Πόνος στο πόδι: Πότε είναι σημάδι σοβαρής καρδιαγγειακής νόσου

Στην περίπτωση της περιφερικής αρτηριακής νόσου όμως, αυτοί οι πόνοι μπορεί να είναι σημάδια ενός σοβαρού προβλήματος.

Παρά το γεγονός ότι οι επιπλοκές της περιφερικής αρτηριακής νόσου μπορούν να φθάσουν μέχρι και τον ακρωτηριασμό, «είναι σαφές ότι η νόσος υποδιαγιγνώσκεται», δηλώνει ο Δρ. Aaron Aday, ειδικός στην αγγειακή ιατρική και καρδιολόγος στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Vanderbilt, στο Τενεσί.

Εκτιμάται ότι 7 έως 12 εκατομμύρια άνθρωποι στις ΗΠΑ μπορεί να έχουν περιφερική αρτηριακή νόσο, αλλά αυτός ο αριθμός αφορά μόνο ασθενείς με συμπτώματα, σύμφωνα με επιστημονική δήλωση της Αμερικανικής Ένωσης Καρδιολογίας του 2023.

Τι είναι η Περιφερική Αρτηριακή Νόσος

Η περιφερική αρτηριακή νόσος οφείλεται σε αθηροσκλήρωση, σχηματισμό αθηρωματικής πλάκας στις αρτηρίες, που εμποδίζει τη ροή του αίματος.

Όταν περιορίζεται η ροή του αίματος προς την καρδιά, το αποτέλεσμα είναι έμφραγμα ή εγκεφαλικό. Η κλινική εικόνα του περιορισμού της κυκλοφορίας του αίματος στα πόδια (ή, σπανιότερα, στα χέρια), είναι η περιφερική αρτηριακή νόσος.

Η περιφερική αρτηριακή νόσος έχει κοινούς παράγοντες κινδύνου με την αθηροσκλήρωση, όπως η υψηλή αρτηριακή πίεση.

Σύμφωνα με τον Aday, υπάρχουν και διαφορές: «Οι δύο κυρίαρχοι παράγοντες κινδύνου για την περιφερική αρτηριακή νόσο είναι το κάπνισμα και ο σακχαρώδης διαβήτης. Και ειδικά το κάπνισμα, για λόγους που δεν κατανοούμε πλήρως, φαίνεται να αποτελεί ισχυρότερο παράγοντα κινδύνου για την ΠΑΝ σε σχέση με άλλες μορφές αθηροσκλήρωσης».

Υπάρχουν ενδείξεις ότι η πλάκα στις αρτηρίες των κάτω άκρων διαφέρει από τις πλάκες που εντοπίζονται αλλού: μπορεί να είναι πιο ασβεστοποιημένη και ίσως να εμπλέκεται περισσότερο σε θρόμβωση σε σχέση με την αθηροσκλήρωση σε άλλα αγγεία.

Πώς αισθάνεται κάποιος με Περιφερική Αρτηριακή Νόσο

Πολλοί άνθρωποι με ΠΑΝ δεν έχουν συμπτώματα. Το κλασικό σύμπτωμα είναι πόνος στα πόδια που εμφανίζεται κατά τη βάδιση και υποχωρεί μετά από λίγη ξεκούραση - η λεγόμενη διαλείπουσα χωλότητα. Ο πόνος περιγράφεται επίσης ως κράμπα, καύσος, βάρος ή «σφίξιμο» στους μυς των ποδιών και εμφανίζεται μετά από σωματική προσπάθεια ή κατά την ανάβαση σκάλας ή ανηφόρας.

Η θέση του πόνου σχετίζεται με το σημείο της απόφραξης — συνήθως στο μηρό, στη γαστροκνημία (γάμπα) ή στους γλουτούς.

Ένα πρόβλημα στη διάγνωση είναι ότι ορισμένοι ασθενείς το κρύβουν, δηλαδή υποσυνείδητα περπατούν λιγότερο και γίνονται πιο καθιστικοί για να αποφύγουν τον πόνο. Η ΠΑΝ είναι προοδευτική· το πρόβλημα μπορεί να εξελίσσεται αθόρυβα πριν εμφανισθεί αιφνίδια νέος πόνος.

Άλλα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν πληγές στο πόδι ή στο πέλμα που επουλώνονται αργά, αποχρωματισμό του δέρματος ή νύχια που μεγαλώνουν αργά.

«Σε σοβαρές περιπτώσεις», λέει ο Aday, «η ροή του αίματος μπορεί να είναι τόσο μειωμένη που να εμφανίζονται έλκη ή γάγγραινα στα πόδια».

