Διατροφή και καρκίνος: Όσα θέλουν οι επιστήμονες να γνωρίζετε

Αυτή η σχέση γίνεται όλο και πιο σαφής για τον καρκίνο του παχέος εντέρου και για τη σχέση μεταξύ αλκοόλ και καρκίνων.

Διατροφή και καρκίνος του παχέος εντέρου

Ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι η δεύτερη πιο συχνή αιτία θανάτου από καρκίνο στις Η.Π.Α. Συνολικά, περίπου μία στις 26 γυναίκες και ένας στους 24 άνδρες θα αναπτύξουν καρκίνο του παχέος εντέρου και του ορθού κατά τη διάρκεια της ζωής τους.

Ο καρκίνος είναι μια ανεξέλεγκτη διαίρεση των κυττάρων. Κάθε κύτταρο του σώματός σας περιέχει γονίδια που του δίνουν εντολή να διαιρείται και γονίδια που ελέγχουν την κυτταρική διαίρεση ή δίνουν εντολή στο κύτταρο να αυτοκαταστραφεί.

Μια μετάλλαξη που αλλάζει το DNA σε οποιοδήποτε από αυτά τα γονίδια, μπορεί να οδηγήσει σε ανεξέλεγκτη ανάπτυξη των κυττάρων. Η προδιάθεση για καρκινικές μεταλλάξεις μπορεί να είναι κληρονομική, αλλά παίζουν ρόλο και περιβαλλοντικοί παράγοντες (συμπεριλαμβανομένης της διατροφής).

Καρκίνος του παχέος εντέρου

Οι καρκινικοί όγκοι στο κόλον ή το ορθό συνήθως ξεκινούν ως πολύποδες. Αν και οι περισσότεροι πολύποδες δεν είναι καρκινικοί, κάποιοι μπορούν να μετατραπούν σε καρκίνο με την πάροδο του χρόνου.

Εάν τα κύτταρα σε αυτούς τους πολύποδες αρχίσουν να πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα, μπορούν να αναπτυχθούν στο τοίχωμα του παχέος εντέρου ή του ορθού.

Από εκεί μπορούν να εισέλθουν στα αιμοφόρα αγγεία ή λεμφαγγεία και να μεταφερθούν σε άλλα μέρη του σώματος. Στην περίπτωση του καρκίνου του παχέος εντέρου, οι περισσότερες μεταλλάξεις είναι επίκτητες και όχι κληρονομικές.

Πρόληψη

Ο καλύτερος τρόπος για να ελαχιστοποιήσετε τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου είναι να υποβάλλεστε σε τακτικές εξετάσεις και να αφαιρείτε τυχόν πολύποδες πριν προλάβουν να γίνουν καρκινικοί.

Τα άτομα με μέσο κίνδυνο πρέπει να αρχίζουν τις εξετάσεις στα 45 έτη.

Οι θάνατοι από καρκίνο του παχέος εντέρου έχουν μειωθεί.

Μελέτη διαπίστωσε ότι η πρόοδος στη θεραπεία ευθύνεται για το 21% αυτής της αλλαγής, ενώ το υπόλοιπο 79% των θανάτων αποτράπηκε χάρη στις εξετάσεις και την αφαίρεση των προκαρκινικών πολύποδων ή την έγκαιρη ανίχνευσή τους.

Ποιες αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορούν επίσης να μειώσουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου:

• Αποφύγετε ή περιορίστε το αλκοόλ. Αρκετές μελέτες έχουν διαπιστώσει υψηλότερο κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου με αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ, ειδικά στους άνδρες. Η Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία συνιστά την αποφυγή του αλκοόλ ή τον περιορισμό της κατανάλωσης σε ένα ποτό την ημέρα για τις γυναίκες και δύο για τους άνδρες.
• Να είστε δραστήριοι. Η τακτική μέτρια έως έντονη σωματική δραστηριότητα συνδέεται με χαμηλότερο κίνδυνο. Στόχος είναι τα 150 λεπτά μέτριας ή 75 λεπτά έντονης σωματικής δραστηριότητας την εβδομάδα.
• Προσέχετε το βάρος σας. Το υπερβολικό βάρος και η παχυσαρκία αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου, ειδικά στους άνδρες.
• Μην καπνίζετε. Το μακροχρόνιο κάπνισμα συνδέεται με υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου. Η διακοπή του καπνίσματος μπορεί να συμβάλει στη μείωση του κινδύνου.
• Προσέχετε τη διατροφή σας. Η κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων μπορεί να είναι χρήσιμη. Ανάλυση της διατροφής σχεδόν μισού εκατομμυρίου γυναικών κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων συνδέεται με χαμηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του παχέος εντέρου.

