Το πρώτο εργαστήριο για το «αρχαίο» DNA της Κρήτης

Το πρώτο εργαστήριο για τη μελέτη του DNA της Κρήτης και των κατοίκων της, αναμένεται να λειτουργήσει σύντομα στη μεγαλόνησο μετά τη σύμπραξη που αποφάσισαν η Περιφέρεια Κρήτης και ΙΤΕ και η οποία εγκρίθηκε τη Δευτέρα από την Επιτροπή Περιβάλλοντος.

Το εργαστήριο θα έχει ως στόχο την ανάδειξη της ιστορικής συνέχειας του πολιτισμού του νησιού, του φυσικού πλούτου αλλά και των καταβολών της Κρητικής διατροφής.

Η δημιουργία του πρώτου εργαστηρίου «αρχαίου DNA» θα αποτελέσει σημαντικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα επιστημονικής και τεχνολογικής ανάπτυξης και απαραίτητο συμπλήρωμα των βασικών υποδομών για τη μελέτη της πολιτισμικής κληρονομιάς και της βιοποικιλότητας τόσο της Κρήτης όσο της χώρας.

«Η συστηματική μελέτη βιολογικών λειψάνων των ανασκαφών με βάση τις πρόσφατες πρωτοποριακές μεθόδους μοριακής βιολογίας έχει ανοίξει ένα νέο παράθυρο στο παρελθόν για τους ερευνητές αρχαιολόγους, τους μελετητές της βιολογικής εξέλιξης, τους παλαιοντολόγους και τους ανθρωπολόγους. Με τις σύγχρονες μεθόδους μαζικής αλληλουχίας του DNA, οι ενδιαφερόμενοι ερευνητές έχουν την δυνατότητα να αντλήσουν σημαντικά στοιχεία για την ταυτοποίηση και κατηγοριοποίηση βιολογικών ευρημάτων» τονίστηκε στην επιτροπή Περιβάλλοντος.

Όπως αναφέρουν οι επιστήμονες του ΙΤΕ η διεθνής εμπειρία έχει καταγράψει σοβαρά τεχνικά προβλήματα που καθιστούν την έρευνα του DNA ευαίσθητη και με αμφίβολα αποτελέσματα αν δεν ληφθούν οι απαραίτητες προφυλάξεις. Τα προβλήματα δικαιολογούνται από το γεγονός ότι τα ανασκαφικά υπολείμματα περιέχουν ελάχιστο ενδογενές aDNA λόγω του χρόνου που έχει παρέλθει και των συνθηκών συντήρησης προ και μετά την ανασκαφή. Ακόμα και αν έχει επιβιώσει το DNA είναι τεμαχισμένο και χημικά τροποποιημένο. Σε αντίθεση με ένα κοινό DNA που είναι άφθονο και ανθεκτικό, το aDNA είναι ελάχιστο έτσι ώστε ακόμα και η ελάχιστη μόλυνση θα μπορούσε να αποβεί μοιραία για την ανάλυση.

Για τους λόγους αυτούς πρέπει να συσταθεί νέο εργαστήριο σε χώρο που να μην έχει επεξεργαστεί ξανά DNA με όργανα εντελώς νέα που να μην έχουν εμπλακεί ξανά σε άλλες αναλύσεις.

Οι λόγοι που επιβάλλουν στην Επιτροπή περιβάλλοντος να γίνει το εργαστήριο είναι πολλοί. Πιο συγκεκριμένα:

Στην Ελλάδα και ειδικότερα στην Κρήτη υπάρχει σημαντικός αριθμός βιολογικών ευρημάτων είτε από αρχαιολογικές ανασκαφές, είτε από υπάρχουσες μουσειακές συλλογές (οστά ανθρώπων, ζώων, υπολείμματα τροφών, ελιές, όσπρια κ.λ.π).

Υπάρχουν πολλοί αμφορείς από ναυάγια που βρίσκονται ακόμα στο βυθό και διατηρούν σε πολύ καλή κατάσταση ανακτήσιμο αρχαίο DNA. Βάσει των τεκμηρίων του DNA, οι αρχαιολόγοι µπορούν για πρώτη φορά να αρχίσουν να ανασυνθέτουν µε ακρίβεια την εικόνα της αγροτικής παραγωγής, της παρασκευής και της διατήρησης των τροφίµων και των εμπορευμάτων.

Κρητική διατροφή

Η επιστημονική τεκμηρίωση της κρητικής γαστρονομικής παράδοσης με ανάκτηση αρχαίου DNA από κουκούτσια ελιάς που έχουν βρεθεί σε ανασκαφές (Αρχάνες, Κνωσό, Ζάκρο, Κομμό) ή κρασιού από θραύσματα αμφορέων ναυαγίων θα προσδώσει μια νέα διάσταση στη κρητική διατροφή.

Το Ινστιτούτο Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας (ΙΜΒΒ) του Ι.Τ.Ε., ο μοναδικός φορέας της χώρας που συμμετείχε στην τιτάνια προσπάθεια αποκωδικοποίησης του ανθρώπινου γονιδιώματος αλλά και σε μια σειρά διαφόρων άλλων οργανισμών (σακχαρομύκητα, δροσόφιλας, κουνουπιού κ.α.), έχει διατηρήσει μέχρι σήμερα έναν αξιόλογο τεχνολογικό εξοπλισμό γονιδιωματικής έρευνας ο οποίος μάλιστα αναβαθμίστηκε πρόσφατα με την εγκατάσταση τεχνολογίας ανάγνωσης DNA νέας γενιάς.