Διαβήτης και άνοια: 10 πράγματα που πρέπει να ξέρετε για την αμφίδρομη σχέση τους

Νέα έρευνα δείχνει πώς τα προβλήματα με το σάκχαρο στο αίμα επηρεάζουν την υγεία του εγκεφάλου και το αντίστροφο.

Δείτε 10 επιστημονικά τεκμηριωμένες παρατηρήσεις για τη σχέση των δύο καταστάσεων:

Ο διαβήτης αυξάνει τον κίνδυνο άνοιας

Τα άτομα με διαβήτη έχουν περίπου 60% περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν άνοια σε σχέση με όσους δεν έχουν. Τα συχνά επεισόδια υπογλυκαιμίας συνδέονται επίσης με 50% υψηλότερο κίνδυνο γνωστικής εξασθένησης.

Η αντίσταση στην ινσουλίνη επηρεάζει και τον εγκέφαλο

Η αντίσταση στην ινσουλίνη -κύρια αιτία του διαβήτη τύπου 2- εμφανίζεται όταν τα κύτταρα σταματούν να ανταποκρίνονται σωστά στην ινσουλίνη. Το αποτέλεσμα είναι να μένει υπερβολική ποσότητα γλυκόζης στο αίμα, προκαλώντας επιπλοκές.

Η κατάσταση αφορά συνήθως το ήπαρ και τους μύες, αλλά επηρεάζει και τον εγκέφαλο. Στη νόσο Αλτσχάιμερ, αυτή η αντίσταση δυσκολεύει τα εγκεφαλικά κύτταρα να χρησιμοποιούν γλυκόζη για ενέργεια, συμβάλλοντας στην έκπτωση της μνήμης.

Έλλειψη «καυσίμων» στον εγκέφαλο με άνοια

Ο εγκέφαλος αποτελεί μόλις το 2% του σωματικού βάρους μας, αλλά καταναλώνει το 20% της ενέργειας. Στην άνοια, τα εγκεφαλικά κύτταρα χάνουν την ικανότητα να χρησιμοποιούν σωστά τη γλυκόζη.

Αυτός ο συνδυασμός κακής χρήσης γλυκόζης και αντίστασης στην ινσουλίνη αποκαλείται ανεπίσημα «διαβήτης τύπου 3».

Η νόσος Αλτσχάιμερ μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο διαβήτη

Άτομα με Αλτσχάιμερ εμφανίζουν συχνά υψηλότερα επίπεδα γλυκόζης νηστείας, ακόμη κι αν δεν έχουν διαβήτη – μια κατάσταση που θυμίζει προδιαβήτη.

Μελέτες σε ζώα δείχνουν ότι οι αλλαγές που μοιάζουν με Αλτσχάιμερ στον εγκέφαλο αυξάνουν τα επίπεδα γλυκόζης.

Επιπλέον, ο σημαντικότερος γενετικός παράγοντας κινδύνου για Αλτσχάιμερ, η παραλλαγή του γονιδίου APOE4, μειώνει την ευαισθησία στην ινσουλίνη, «παγιδεύοντας» τον υποδοχέα της μέσα στο κύτταρο.

Η βλάβη στα αγγεία ενώνει τις δύο παθήσεις

Ο διαβήτης προκαλεί βλάβες στα αγγεία, επηρεάζοντας μάτια, νεφρά και καρδιά. Ο εγκέφαλος δεν αποτελεί εξαίρεση. Οι διακυμάνσεις του σακχάρου τραυματίζουν τα εγκεφαλικά αγγεία, μειώνοντας τη ροή αίματος και οξυγόνου.

Επιπλέον, ο διαβήτης αποδυναμώνει τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό, επιτρέποντας σε βλαβερές ουσίες να εισέλθουν και προκαλώντας φλεγμονή. Η μειωμένη αιμάτωση και η φλεγμονή συνδέονται στενά με την άνοια.

