Η νόσος του Χάντινγκτον αντιμετωπίστηκε με επιτυχία για πρώτη φορά στην ιστορία

Δεν υπάρχει ίαση και οι θεραπείες που είναι διαθέσιμες σήμερα μπορούν μόνο να βοηθήσουν στη διαχείριση των συμπτωμάτων. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο μια πρόσφατη ανακάλυψη με επικεφαλής επιστήμονες στο University College London (UCL) δημιουργεί συγκρατημένη αισιοδοξία: μια νέα γονιδιακή θεραπεία έχει δείξει σημάδια επιβράδυνσης της εξέλιξης της νόσου, αλλάζοντας ενδεχομένως το μέλλον για τους ασθενείς και τις οικογένειες που ζουν με αυτή την πάθηση.

Αυτό το άρθρο εξηγεί τι είναι η νόσος του Χάντινγκτον, πώς λειτουργεί η θεραπεία και γιατί αυτά τα αποτελέσματα θεωρούνται ορόσημο στην ιατρική του εγκεφάλου.

Τι είναι η νόσος του Χάντινγκτον;

Η νόσος του Χάντινγκτον είναι μια γενετική διαταραχή, που προκαλείται από μια μετάλλαξη στο γονίδιο HTT και η οποία οδηγεί στην παραγωγή ανώμαλης πρωτεΐνης huntingtin. Με την πάροδο του χρόνου, αυτή η τοξική πρωτεΐνη βλάπτει τα εγκεφαλικά κύτταρα, ιδιαίτερα σε περιοχές που ελέγχουν την κίνηση, την μάθηση και τη συμπεριφορά.

• Τα συμπτώματα συνήθως ξεκινούν στο μέσον της ενήλικης ζωής, αν και υπάρχουν περιπτώσεις πρώιμης έναρξης.
• Η νόσος είναι προοδευτική και θανατηφόρα, συνήθως επιδεινούμενη σε εύρος 10-25 ετών.
• Κοινά χαρακτηριστικά περιλαμβάνουν ακούσιες σπασμωδικές κινήσεις (χορεία), δυσκολία στην ομιλία και την κατάποση, μειωμένη κρίση και διαταραχές της διάθεσης.

Επειδή η νόσος του Χάντινγκτον προκαλείται από ένα μόνο ελαττωματικό γονίδιο, θεωρείται εδώ και καιρό ιδανικός στόχος για γονιδιακή θεραπεία. Εάν οι επιστήμονες καταφέρουν να διορθώσουν ή να «σιωπήσουν» την μετάλλαξη, μπορεί να επιβραδύνουν ή ακόμα και να σταματήσουν τη βλάβη.

Τι νέο έδειξε η έρευνα του UCL;

Η κλινική δοκιμή υπό την αιγίδα του UCL εξέτασε μια νέα γονιδιακή θεραπεία, η οποία έχει σχεδιαστεί για να μειώνει τα επίπεδα της τοξικής πρωτεΐνης huntingtin. Χορηγούμενη απευθείας στον εγκέφαλο, η θεραπεία χρησιμοποιεί έναν τροποποιημένο ιικό φορέα για να παρέχει γενετικές οδηγίες, που μειώνουν την παραγωγή επιβλαβών πρωτεϊνών.

Οι ερευνητές ανέφεραν ότι:

• Οι ασθενείς που έλαβαν τη θεραπεία εμφάνισαν βραδύτερη εξέλιξη των συμπτωμάτων σε σύγκριση με την αναμενόμενη φυσική παρακμή.
• Οι σχετικές σαρώσεις εγκεφάλου υπέδειξαν μειωμένη βλάβη των νευρικών κυττάρων στους συμμετέχοντες που έλαβαν θεραπεία.
• Η θεραπεία ήταν γενικά καλά ανεκτή, χωρίς να παρατηρηθούν σημαντικές ανησυχίες ασφαλείας μέχρι στιγμής.

Αυτή είναι η πρώτη φορά που μια γονιδιακή θεραπεία έχει δείξει ουσιαστική επίδραση στην εξέλιξη της νόσου του Χάντινγκτον, αν και τα ευρήματα είναι ακόμη προκαταρκτικά.