Σύμφωνα με την Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία, μια διατροφή πλούσια σε λαχανικά, φρούτα και δημητριακά ολικής αλέσεως και λίγα κόκκινα και επεξεργασμένα κρέατα, μειώνουν τον κίνδυνο καρκίνου.

Οι φυτικές ίνες φαίνεται ότι παίζουν επίσης κάποιο ρόλο. Μελέτη διαπίστωσε ότι όσοι κατανάλωναν περισσότερες φυτικές ίνες και ακόρεστα λιπαρά οξέα είχαν χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου σε σύγκριση με όσους κατανάλωναν λιγότερα από αυτά τα θρεπτικά συστατικά. Δεν έχει ακόμη καθοριστεί εάν αυτό οφείλεται σε αυτά τα συγκεκριμένα θρεπτικά συστατικά ή στο γεγονός ότι αποτελούν μέρος μιας συνολικά πιο υγιεινής διατροφής.

Προκαταρκτικές έρευνες υποδηλώνουν ότι τα βακτήρια του εντέρου μπορεί να είναι ο σύνδεσμος μεταξύ των φυτικών ινών και του χαμηλότερου κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου. Όταν αυτοί οι μικροοργανισμοί διασπούν τις ίνες, δημιουργούν υποπροϊόντα που μπορεί να συμβάλλουν στη μείωση του κινδύνου σχηματισμού όγκων στο έντερο.

Αλκοόλ και καρκίνος

Το αλκοόλ είναι η τρίτη κύρια αιτία καρκίνου που μπορεί να προληφθεί, μετά το κάπνισμα και την παχυσαρκία, αλλά οι περισσότεροι αγνοούν τον κίνδυνο. Οι επιστήμονες τονίζουν ότι ακόμη και η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ συνδέεται με υψηλότερο κίνδυνο.

Η σχέση του με τον καρκίνο

Το αλκοόλ θεωρείται καρκινογόνο. Εκατοντάδες υψηλής ποιότητας μελέτες παρατήρησης και μετα-αναλύσεις δεδομένων από εκατομμύρια περιπτώσεις καρκίνου σε όλο τον κόσμο, έχουν διαπιστώσει σημαντική συσχέτιση μεταξύ της κατανάλωσης αλκοόλ και του αυξημένου κινδύνου καρκίνου, συμπεριλαμβανομένων των καρκίνων του στόματος, του λαιμού, του λάρυγγα, του οισοφάγου, του μαστού (στις γυναίκες), του ήπατος και του παχέος εντέρου. Για ορισμένους τύπους καρκίνου, όπως ο καρκίνος του μαστού, του στόματος και του λαιμού, ο κίνδυνος μπορεί να αυξηθεί με μόλις ένα ή λιγότερα ποτά την ημέρα. Η υψηλότερη κατανάλωση συνδέεται με υψηλότερο κίνδυνο.

Όλα τα αλκοολούχα ποτά περιέχουν ένα είδος αλκοόλης που ονομάζεται αιθανόλη. Όταν καταναλώνεται, το σώμα διασπά την αιθανόλη σε ακεταλδεΰδη, μια χημική ένωση που μπορεί να βλάψει το DNA των κυττάρων σας. Αυτή η βλάβη μπορεί να προκαλέσει ανεξέλεγκτη ανάπτυξη των κυττάρων, δημιουργώντας τους όγκους που είναι το χαρακτηριστικό γνώρισμα του καρκίνου. Το αλκοόλ μπορεί να αυξήσει το οξειδωτικό στρες στο σώμα, το οποίο αυξάνει τη φλεγμονή και βλάπτει το DNA, τις πρωτεΐνες και τα κύτταρα, παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου. Επίσης, μπορεί να επιβραδύνει τη διάσπαση των οιστρογόνων, γεγονός που μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού. Επιπλέον, οι καρκινογόνες ουσίες όπως ο καπνός του τσιγάρου διαλύονται στο αλκοόλ, γεγονός που τις καθιστά πιο εύκολα απορροφήσιμες από τον οργανισμό, αυξάνοντας τον κίνδυνο καρκίνου του στόματος και του λαιμού.

