Ηλικιακή εκφύλιση ωχράς κηλίδας: Ο ρόλος της «κακής» χοληστερίνης

Οι επιστήμονες στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον συνέδεσαν τα προβλήματα του μεταβολισμού της χοληστερόλης με την πάθηση των ματιών, εξηγώντας πιθανώς τη σχέση μεταξύ της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας και των καρδιαγγειακών παθήσεων, οι οποίες επιδεινώνονται με την ηλικία.

Τα νέα ευρήματα υποδηλώνουν ότι η αύξηση των επιπέδων ενός μορίου που ονομάζεται απολιποπρωτεΐνη Μ (ApoM) στο αίμα, διορθώνει τα προβλήματα στην επεξεργασία της χοληστερόλης που οδηγούν σε κυτταρική βλάβη στα μάτια και σε άλλα όργανα.

Διάφορες μέθοδοι αύξησης της ApoM θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν ως νέες θεραπευτικές στρατηγικές για την ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας και ίσως για ορισμένες μορφές καρδιακής ανεπάρκειας που προκαλούνται από παρόμοια δυσλειτουργία στην επεξεργασία της χοληστερόλης.

«Η μελέτη μας υποδεικνύει έναν πιθανό τρόπο αντιμετώπισης μιας σημαντικής κλινικής ανάγκης που δεν έχει καλυφθεί», δήλωσε ο επικεφαλής της μελέτης Rajendra S. Apte, καθηγητής Οφθαλμολογίας στο Πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον.

«Οι τρέχουσες θεραπείες που μειώνουν την πιθανότητα περαιτέρω απώλειας όρασης περιορίζονται μόνο στα πιο προχωρημένα στάδια της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας και δεν αναστρέφουν την πάθηση. Τα ευρήματά μας υποδηλώνουν ότι οι θεραπείες που αυξάνουν τα επίπεδα ApoM θα μπορούσαν να θεραπεύσουν ή να προλάβουν την πάθηση και, ως εκ τούτου, να διατηρήσουν την όραση των ανθρώπων καθώς γερνούν».

Στην εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, οι γιατροί μπορούν να δουν κατά τη διάρκεια μιας οφθαλμολογικής εξέτασης, αποθέσεις χοληστερόλης κάτω από τον αμφιβληστροειδή. Στα αρχικά στάδια, η όραση μπορεί να είναι ακόμα φυσιολογική, αλλά οι αποθέσεις αυξάνουν τη φλεγμονή και άλλες βλαβερές διεργασίες που οδηγούν στη σταδιακή απώλεια της κεντρικής όρασης.

Στην ξηρή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, που είναι και ο πιο συχνός τύπος, τα κύτταρα στο κεντρικό τμήμα του αμφιβληστροειδούς μπορεί να υποστούν βλάβη, προκαλώντας έναν τύπο νευροεκφύλισης που ονομάζεται γεωγραφική ατροφία, η οποία είναι παρόμοια με αυτή που συμβαίνει στον εγκέφαλο σε παθήσεις όπως η νόσος του Αλτσχάιμερ. Η ξηρή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας μπορεί να μετατραπεί σε «υγρή» εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, στην οποία η ανώμαλη ανάπτυξη των αιμοφόρων αγγείων βλάπτει την όραση.

Η γεωγραφική ατροφία και η υγρή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας είναι προχωρημένες μορφές της νόσου που συνοδεύονται από απώλεια όρασης. Αν και υπάρχουν εγκεκριμένες θεραπείες για την προχωρημένη νόσο, η ίδια η νόσος δεν είναι αναστρέψιμη σε αυτό το στάδιο.

Τα τελευταία χρόνια, έχουν προκύψει στοιχεία που δείχνουν ότι η ApoM μπορεί να λειτουργήσει ως προστατευτικό μόριο με γνωστές αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες και ρόλο στη διατήρηση του υγιούς μεταβολισμού της χοληστερόλης.

Έχοντας αυτό κατά νου, οι ερευνητές έλεγξαν αν τα μειωμένα λόγω ηλικίας επίπεδα ApoM, θα μπορούσαν να εμπλέκονται στη δυσλειτουργία του μεταβολισμού της χοληστερόλης που αποτελεί τη ρίζα πολλών ασθενειών της γήρανσης, συμπεριλαμβανομένης της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας και των καρδιακών παθήσεων.

Απέδειξαν ότι οι ασθενείς με εκφύλιση της ωχράς κηλίδας έχουν μειωμένα επίπεδα ApoM στο αίμα σε σύγκριση με τα άτομα της ομάδας ελέγχου.

Η μελέτη αποκάλυψε ότι η ApoM είναι ένα βασικό συστατικό της λειτουργίας της «καλής χοληστερόλης» που απορροφά την περίσσεια «κακής» χοληστερόλης που προκαλεί φλεγμονή και την απομακρύνει από τον οργανισμό μέσω του ήπατος.

Η έρευνα υποδηλώνει ότι όταν τα επίπεδα της ApoM είναι χαμηλά, τα κύτταρα του αμφιβληστροειδούς και του καρδιακού μυός δεν μπορούν να μεταβολίσουν σωστά τις αποθέσεις χοληστερόλης και δυσκολεύονται να την απομακρύνουν. Όταν αυτά τα λιπίδια συσσωρεύονται, προκαλούν φλεγμονή και κυτταρική βλάβη.

Οι ερευνητές αύξησαν τα επίπεδα ApoM σε ποντίκια με εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, χρησιμοποιώντας γενετική τροποποίηση ή μεταφορά πλάσματος από άλλα ποντίκια.

Τα ποντίκια έδειξαν βελτίωση στην υγεία του αμφιβληστροειδούς, βελτίωση στη λειτουργία των φωτοευαίσθητων κυττάρων του αμφιβληστροειδούς και μείωση της συσσώρευσης αποθέσεων χοληστερόλης. Οι ερευνητές βρήκαν επίσης ενδείξεις ότι η ApoM ενεργοποιεί μια οδό σηματοδότησης που διασπά τη χοληστερόλη σε κυτταρικά διαμερίσματα που ονομάζονται λυσοσώματα, τα οποία είναι γνωστό ότι παίζουν σημαντικό ρόλο στην απομάκρυνση των κυτταρικών αποβλήτων.

Διαπίστωσαν επίσης ότι η ApoM πρέπει να συνδεθεί με ένα μόριο που ονομάζεται S1P για να επιτευχθούν τα ευεργετικά αποτελέσματα της θεραπείας με ApoM στα ποντίκια.

Η μελέτη δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Nature Communications.