Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS: 12 μύθοι και αλήθειες για τον HIV και το AIDS

Η εκστρατεία για την Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS, με επικεφαλής τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) και το UNAIDS, δίνει έμφαση στη διαρκή δέσμευση για τον τερματισμό του στιγματισμού του HIV, την επέκταση της πρόσβασης στη θεραπεία και την υπενθύμιση στον κόσμο ότι ο HIV παραμένει μια παρούσα, αλλά αποτρέψιμη πρόκληση για τη δημόσια υγεία.

Το φετινό θέμα υπογραμμίζει δύο επείγουσες αλήθειες:

1. Ο HIV εξακολουθεί να περιβάλλεται από επιβλαβείς μύθους που τροφοδοτούν τις διακρίσεις και τον στιγματισμό
2. Οι επιστημονικές εξελίξεις έχουν καταστήσει τον HIV τόσο θεραπεύσιμο όσο και, σε πολλές περιπτώσεις, αποτρέψιμο.

Στο πνεύμα ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης της Παγκόσμιας Ημέρας κατά του AIDS, διευκρινίζουμε τις πιο συνηθισμένες παρανοήσεις σχετικά με τον HIV και το AIDS.

Μύθος 1: Ο HIV και το AIDS είναι το ίδιο πράγμα

Αλήθεια: Ο HIV είναι ένας ιός. Το AIDS είναι το προχωρημένο στάδιο της λοίμωξης από HIV.

• Ο HIV (Ιός Ανθρώπινης Ανοσοανεπάρκειας) επιτίθεται στο ανοσοποιητικό σύστημα.
• Εάν δεν αντιμετωπιστεί, μπορεί να εξελιχθεί σε AIDS (Σύνδρομο Επίκτητης Ανοσοανεπάρκειας), ένα στάδιο όπου το ανοσοποιητικό σύστημα εξασθενεί σοβαρά.

Σήμερα, με αποτελεσματική αντιρετροϊκή θεραπεία (ART), οι περισσότεροι άνθρωποι που ζουν με HIV δεν αναπτύσσουν ποτέ AIDS.

Μύθος 2: Ο HIV μπορεί να θεραπευτεί

Αλήθεια: Δεν υπάρχει προς το παρόν θεραπεία ίασης, αλλά στρατηγική αντιμετώπισης και διαχείρισης που επιτρέπει μια φυσιολογική ζωή.

• Η ART καταστέλλει τον ιό σε μη ανιχνεύσιμα επίπεδα, επιτρέποντας στο ανοσοποιητικό σύστημα να ανακάμψει.
• Τα άτομα που λαμβάνουν συνεπή θεραπεία έχουν σχεδόν φυσιολογικό προσδόκιμο ζωής και βελτιωμένη μακροπρόθεσμη υγεία.

Μύθος 3: Ο HIV μπορεί να μεταδοθεί μέσω περιστασιακής επαφής

Αλήθεια: Ο HIV δεν μπορεί να μεταδοθεί μέσω καθημερινών αλληλεπιδράσεων.

Δεν υπάρχει κίνδυνος από:

• Αγκαλιές ή αγγίγματα
• Κοινή χρήση σκευών
• Κάθισμα σε λεκάνη τουαλέτας
• Πισίνες
• Βήχα και φτέρνισμα

Ο HIV απαιτεί συγκεκριμένες οδούς μετάδοσης (βλ. παρακάτω).

Μύθος 4: Ο HIV μεταδίδεται εύκολα

Αλήθεια: Η μετάδοση του HIV απαιτεί συγκεκριμένες συνθήκες.

Ο HIV μεταδίδεται μέσω:

• Σεξουαλικής επαφής χωρίς προφυλάξεις
• Κοινής χρήσης βελονών
• Από έγκυο στο μωρό κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, του τοκετού ή του θηλασμού
• Σπάνια, μέσω μεταγγίσεων αίματος (σε συνθήκες ανεπαρκούς ελέγχου)

Δεν μεταδίδεται μέσω σάλιου, ιδρώτα, ούρων ή εντόμων.

Μύθος 5: Εάν κάποιος έχει HIV, φαίνεται από την όψη του

Αλήθεια: Πολλά άτομα με HIV δεν έχουν συμπτώματα.

• Ο HIV μπορεί να παραμείνει “σιωπηλός” για χρόνια.
• Ο τακτικός έλεγχος είναι ο μόνος αξιόπιστος τρόπος, για να γνωρίζετε την κατάσταση κάποιου.

Μύθος 6: Τα HIV-θετικά άτομα που αισθάνονται καλά δεν χρειάζονται θεραπεία

Αλήθεια: Η θεραπεία είναι απαραίτητη ακόμη και χωρίς συμπτώματα.

Η έγκαιρη έναρξη ART:

• Προστατεύει το ανοσοποιητικό σύστημα
• Προλαμβάνει τις επιπλοκές
• Μειώνει τη φλεγμονή
• Εξαλείφει τον κίνδυνο μετάδοσης του HIV σε σεξουαλικούς συντρόφους (εφόσον φτάσει σε μη ανιχνεύσιμα επίπεδα)

Η καθυστέρηση της θεραπείας αυξάνει την μακροπρόθεσμη βλάβη.

