ΔΕΠΥ: Πώς αντισταθμίζονται οι δυσκολίες της; Με τα δυνατά γνωρίσματα του καθενός, λέει η επιστήμη

Ωστόσο, νέα έρευνα αμφισβητεί αυτήν τη μονόπλευρη οπτική. Μια μεγάλη μελέτη σε ενήλικες με ΔΕΠΥ υποδηλώνει, ότι όσοι εξ αυτών αναγνωρίζουν τα προσωπικά τους δυνατά σημεία και τα χρησιμοποιούν ενεργά στην καθημερινή ζωή, αναφέρουν υψηλότερη ευεξία, καλύτερη ποιότητα ζωής και λιγότερα προβλήματα ψυχικής υγείας.

Η έρευνα δεν διαγράφει τις προκλήσεις της ΔΕΠΥ, αλλά επισημαίνει μια πιο ισορροπημένη κατανόηση της πάθησης: ο τρόπος με τον οποίο τα άτομα με ΔΕΠΥ σχετίζονται με τα δυνατά τους σημεία μπορεί να διαμορφώσει με ουσιαστικό τρόπο τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα της ψυχικής τους υγείας.

Τι εξέτασε η νέα μελέτη

Η έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο Psychological Medicine, ανέλυσε δεδομένα από ενήλικες που είχαν διαγνωστεί με ΔΕΠΥ, εστιάζοντας όχι μόνο στα συμπτώματα αλλά και στα ψυχολογικά δυνατά τους σημεία, δηλαδή σε χαρακτηριστικά, όπως η δημιουργικότητα, η περιέργεια, η επιμονή, η κοινωνική νοημοσύνη και ο ενθουσιασμός.

Οι συμμετέχοντες αξιολογήθηκαν ως προς:

• Επίγνωση των προσωπικών τους δυνατών σημείων
• Πόσο συχνά χρησιμοποιούσαν αυτά τα δυνατά σημεία στην καθημερινή ζωή
• Μετρήσεις ευεξίας και ικανοποίησης από τη ζωή
• Επίπεδα κατάθλιψης, άγχους και στρες

Το βασικό εύρημα ήταν συνεπές και ισχυρό: η επίγνωση των δυνατών σημείων από μόνη της δεν ήταν αρκετή. Τα οφέλη ήταν ισχυρότερα μεταξύ των ενηλίκων που όχι μόνο αναγνώριζαν τα δυνατά τους σημεία, αλλά και τα εφάρμοζαν τακτικά στην εργασία, τις σχέσεις και τους προσωπικούς τους στόχους.

Βασικά ευρήματα με απλά λόγια

• Οι ενήλικες με ΔΕΠΥ που χρησιμοποίησαν ενεργά τα δυνατά τους σημεία έδειξαν:
• Υψηλότερη συνολική ψυχολογική ευεξία
• Καλύτερη αντιληπτή ποιότητα ζωής
• Λιγότερα συμπτώματα κατάθλιψης και άγχους
• Χαμηλότερα επίπεδα ψυχολογικής δυσφορίας

Αντίθετα, οι ενήλικες που ναι μεν αναγνώριζαν τα δυνατά τους σημεία, αλλά σπάνια τα χρησιμοποίησαν, δεν βίωσαν τα ίδια οφέλη για την ψυχική τους υγεία. Αυτό υποδηλώνει ότι η πρακτική εφαρμογή/εξάσκηση των δυνατών σημείων στην καθημερινή ζωή έχει μεγαλύτερη σημασία από την θετική αυτο-αντίληψη μόνο.

Γιατί τα δυνατά σημεία της ΔΕΠΥ συχνά παραβλέπονται

Τα κλινικά μοντέλα της ΔΕΠΥ έχουν ιστορικά επικεντρωθεί στην εξασθένηση, εν μέρει επειδή η διάγνωση απαιτεί λειτουργικές δυσκολίες. Ως αποτέλεσμα, δυνατά σημεία όπως:

• ταχεία παραγωγή ιδεών
• υψηλή ενέργεια σε τομείς ενδιαφέροντος
• νέες λύσεις προβλημάτων
• η συναισθηματική ευαισθησία και η ενσυναίσθηση

συχνά απορρίπτονται ως άσχετα με τη θεραπεία.