Μεμαντίνη: Φάρμακο για την άνοια με ρίζες στον διαβήτη

Η μεμαντίνη, που χορηγείται για μέτρια έως σοβαρά συμπτώματα Αλτσχάιμερ, αναπτύχθηκε αρχικά ως φάρμακο για τον διαβήτη. Αν και απέτυχε στη ρύθμιση του σακχάρου, αποδείχθηκε ωφέλιμη για τη λειτουργία του εγκεφάλου.

Η μετφορμίνη ίσως προστατεύει τον εγκέφαλο

Η μετφορμίνη, το πιο διαδεδομένο φάρμακο για τον διαβήτη, δεν μειώνει μόνο τη γλυκόζη. Περνά στον εγκέφαλο και μειώνει τη φλεγμονή.

Έρευνες δείχνουν ότι όσοι τη λαμβάνουν έχουν μικρότερο κίνδυνο για άνοια, ενώ η διακοπή της μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο. Κλινικές δοκιμές εξετάζουν τώρα τα αποτελέσματά της σε άτομα χωρίς διαβήτη.

Οι ενέσεις απώλειας βάρους μπορεί να μειώνουν τις πλάκες στον εγκέφαλο

Τα GLP-1, όπως η σεμαγλουτίδη, μειώνουν τη γλυκόζη και το σωματικό βάρος. Στοιχεία δείχνουν ότι όσοι τα λαμβάνουν, έχουν χαμηλότερο κίνδυνο άνοιας, ίσως και περισσότερο από τη μετφορμίνη.

Δύο μεγάλες δοκιμές, οι Evoke και Evoke Plus, εξετάζουν τώρα την επίδραση της από του στόματος σεμαγλουτίδης σε άτομα με ήπια γνωστική διαταραχή ή αρχικά στάδια Αλτσχάιμερ.

Η ινσουλίνη ως πιθανή θεραπεία για τον εγκέφαλο

Δεδομένου ότι η αντίσταση στην ινσουλίνη είναι πρόβλημα στον εγκέφαλο, δοκιμάστηκαν ρινικά σπρέι ινσουλίνης, ώστε το φάρμακο να φτάνει κατευθείαν στον εγκέφαλο χωρίς να επηρεάζει έντονα το σάκχαρο.

Μικρές μελέτες δείχνουν πιθανή βελτίωση μνήμης και μείωση της ατροφίας του εγκεφάλου, αλλά η μακροπρόθεσμη ασφάλεια και η αποτελεσματικότητα της χορήγησης παραμένουν τα ζητούμενα.

Οι αναστολείς SGLT2 ίσως μειώνουν τον κίνδυνο άνοιας

Νεότερα δεδομένα δείχνουν ότι οι αναστολείς SGLT2 είναι ακόμη πιο αποτελεσματικοί από τους αγωνιστές GLP-1 στη μείωση του κινδύνου άνοιας σε διαβητικούς τύπου 2, συμπεριλαμβανομένου του Αλτσχάιμερ και της αγγειακής άνοιας.

Αυτά τα χάπια μειώνουν το σάκχαρο αυξάνοντας την αποβολή του με τα ούρα, ενώ ταυτόχρονα φαίνεται να περιορίζουν τη φλεγμονή στον εγκέφαλο.

Τι σημαίνουν όλα αυτά;

Τα νέα επιστημονικά στοιχεία δείχνουν ότι η διαχείριση του διαβήτη προστατεύει όχι μόνο την καρδιά και τα νεφρά, αλλά και τη λειτουργία του εγκεφάλου.

Παραμένει ωστόσο το ερώτημα: οι θεραπείες μειώνουν τον κίνδυνο άνοιας μόνο σε διαβητικούς ή και σε όσους δεν πάσχουν από διαβήτη;

Αξίζει να σημειωθεί ότι η έρευνα για τον διαβήτη έχει ήδη δημιουργήσει τουλάχιστον 13 διαφορετικές κατηγορίες φαρμάκων και περίπου 50 σκευάσματα, τα οποία εκτός από τη ρύθμιση του σακχάρου και τη μείωση της φλεγμονής, ενδέχεται να προσφέρουν και παράπλευρη προστασία της μνήμης και του εγκεφάλου με την αύξηση της ηλικίας.

Πηγή: Independent