Πώς η υπόταση οδηγεί σε νεφρική, καρδιακή, εγκεφαλική και ηπατική ανεπάρκεια
Η υπόταση θεωρείται γενικά λιγότερο επιβλαβής από την υπέρταση.
Αλλά, στην πραγματικότητα, μπορεί να γίνει επικίνδυνη, όταν η αρτηριακή πίεση πέσει πολύ χαμηλά ή παραμείνει χαμηλή για μεγάλα χρονικά διαστήματα.
Υπόταση σημαίνει και μειωμένη αιμάτωση: η σταθερή ροή πλούσιου σε οξυγόνο αίματος, στην οποία βασίζονται τα όργανα για να επιβιώσουν.
Τι κάνει την υπόταση επιβλαβή για τα ζωτικά όργανα;
Η χαμηλή αρτηριακή πίεση γίνεται επικίνδυνη όταν πέσει κάτω από το επίπεδο που απαιτείται για τη διατήρηση επαρκούς αιμάτωσης των οργάνων. Χωρίς επαρκή ροή αίματος:
- Τα κύτταρα λαμβάνουν λιγότερο οξυγόνο
- Συσσωρεύονται απόβλητα
- Οι αυτορρυθμιστικοί μηχανισμοί αποτυγχάνουν
- Οι ιστοί αρχίζουν να υφίστανται υποξική βλάβη
Ακόμα και η «ήπια» υπόταση μπορεί να προκαλέσει βλάβη εάν παραταθεί ή επηρεάσει ευάλωτα άτομα, όπως ηλικιωμένους ενήλικες ή άτομα με χρόνιες παθήσεις. Η επίμονη υποαιμάτωση είναι μια από τις πιο συχνές οδούς, που οδηγούν σε πολυοργανική δυσλειτουργία σε κρίσιμες ασθένειες.
Πώς βλάπτει η υπόταση τα νεφρά;
Τα νεφρά απαιτούν μια σταθερή πίεση, για να φιλτράρουν το αίμα, να απομακρύνουν τις τοξίνες και να ρυθμίζουν τα υγρά. Όταν η αρτηριακή πίεση μειώνεται, τότε κατά σειρά:
- Η νεφρική ροή αίματος μειώνεται
- Μειώνεται ο ρυθμός σπειραματικής διήθησης (GFR)
- Τα απόβλητα συσσωρεύονται στο αίμα
- Η παρατεταμένη υποαιμάτωση μπορεί να προκαλέσει οξεία νεφρική βλάβη (AKI)
Χωρίς επαρκή πίεση, οι νεφρώνες εντός του νεφρού στερούνται οξυγόνου. Εάν αυτό συνεχιστεί, τα κύτταρα εντός των νεφρικών σωληναρίων μπορεί να υποστούν βλάβη ή να πεθάνουν, διακινδυνεύοντας μακροχρόνια απώλεια της νεφρικής λειτουργίας.
Γιατί οι νεφροί είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι: Έχουν υψηλές μεταβολικές απαιτήσεις και περιορισμένη ανοχή στο μειωμένο οξυγόνο. Ακόμη και σύντομες περίοδοι χαμηλής αρτηριακής πίεσης (όπως κατά την αφυδάτωση, την απώλεια αίματος ή από ορισμένα φάρμακα) μπορούν να επηρεάσουν τη νεφρική λειτουργία.
Πώς επηρεάζει η χαμηλή αρτηριακή πίεση την καρδιά;
Η καρδιά εξαρτάται από τη συνεχή ροή αίματος για την παροχή του μυοκαρδίου, ιδιαίτερα κατά τη διαστολή. Όταν η αρτηριακή πίεση πέσει πολύ χαμηλά, τότε κατά σειρά:
- Η στεφανιαία ροή αίματος μειώνεται
- Τα μυοκαρδιακά κύτταρα λαμβάνουν λιγότερο οξυγόνο
- Μπορεί να αναπτυχθεί ισχαιμία
- Η καρδιακή παροχή μπορεί να μειωθεί περαιτέρω, δημιουργώντας έναν επικίνδυνο φαύλο κύκλο
Εάν ο καρδιακός μυς στερηθεί οξυγόνου για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, μπορεί να αποδυναμωθεί ή να τραυματιστεί, αυξάνοντας τον κίνδυνο αρρυθμιών, καρδιακής ανεπάρκειας ή μακροχρόνιων δομικών αλλαγών.
