονική ομάδα του "One Health", στο 1ο ONE HEALTH SUMMIT. Η διοργάνωση, που πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 22 Οκτωβρίου, είχε ως σκοπό να αναδείξει την ανάγκη για Εθνική Στρατηγική Ενιαίας Υγείας στη χώρα μας.

Η πρώτη ολοκληρωμένη μελέτη για την Ενιαία Υγεία που έχει γίνει στην Ελλάδα, την οποία υποστήριξε η φαρμακευτική εταιρεία MSD, κατέγραψε στοιχεία και παρουσίασε δέσμη προτάσεων για τη χάραξη ενός ολοκληρωμένου Εθνικού Σχεδίου που να βασίζεται στη διατομεακή συνεργασία και την εκπαίδευση. Στην επιστημονική ομάδα συμμετέχουν οι Γιάννης Τούντας - Συντονιστής, Ομότιμος Καθηγητής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και Διευθυντής του Ιδρύματος Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής (ΙΚΠΙ), Μαρία Λινού, Κτηνίατρος και Πρόεδρος της Ελληνικής Κτηνιατρικής Εταιρείας, Δημοσθένης Σαρηγιάννης, Καθηγητής Περιβαλλοντικής Μηχανικής στο ΑΠΘ και Πρόεδρος του ΔΣ του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (ΕΙΕ) και Θωμάς Μπαρτζάνας, Καθηγητής και Αντιπρύτανης Έρευνας, Οικονομικών και Ανάπτυξης του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Ο κ. Τούντας παρουσίασε μια σειρά από προτάσεις επικεντρωμένες στην πρόληψη, στην ενίσχυση των υποδομών υγείας και στην ενημέρωση του πληθυσμού. Οι βασικές προτεραιότητες περιλαμβάνουν διατροφικές προσαρμογές, πρόληψη και αντιμετώπιση μικροβιακής αντοχής, βελτίωση της εμβολιαστικής κάλυψης των ενηλίκων, ενίσχυση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας και των υποδομών (ανθρώπων & υλικών) της Δημόσιας Υγείας, ανάπτυξη ψηφιακής υγείας, ενημέρωση και εκπαίδευση του πληθυσμού, καθώς και διατομεακή και διεπιστημονική συνεργασία.

Από την πλευρά της, η κυρία Λινού τόνισε τον καθοριστικό ρόλο της κτηνιατρικής στην προστασία της δημόσιας υγείας. Η κυρία Λινού πρότεινε την ενίσχυση της επιτήρησης και καταγραφής στα ζώα, την ορθολογική χρήση των αντιβιοτικών μέσω εθνικής συνταγογράφησης, την εκπαίδευση και ενημέρωση, τη διεπιστημονική συνεργασία και ανταλλαγή πληροφοριών, την ενίσχυση προγραμμάτων πρόληψης και βιοασφάλειας, καθώς και τη χρήση νέων τεχνολογιών και την ενίσχυση της έρευνας. Επιπλέον, επισήμανε την ανάγκη δημιουργίας κεντρικού συντονιστικού οργάνου, ένταξης της Ενιαίας Υγείας στην πολιτική ατζέντα, κατάρτισης Εθνικών Σχεδίων Δράσης και επαρκούς χρηματοδότησης των σχετικών πρωτοβουλιών.

Ακολούθως, ο κ. Σαρηγιάννης, επικεντρώθηκε στην πρόληψη και τον μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στην υγεία. Οι προτάσεις του περιλαμβάνουν δράσεις ετοιμότητας για καύσωνες και θερμική καταπόνηση, μέτρα αυτοπροστασίας, παρακολούθηση της ποιότητας του αέρα και ενημέρωση μέσω έγκαιρων ειδοποιήσεων, αντιμετώπιση επιπτώσεων από δασικές πυρκαγιές και πλημμύρες, καθώς και πρόληψη της εξάπλωσης μεταδοτικών νοσημάτων. Επιπλέον, τόνισε τη σημασία του διατομεακού συντονισμού (Υγείας, Αυτοδιοίκησης και Πολιτικής Προστασίας), της εκπαίδευσης του κοινού, της προστασίας ευάλωτων ομάδων, της συνεχούς αξιολόγησης σχεδίων δράσης και της δημιουργίας ανθεκτικών υποδομών έναντι ακραίων φαινομένων.