Ακόμη και οι ασθενείς χωρίς αντιληπτά συμπτώματα έχουν αυξημένο κίνδυνο σοβαρών συμβάντων - έμφραγμα, εγκεφαλικό, ανάγκη για επεμβάσεις στα πόδια ή ακόμη και ακρωτηριασμό.

Ποιοι διατρέχουν κίνδυνο;

Ο κίνδυνος αυξάνει με την ηλικία: «Όσο μεγαλώνετε, τόσο υψηλότερος είναι ο κίνδυνος», αναφέρει ο Aday. Παρότι τα δεδομένα δεν είναι πάντα συνεπή, «γενικά θεωρείται ότι οι άνδρες έχουν συνολικά υψηλότερο κίνδυνο από τις γυναίκες».

Τι πρέπει να κάνει κάποιος με συμπτώματα ΠΑΝ;

«Πρέπει να μιλήσει με τον γιατρό του και να γίνει λεπτομερής λήψη ιστορικού και κλινική εξέταση», λέει ο Aday.

Η πρώτης γραμμής εξέταση για υποψία ΠΑΝ είναι ο Δείκτης Βραχίονα-Ποδοκνημικής Πίεσης (Ankle-Brachial Index, ABI): μετράται η αρτηριακή πίεση στα χέρια και στα πόδια και συγκρίνονται τα αποτελέσματα για αποκλίσεις.

Αν απαιτηθεί περαιτέρω διερεύνηση, μπορούν να γίνουν πιο εξειδικευμένες εξετάσεις, όπως διπλός υπέρηχος (duplex ultrasound), αξονική αγγειογραφία (CTA), μαγνητική αγγειογραφία (MRA) ή επεμβατική αγγειογραφία για λεπτομερή αξιολόγηση των αρτηριών.

Εάν αποδειχθεί απόφραξη αρτηρίας, η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει επεμβατικές μεθόδους αποκατάστασης της ροής — αγγειοπλαστική, τοποθέτηση stent ή χειρουργική παράκαμψη (bypass).

Αν η ΠΑΝ δεν αντιμετωπιστεί, δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος: ο πόνος οδηγεί σε μείωση της φυσικής δραστηριότητας, η καθιστική ζωή επιδεινώνει την κατάσταση και εγκαθιστώνται περαιτέρω προβλήματα.

Τι μπορεί να γίνει για την πρόληψη της ΠΑΝ;

Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής αποτελούν βασικό μέρος της αντιμετώπισης για όσους έχουν διαγνωσθεί.

«Θέλουμε οι ασθενείς να τηρούν μια καρδιοπροστατευτική δίαιτα», λέει ο Aday. «Πέρα από την άσκηση, συχνά συνταγογραφούμε και δομημένα προγράμματα άσκησης σε ιατρικές δομές για να βελτιώσουν την ικανότητα βάδισης».

Σημαντικό ρόλο παίζουν επίσης τα φάρμακα που προλαμβάνουν τη θρόμβωση και μειώνουν τα επίπεδα χοληστερόλης, όπως και ο έλεγχος και η ρύθμιση συνοδών καταστάσεων — υπέρταση και διαβήτης.

Γιατί πρέπει οι γιατροί και οι ασθενείς να συζητούν για την ΠΑΝ;

Ένας από τους λόγους που η ΠΑΝ υποδιαγιγνώσκεται είναι η έλλειψη ευαισθητοποίησης, τονίζει ο Aday. Οι επαγγελματίες υγείας οφείλουν να έχουν «υψηλό δείκτη υποψίας» όταν ασθενείς αναφέρουν συμπτώματα στα πόδια. Αναγνωρίζει όμως τα πρακτικά εμπόδια: ακόμη και η απλή μέτρηση της πίεσης στους αστραγάλους απαιτεί χρόνο, ο οποίος είναι περιορισμένος σε πολυάσχολες επισκέψεις, και οι πιο εξειδικευμένες εξετάσεις δεν καλύπτονται πάντα από τα ασφαλιστικά προγράμματα.

Από την πλευρά τους, οι ασθενείς πρέπει να κατανοήσουν ότι ο πόνος στα πόδια ή η ανάγκη για περισσότερο καθισιό δεν είναι πάντα απλώς "σημάδι γήρατος". «Είναι σημαντικό οι ασθενείς να διεκδικούν τη φροντίδα τους — είναι αυτοί που γνωρίζουν καλύτερα το σώμα τους», λέει ο Aday. Αν παρατηρήσουν αλλαγές στα πόδια τους, η ομάδα υγειονομικής περίθαλψής τους θα πρέπει να εξετάσει εναλλακτικές εξηγήσεις — φθορά αρθρώσεων, μυϊκή αδυναμία ή ΠΑΝ — και να μην περιορίζεται απλώς στην εύκολη διαπίστωση «γερνάτε».

Πηγή: Medical Express