Με την πάροδο του χρόνου, αυτή η ανισορροπία μπορεί να διαμορφώσει την αυτο-ταυτότητα. Πολλοί ενήλικες με ΔΕΠΥ εσωτερικεύουν ένα “αφήγημα”, που επικεντρώνεται στα προβλήματα που έχουν. Αυτό λειτουργεί σαν "δικαιολογία" και συνδέεται στενά με χαμηλότερη αυτοεκτίμηση, χρόνιο στρες και ψυχικές παθήσεις.

Πώς η χρήση των δυνατών σημείων μπορεί να αντισταθμίσει τη ΔΕΠΥ

Η μελέτη ευθυγραμμίζεται με ευρύτερα ψυχολογικά στοιχεία που δείχνουν ότι η εξάσκηση των προσωπικών δυνατών σημείων υποστηρίζει την ψυχική υγεία μέσω πολλαπλών μηχανισμών.

1. Βελτιωμένη αυτο-αποτελεσματικότητα: Η τακτική χρήση των δυνατών σημείων ενισχύει το αίσθημα ικανότητας και δράσης, αντισταθμίζοντας την μαθημένη αδυναμία, που μπορεί να αναπτυχθεί μετά από χρόνια ακαδημαϊκών ή επαγγελματικών αγώνων.
2. Μειωμένο συναισθηματικό φορτίο: Όταν οι ασθενείς λειτουργούν με τρόπους που ευθυγραμμίζονται με τα δυνατά τους σημεία, τότε η εργασία τους απαιτεί λιγότερο διαρκή αυτοέλεγχο και αυτό μειώνει την κόπωση, την απογοήτευση και τη συναισθηματική εξάντληση στη δουλειά.
3. Καλύτερη ρύθμιση του στρες: Η δέσμευση στα δυνατά σημεία του χαρακτήρα έχει συνδεθεί με χαμηλότερες αντιδράσεις κορτιζόλης και βελτιωμένη συναισθηματική ρύθμιση, τα οποία και τα δύο διαταράσσονται συνήθως στη ΔΕΠΥ.

ΔΕΠΥ, ευεξία και ταυτόχρονα προβλήματα ψυχικής υγείας

Οι ενήλικες με ΔΕΠΥ είναι σημαντικά πιο πιθανό από τον γενικό πληθυσμό να εμφανίσουν ταυτόχρονα:

• Κατάθλιψη
• Διαταραχές άγχους
• Συναισθηματική δυσλειτουργία
• Μειωμένη ικανοποίηση από τη ζωή

Τα νέα ευρήματα υποδηλώνουν ότι η χρήση των δυνατών σημείων μπορεί να λειτουργήσει ως τροχοπέδη σε αυτά, βοηθώντας να εξηγηθεί γιατί ορισμένοι ενήλικες με ΔΕΠΥ ευδοκιμούν, ενώ άλλοι δυσκολεύονται παρά την παρόμοια σοβαρότητα των βασικών συμπτωμάτων τους.

Αυτό δεν σημαίνει ότι τα δυνατά σημεία αντικαθιστούν τη θεραπεία, αλλά μπορούν να συμπληρώσουν τη φαρμακευτική αγωγή, τη θεραπεία και τις συμπεριφορικές στρατηγικές βελτιώνοντας την καθημερινή λειτουργία και τη συναισθηματική ανθεκτικότητα.