Κίνδυνος

Ο κίνδυνος ενός ατόμου να αναπτύξει καρκίνο, συμπεριλαμβανομένων των καρκίνων που σχετίζονται με το αλκοόλ, καθορίζεται από μια πολύπλοκη αλληλεπίδραση γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων, επομένως δεν έχουν όλοι τον ίδιο κίνδυνο. Συνολικά, ωστόσο, οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να υποστούν τις βλαβερές επιδράσεις του αλκοόλ, συμπεριλαμβανομένου του υψηλότερου κινδύνου καρκίνου με χαμηλότερα επίπεδα κατανάλωσης. Οι γυναίκες έχουν λιγότερο από το ένζυμο που διασπά το αλκοόλ στο στομάχι σε σύγκριση με τους άνδρες, οπότε φτάνει περισσότερο αλκοόλ στο έντερο όπου και απορροφάται. Έτσι, αν μια γυναίκα και ένας άνδρας έχουν το ίδιο βάρος και πίνουν την ίδια ποσότητα, η γυναίκα θα απορροφήσει περισσότερο αλκοόλ και θα έχει υψηλότερη συγκέντρωση αλκοόλ στο αίμα. Επιπλέον, οι άνδρες ζυγίζουν περισσότερο και έχουν περισσότερη μυϊκή μάζα και όγκο αίματος και λιγότερο σωματικό λίπος, κατά μέσο όρο, από τις γυναίκες. Αυτοί οι παράγοντες επηρεάζουν επίσης τον τρόπο με τον οποίο η κατανάλωση αλκοόλ επηρεάζει το σώμα των γυναικών.

Έχει εκτιμηθεί ότι δύο ποτά την ημέρα (σε σύγκριση με την πλήρη αποχή από το αλκοόλ) θα έχουν ως αποτέλεσμα περίπου πέντε περισσότερες γυναίκες στις 100 να αναπτύξουν καρκίνο. Για τους άνδρες, ο αριθμός αυτός είναι περίπου τρεις περισσότεροι στους 100.

Συστάσεις

Σύμφωνα με τις Διατροφικές Οδηγίες προς τους Αμερικανούς (2020-2025), οι άνθρωποι που δεν πίνουν, δεν πρέπει για κανένα λόγο να αρχίσουν να το κάνουν, καθώς το να πίνει κανείς λιγότερο είναι καλύτερο για την υγεία από το να πίνει περισσότερο.

Για όσους πίνουν, συνιστάται οι γυναίκες να περιορίζουν την καθημερινή κατανάλωση αλκοόλ σε ένα ποτό ή λιγότερο και οι άνδρες σε δύο ή λιγότερα.

Οι νέες οδηγίες που θα δημοσιευθούν το 2026 πιθανότατα θα μειώσουν τα συνιστώμενα όρια.

Η διακοπή ή η μείωση της κατανάλωσης αλκοόλ συνδέεται με χαμηλότερο κίνδυνο καρκίνου του στόματος και του οισοφάγου. Νέα στοιχεία ενδέχεται να καθορίσουν εάν αυτό ισχύει και για άλλους τύπους καρκίνου, καθώς και εάν η διακοπή μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο στο επίπεδο των ατόμων που δεν έχουν καταναλώσει ποτέ αλκοόλ.

Οι καρκίνοι που σχετίζονται με το αλκοόλ μπορούν να προληφθούν. Όταν αποφασίζετε πόσο ή αν θα πιείτε, λάβετε υπόψη ότι υπάρχουν πολλά στοιχεία που δείχνουν ότι η μείωση της κατανάλωσης αλκοόλ είναι καλύτερη για την υγεία από την υπερβολική κατανάλωση.

Πηγή: Tufts Now