Πώς λειτουργεί η γονιδιακή θεραπεία;

Η νέα θεραπεία λειτουργεί με την αποσιώπηση του μεταλλαγμένου γονιδίου HTT, έτσι ώστε ο εγκέφαλος να παράγει λιγότερη από την ανώμαλη πρωτεΐνη.

1. Ένας ακίνδυνος ιικός φορέας μεταφέρει γενετικές «οδηγίες» σε στοχευμένες περιοχές του εγκεφάλου.
2. Αυτές οι οδηγίες ενεργοποιούν την παραγωγή μορίων RNA, τα οποία παρεμβαίνουν στη δραστηριότητα του μεταλλαγμένου γονιδίου.
3. Μειώνοντας τα επίπεδα τοξικής πρωτεΐνης, τα εγκεφαλικά κύτταρα έχουν καλύτερες πιθανότητες να επιβιώσουν περισσότερο και να λειτουργήσουν πιο αποτελεσματικά.

Σε αντίθεση με τα τυπικά φάρμακα, τα οποία διαχειρίζονται μόνο τα συμπτώματα, αυτή η προσέγγιση αντιμετωπίζει άμεσα την υποκείμενη αιτία.

Γιατί είναι σημαντικά αυτά τα ευρήματα;

Η σημασία αυτής της μελέτης έγκειται στη δυνατότητά της να αλλάξει τά θεραπευτικά δεδομένα για τη νόσο του Huntington:

• Πρώτο σημάδι τροποποίησης της νόσου: Τα τρέχοντα φάρμακα μειώνουν μόνο τα προβλήματα κίνησης ή τα ψυχιατρικά συμπτώματα, ενώ η γονιδιακή θεραπεία μπορεί να επιβραδύνει τη συνολική επιδείνωση.
• Ελπίδα για τις οικογένειες: Η νόσος του Huntington είναι μια κληρονομική πάθηση. Κάθε παιδί ενός πάσχοντος γονέα έχει 50% πιθανότητα να την αναπτύξει. Μια θεραπεία που αλλάζει την πορεία της νόσου θα άλλαζε τη ζωή για τις μελλοντικές γενιές.
• Επιπτώσεις για άλλες εγκεφαλικές διαταραχές: Η επιτυχία εδώ θα μπορούσε να επιταχύνει την έρευνα για τη γονιδιακή θεραπεία στη νόσο Αλτσχάιμερ, τη νόσο Πάρκινσον και την αμυοτροφική πλευρική σκλήρυνση (ALS), όπου τοξικές πρωτεΐνες παίζουν επίσης ρόλο.

Τι ακολουθεί για τους ασθενείς;

Παρόλο που τα ευρήματα της γονιδιακής θεραπείας είναι πρωτοποριακά, θα χρειαστούν χρόνια προτού η εν λόγω θεραπεία γίνει ευρέως διαθέσιμη. Προς το παρόν, οι ασθενείς και οι οικογένειές τους θα πρέπει να επικεντρωθούν στις τρέχουσες επιλογές διαχείρισης, ενώ παράλληλα θα πρέπει να παραμένουν ενημερωμένοι για την πρόοδο της έρευνας.

• Επόμενα βήματα στην έρευνα: Σχεδιάζονται μεγαλύτερες, πολυκεντρικές δοκιμές για να επιβεβαιωθεί η αποτελεσματικότητα και η μακροπρόθεσμη ασφάλεια της θεραπείας. Αυτές οι μελέτες θα καθορίσουν επίσης το καταλληλότερο στάδιο της νόσου για παρέμβαση.
• Εκτιμώμενα χρονοδιαγράμματα: Εάν τα αποτελέσματα παραμείνουν θετικά, η έγκριση από τις ρυθμιστικές αρχές θα μπορούσε να εξεταστεί εντός της επόμενης δεκαετίας, αν και αυτό εξαρτάται από τα αποτελέσματα των δοκιμών και τη χρηματοδότηση.
• Δίκτυα υποστήριξης: Ομάδες υποστήριξης όπως η Huntington’s Disease Society of America και το European Huntington’s Disease Network παρέχουν πόρους, ενημερώσεις σχετικά με κλινικές μελέτες και συναισθηματική υποστήριξη στις οικογένειες.