Με τη σειρά του, ο κ. Μπαρτζάνας, εστίασε στον τομέα της κτηνοτροφίας, προτείνοντας μεταξύ άλλων μέτρα όπως η αύξηση της χρήσης εγχώριων φυτικών ζωοτροφών με χαμηλότερη περιβαλλοντική επίδραση, η διατροφή ακριβείας και η βελτιστοποίηση της διατροφής, η χρήση τεχνολογιών κτηνοτροφίας ακριβείας, η εφαρμογή βιοασφάλειας και βιοκλιματικών κτηνοτροφικών κατασκευών, η αγροδασοκομία σε ορεινά βοσκοτόπια για μείωση εκπομπών και συγκράτηση άνθρακα.

Ο ΕΟΔΥ και ο ρόλος της Πολιτικής Προστασίας

Η Αναπληρώτρια Υπουργός Υγείας, Ειρήνη Αγαπηδάκη, τόνισε ότι «η Ενιαία Υγεία είναι ένα θέμα που συζητάμε χρόνια, τόσο σε ευρωπαϊκό επίπεδο όσο και στη χώρα μας. Χρειάζεται να μετατρέψουμε τις γενικές αρχές σε συγκεκριμένες δράσεις. Ζούμε ήδη τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και της περιβαλλοντικής ρύπανσης, με δεδομένα που δείχνουν συσχέτιση καρκίνου του πνεύμονα σε μη καπνιστές με την ατμοσφαιρική ρύπανση. Αυτό αποδεικνύει ότι η δημόσια υγεία δεν είναι μόνο ατομική ευθύνη».

Σύμφωνα με την ίδια, στη χώρα μας κεντρικός πυρήνας των δράσεων είναι ο ΕΟΔΥ. Μέσω συνεργασιών με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νόσων (ECDC) και προγραμμάτων όπως το "EU4Health" συγκεντρώνονται ενιαία, συγκρίσιμα δεδομένα για ανθρώπους, ζώα και περιβαλλοντικούς παράγοντες.

«Για πρώτη φορά η χώρα μας υλοποιεί πρόγραμμα Ενιαίας Υγείας με έγκριση του ECDC, απολύτως τεκμηριωμένο επιστημονικά. Αυτό αποτελεί αλλαγή πολιτικού παραδείγματος: η πολιτική πρέπει να στηρίζεται σε επιστημονικά δεδομένα και η Δημόσια Υγεία, όχι μόνο σε καλές προθέσεις. Προγράμματα όπως το ΠΡΟΛΑΜΒΑΝΩ και δράσεις για την αντιμικροβιακή αντοχή δείχνουν ότι τα συνεργατικά μοντέλα δουλεύουν, με ήδη μετρήσιμα αποτελέσματα. Στόχος μας είναι να συνεχίσουμε με στοχευμένες δράσεις, μετρήσιμα αποτελέσματα και ανάπτυξη της ερευνητικής ικανότητας της χώρας» είπε η κυρία Αγαπηδάκη.

Τη γέφυρα που θα συνενώσει όλα τα σημεία αποτελεί η Πολιτική Προστασία: Υγεία, Περιβάλλον, Κλιματική Κρίση και Κοινωνία, ανέφερε από την πλευρά του ο υπουργός Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, Γιάννης Κεφαλογιάννης. «Όχι για να υποκαταστήσει άλλους θεσμούς, αλλά για να διασφαλίσει ένα συνεκτικό σύστημα με πραγματικό αποτέλεσμα για την Ενιαία Υγεία» τόνισε.

Αναφερόμενος στο πρόγραμμα ΑΙΓΙΣ, το χαρακτήρισε «ολοκληρωμένο σχέδιο 2 δισεκατομμυρίων ευρώ» που περιλαμβάνει όχι μόνο μέσα καταστολής, αλλά και δράσεις πρόληψης, με δημιουργία Εθνικής Βάσης Δεδομένων για την Πολιτική Προστασία. Η βάση αυτή, όπως είπε, «θα συγκεντρώνει δεδομένα από όλα τα συναρμόδια Υπουργεία και με τη χρήση τεχνολογίας τεχνητής νοημοσύνης, θα επιτρέπει την παρακολούθηση και την πρόβλεψη φαινομένων σε πραγματικό χρόνο».