Γιατί η καρδιά κινδυνεύει: Πρέπει να συνεχίσει να αντλεί ενάντια στην μειωμένη ροή. Όταν η αρτηριακή πίεση πέφτει, η καρδιά εργάζεται σκληρότερα, για να διατηρήσει την κυκλοφορία στα όργανα παρά την περιορισμένη παροχή οξυγόνου.
Πώς ο εγκέφαλος γίνεται ευάλωτος κατά την υπόταση
Ο εγκέφαλος διαθέτει ισχυρούς αυτορρυθμιστικούς μηχανισμούς, σχεδιασμένους να διατηρούν τη ροή του αίματος ακόμη και όταν η πίεση κυμαίνεται. Αλλά αυτοί οι μηχανισμοί έχουν όρια. Εάν η αρτηριακή πίεση πέσει κάτω από το αυτορρυθμιστικό όριο του εγκεφάλου, τότε κατά σειρά:
- Η εγκεφαλική ροή αίματος μειώνεται
- Οι νευρώνες λαμβάνουν ανεπαρκές οξυγόνο
- Μπορεί να εμφανιστεί σύγχυση, ζάλη ή λιποθυμία
- Σοβαρά ή επαναλαμβανόμενα επεισόδια μπορούν να συμβάλουν σε μακροχρόνια γνωστική εξασθένηση
Η παρατεταμένη εγκεφαλική υποαιμάτωση αυξάνει τον κίνδυνο εγκεφαλικών επεισοδίων (εγκεφαλικά επεισόδια που εμφανίζονται σε περιοχές μεταξύ των κύριων εγκεφαλικών αρτηριών, όπου η ροή του αίματος είναι ήδη οριακή).
Ποιος διατρέχει ιδιαίτερο κίνδυνο: Οι ηλικιωμένοι, τα άτομα με στένωση αρτηριών και τα άτομα με νευρολογικές παθήσεις είναι λιγότερο ικανά να αντισταθμίσουν τις μειώσεις στην αιμάτωση.
Πώς βλάπτει η υπόταση το ήπαρ;
Το ήπαρ φιλτράρει τις τοξίνες, παράγει απαραίτητες πρωτεΐνες και ρυθμίζει τον μεταβολισμό. Λαμβάνει αίμα τόσο μέσω της ηπατικής αρτηρίας όσο και μέσω της πυλαίας φλέβας, αλλά εξακολουθεί να εξαρτάται από την επαρκή πίεση αιμάτωσης.
Κατά τη διάρκεια της υπότασης:
- Η παροχή οξυγόνου στα ηπατικά κύτταρα μειώνεται
- Τα ηπατοκύτταρα υφίστανται στρες και φλεγμονή
- Τα ηπατικά ένζυμα μπορεί να αυξηθούν (ένδειξη βλάβης/τραυματισμού)
- Η σοβαρή ή παρατεταμένη υπόταση μπορεί να προκαλέσει οξεία ηπατική βλάβη ή ανεπάρκεια
Εάν εμφανιστεί χαμηλή αρτηριακή πίεση στο πλαίσιο αφυδάτωσης, σήψης ή αιμορραγίας, η ηπατική λειτουργία μπορεί να μειωθεί ραγδαία.
Γιατί το ήπαρ μπορεί να παρουσιάσει ανεπάρκεια στην υπόταση: Παρόλο που έχει διπλή παροχή αίματος, και οι δύο οδοί απαιτούν επαρκή συστημική πίεση για την αποτελεσματική παροχή οξυγόνου.