Εν αναμονή θεραπειών τροποποίησης της νόσου, οι ασθενείς θα πρέπει να συνεχίσουν με ένα ολοκληρωμένο σχέδιο φροντίδας που περιλαμβάνει:

• Φάρμακα ανακούφισης συμπτωμάτων, που συνταγογραφούνται από νευρολόγους (για προβλήματα κίνησης, διάθεσης ή συμπεριφοράς)
• Δομημένη φυσικοθεραπεία, εργοθεραπεία και λογοθεραπεία για την παράταση της ανεξαρτησίας και αυτοεξυπηρέτησης του ασθενούς
• Διατροφική καθοδήγηση, καθώς η απώλεια βάρους και οι δυσκολίες στην κατάποση είναι συχνές καθώς η νόσος εξελίσσεται

Συχνές Ερωτήσεις

Είναι αυτή η γονιδιακή θεραπεία θεραπεία για τη νόσο του Χάντινγκτον;

Όχι. Η θεραπεία στοχεύει στην επιβράδυνση της εξέλιξης της νόσου, όχι στην εξάλειψή της. Οι ερευνητές τονίζουν ότι η θεραπεία παραμένει προς το παρόν ανέφικτη, αλλά αυτό είναι το πιο κοντινό βήμα προς την αλλαγή της πορείας της νόσου.

Ποιος μπορεί να λάβει αυτή τη θεραπεία αυτή τη στιγμή;

Προς το παρόν, η θεραπεία είναι διαθέσιμη μόνο σε περιβάλλοντα κλινικών δοκιμών. Οι ασθενείς πρέπει να πληρούν αυστηρά κριτήρια επιλεξιμότητας και να παρακολουθούνται στενά.

Πώς διαγιγνώσκεται η νόσος του Χάντινγκτον;

Η διάγνωση συνδυάζει την κλινική αξιολόγηση (εξέταση της κίνησης, της διάθεσης και των γνωστικών συμπτωμάτων) με μια γενετική εξέταση που επιβεβαιώνει τη μετάλλαξη HTT. Το οικογενειακό ιστορικό είναι συχνά ένας βασικός παράγοντας.

Μπορούν οι αλλαγές στον τρόπο ζωής να βοηθήσουν στη νόσο του Χάντινγκτον;

Ο τρόπος ζωής δεν μπορεί να αποτρέψει την πάθηση, αλλά η άσκηση, η λογοθεραπεία και η διατροφική υποστήριξη μπορούν να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής και να βοηθήσουν στη διαχείριση των συμπτωμάτων για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

Υπάρχουν ηθικά ζητήματα σχετικά με τη γονιδιακή θεραπεία για εγκεφαλικές διαταραχές;

Ναι. Οι γονιδιακές θεραπείες είναι ακριβές, πολύπλοκες και εξακολουθούν να είναι πειραματικές. Οι ειδικοί συζητούν ζητήματα όπως η μακροπρόθεσμη ασφάλεια, η πρόσβαση στη θεραπεία και η ηθική της γενετικής παρέμβασης.

Συμπέρασμα

Η μελέτη του UCL σηματοδοτεί μια ιστορική στιγμή: η γονιδιακή θεραπεία μπορεί τελικά να αλλάξει την πορεία της νόσου του Huntington, προσφέροντας ελπίδα εκεί που προηγουμένως υπήρχε μόνο αναπόφευκτο. Αν και δεν αποτελεί θεραπεία, η επιβράδυνση της εξέλιξης της νόσου θα ήταν μετασχηματιστική για τους ασθενείς και τις οικογένειές τους.

Η έρευνα βρίσκεται ακόμη στα αρχικά της στάδια, αλλά εάν επιβεβαιωθεί, θα μπορούσε να ανοίξει την πόρτα σε μια νέα εποχή ιατρικής ακριβείας στη νευρολογία.

Πηγές:
ucl.ac.uk
healthline.com
mayoclinic.org
medicalnewstoday.com