Τι σημαίνει αυτό για τη θεραπεία της ΔΕΠΥ

Τα ευρήματα έχουν σημαντικές επιπτώσεις στην κλινική πρακτική, την καθοδήγηση και την υποστήριξη στον χώρο εργασίας. Μια προσέγγιση που βασίζεται στα δυνατά σημεία μπορεί να περιλαμβάνει:

• Εντοπισμό των ατομικών δυνατών σημείων παράλληλα με την αξιολόγηση των συμπτωμάτων
• Σχεδιασμό εργασίας και ρουτινών που επιτρέπουν την τακτική χρήση αυτών των δυνατών σημείων
• Να ξεφεύγει κανείς από την στενή «αντιμετώπιση των δυσκολιών» και να οικοδομεί λειτουργικά πλεονεκτήματα

Αυτή η προσέγγιση δεν ελαχιστοποιεί τις δυσκολίες που σχετίζονται με τη ΔΕΠΥ. Αλλά αναγνωρίζει ότι τα αποτελέσματα της ψυχικής υγείας εξαρτώνται όχι μόνο από την μείωση των συμπτωμάτων, αλλά και από το πώς οι ασθενείς βιώνουν την ικανότητα και το νόημα στην καθημερινή ζωή.

Γιατί η χρήση των δυνατών σημείων δεν είναι το ίδιο με την απλή “θετική σκέψη”

Η μελέτη κάνει μια σημαντική διάκριση: τα οφέλη συνδέθηκαν με την πραγματική συμπεριφορά, όχι μόνο με την αισιοδοξία και την αυτοεκτίμηση. Πρακτικά, αυτό σημαίνει:

• Το να γνωρίζεις ότι είσαι δημιουργικός δεν βοηθάει πολύ αν το περιβάλλον σου δεν ευνοεί τη δημιουργική εργασία
• Η αναγνώριση της κοινωνικής νοημοσύνης έχει σημασία μόνο εάν η κοινωνική αλληλεπίδραση αποτελεί μέρος της καθημερινής ζωής
• Τα δυνατά σημεία πρέπει να εξασκούνται, όχι απλώς να... αυτο-θαυμάζονται

Αυτό το εύρημα αντικρούει τα απλοϊκά μηνύματα ότι η «θετική σκέψη» αρκεί για τη βελτίωση της ψυχικής υγείας.

Συχνές Ερωτήσεις

Σημαίνει αυτό ότι η ΔΕΠΥ είναι πλεονέκτημα;

Όχι. Η ΔΕΠΥ περιλαμβάνει πραγματικές βλάβες, αλλά οι ασθενείς έχουν και δυνατά σημεία, που υποστηρίζουν την ευημερία τους, όταν χρησιμοποιούνται ενεργά.

Μπορούν τα δυνατά σημεία να αντικαταστήσουν τη φαρμακευτική αγωγή ή τη θεραπεία;

Όχι, σε καμία περίπτωση. Θα πρέπει να θεωρούνται συμπληρωματικά και όχι υποκατάστατα της επαγγελματικής θεραπείας.

Ποια είδη δυνατών σημείων είναι κοινά σε ενήλικες με ΔΕΠΥ;

Η δημιουργικότητα, η περιέργεια, η επιμονή σε τομείς ενδιαφέροντος, η ενσυναίσθηση και η επίλυση προβλημάτων αναφέρονται συχνά, αλλά τα δυνατά σημεία ποικίλλουν σημαντικά από άτομο σε άτομο.

Γιατί η φροντίδα που βασίζεται στα δυνατά σημεία δεν αποτελεί πρότυπο στη θεραπεία της ΔΕΠΥ;

Τα κλινικά συστήματα σχεδιάζονται γύρω από τη διάγνωση και την μείωση της βλάβης. Η αξιολόγηση των δυνατών σημείων έχει αποκτήσει μόλις πρόσφατα ερευνητική υποστήριξη.

Συμπέρασμα

Νέα έρευνα αμφισβητεί την ιδέα ότι τα αποτελέσματα της ΔΕΠΥ εξαρτώνται αποκλειστικά από τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων. Οι ενήλικες με ΔΕΠΥ που αναγνωρίζουν και χρησιμοποιούν ενεργά τα προσωπικά τους δυνατά σημεία τείνουν να βιώνουν υψηλότερη ευεξία, καλύτερη ποιότητα ζωής και λιγότερα προβλήματα ψυχικής υγείας.

Πηγές:
scitechdaily.com
cdc.gov
nhs.uk
who.int