Γιατί η υπόταση οδηγεί σε πολυοργανική βλάβη
Σε όλα τα οργανικά συστήματα, ο μηχανισμός είναι ο ίδιος:
- Μειωμένη πίεση αιμάτωσης → ανεπαρκής ροή αίματος στα όργανα
- Αυτορυθμιστική ανεπάρκεια → τα όργανα χάνουν την ικανότητά τους να αντισταθμίζουν
- Κυτταρική υποξία → η στέρηση οξυγόνου πυροδοτεί μεταβολικό στρες
- Φλεγμονή και τραυματισμός → τα κύτταρα αρχίζουν να δυσλειτουργούν ή να πεθαίνουν
- Δυσλειτουργία οργάνων → τα νεφρά, η καρδιά, ο εγκέφαλος και το ήπαρ μπορεί να παρουσιάσουν βλάβη
Αυτή η ακολουθία μπορεί να συμβεί σταδιακά ή ραγδαία, ανάλογα με το πόσο γρήγορα μειώνεται η αρτηριακή πίεση και για πόσο χρονικό διάστημα.
Ποιος κινδυνεύει περισσότερο από βλάβη οργάνων λόγω υπότασης;
- Ηλικιωμένοι ενήλικες
- Άτομα με διαβήτη, καρδιακή νόσο ή νεφρική νόσο
- Άτομα που λαμβάνουν αντιυπερτασικά φάρμακα
- Άτομα με αφυδάτωση, απώλεια αίματος ή λοιμώξεις
- Ασθενείς σε χειρουργεία ή μονάδες εντατικής θεραπείας
Γι’ αυτές τις ομάδες, ακόμη και οι μέτριες πτώσεις της πίεσης μπορεί να είναι επικίνδυνες.
Συχνές Ερωτήσεις
Μπορεί η χρόνια υπόταση να προκαλέσει μόνιμη βλάβη οργάνων;
Ναι. Εάν η υπόταση επιμένει για αρκετό καιρό, ώστε να επηρεάσει την αιμάτωση κάποιου οργάνου, τότε μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμη βλάβη στα νεφρά, την καρδιά, τον εγκέφαλο ή το ήπαρ.
Είναι πάντα επικίνδυνη η υπόταση;
Όχι. Πολλοί ζουν φυσιολογικά με χαμηλή πίεση αίματος. Η υπόταση γίνεται επικίνδυνη μόνο όταν μειώνει τη ροή αίματος που χρειάζονται τα όργανα για να λειτουργήσουν ορθώς.
Κάνει η αφυδάτωση την υπόταση πιο επιβλαβή;
Ναι. Η αφυδάτωση μειώνει περαιτέρω τον όγκο του αίματος και αυξάνει τον κίνδυνο υποαιμάτωσης των νεφρών και του εγκεφάλου.
Μπορεί η υπόταση να προκαλέσει συμπτώματα ακόμη και αν οι μετρήσεις φαίνονται «φυσιολογικές» για μένα;
Ναι. Μια απότομη πτώση από τα συνηθισμένα σας επίπεδα μπορεί να προκαλέσει ζάλη, αδυναμία ή λιποθυμία, ακόμη και αν η τελική μέτρηση/τιμή δεν είναι εξαιρετικά χαμηλή.
Συμπέρασμα
Η υπόταση δεν είναι πάντα αθώα. Όταν η αρτηριακή πίεση πέσει κάτω από το επίπεδο που απαιτείται για τη διατήρηση της αιμάτωσης των οργάνων, τότε τα νεφρά, η καρδιά, ο εγκέφαλος και το ήπαρ μπορεί να υποστούν σιωπηλή, αλλά σημαντική βλάβη. Η έγκαιρη αναγνώριση της υπότασης και η κατανόηση της επίδρασής της στα ζωτικά όργανα είναι απαραίτητη για την πρόληψη μακροχρόνιων επιπλοκών και τη διαφύλαξη της συνολικής υγείας.
Πηγές:
indiatimes.com
msdmanuals.com
hopkinsmedicine.org
harvard.edu
clevelandclinic.org