Μύθος 7: Τα άτομα με HIV είναι ιδιαίτερα μολυσματικά

Αλήθεια: Τα άτομα με μη ανιχνεύσιμο ιικό φορτίο δεν μπορούν να μεταδώσουν τον HIV σεξουαλικά.

Αυτή είναι η αρχή πίσω από το λεγόμενο “Μη ανιχνεύσιμο = Μη μεταδοτικό” (Undetectable = Untransmittable).

Με συνεπή θεραπεία:

• Το ιικό φορτίο μειώνεται
• Ο HIV γίνεται μη μεταδοτικός μέσω της σεξουαλικής επαφής
• Ο κίνδυνος για τους σεξουαλικούς συντρόφους ουσιαστικά μηδενίζεται

Αυτό το γεγονός είναι ένα από τα ισχυρότερα εργαλεία κατά του στιγματισμού γύρω από τον HIV.

Μύθος 8: Ο HIV επηρεάζει μόνο ορισμένες ομάδες πληθυσμού

Αλήθεια: Ο HIV μπορεί να επηρεάσει οποιονδήποτε, ανεξάρτητα από την σεξουαλική ταυτότητα, και τον τρόπο ζωής.

• Αν και ορισμένες ομάδες διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο λόγω κοινωνικών ή δομικών παραγόντων, ο HIV είναι ένας ιός, όχι μια ηθική ή κοινωνική κατάσταση.
• Όσο συντηρούμε τα σχετικά στερεότυπα τόσο υπονομεύουμε τις προσπάθειες πρόληψης και εξέτασης.

Μύθος 9: Ο έλεγχος για τον HIV είναι δύσκολος, επώδυνος ή ακριβός

Αλήθεια: Τα σύγχρονα τεστ για τον HIV είναι γρήγορα, ακριβή και ευρέως διαθέσιμα.

Πολλές περιοχές προσφέρουν:

• Δωρεάν ή χαμηλού κόστους ταχείες εξετάσεις
• Κιτ εξέτασης στο σπίτι
• Αποτελέσματα αυθημερόν
• Εμπιστευτική συμβουλευτική

Η έγκαιρη ανίχνευση σώζει ζωές και αποτρέπει την μετάδοση του ιού στην κοινότητα.

Μύθος 10: Οι φορείς του HIV δεν μπορούν να αποκτήσουν παιδιά με ασφάλεια

Αλήθεια: Με την κατάλληλη ιατρική περίθαλψη, τα HIV-θετικά άτομα μπορούν να αποκτήσουν υγιή, HIV-αρνητικά παιδιά.

Οι σύγχρονες θεραπείες επιτρέπουν:

• Ασφαλή εγκυμοσύνη
• Ασφαλή τοκετό
• Κατασταλμένο ιικό φορτίο κατά τη διάρκεια του θηλασμού (με καθοδήγηση)

Τα ποσοστά μετάδοσης μπορούν να μειωθούν κάτω από το 1% με την κατάλληλη ιατρική περίθαλψη.

Μύθος 11: Μπορείτε να κολλήσετε HIV από το στοματικό σεξ

Αλήθεια: Ο κίνδυνος είναι εξαιρετικά χαμηλός.

• Η μετάδοση του HIV μέσω του στοματικού σεξ είναι σπάνια, ειδικά όταν δεν υπάρχουν ανοιχτές πληγές ή ούλα που ματώνουν.
• Οι δραστηριότητες υψηλότερου κινδύνου περιλαμβάνουν απροστάτευτο κολπικό ή πρωκτικό σεξ.

Μύθος 12: Ο HIV δεν αποτελεί πλέον παγκόσμια απειλή

Αλήθεια: Εκατομμύρια άτομα εξακολουθούν να μην έχουν πρόσβαση σε θεραπεία.

Ενώ η παγκόσμια πρόοδος είναι ενθαρρυντική, τα κενά παραμένουν:

• Πολλοί φορείς δεν γνωρίζουν την HIV κατάστασή τους
• Το κοινωνικό στίγμα εμποδίζει πολλούς να ζητήσουν εξετάσεις
• Η θεραπεία είναι άνισα προσβάσιμη ανά περιοχές του πλανήτη
• Οι έφηβοι και οι νεαροί ενήλικες έχουν αυξανόμενα ποσοστά μόλυνσης

Η Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS 2025 δίνει έμφαση στην εξάλειψη αυτών των ανισοτήτων.

Πότε πρέπει να κάνετε τεστ για HIV

Το τεστ συνιστάται για:

• Όποιον έχει σεξουαλική επαφή χωρίς προφυλάξεις με καινούργιους ή πολλαπλούς συντρόφους
• Άτομα που μοιράζονται βελόνες ή σύριγγες
• Έγκυες
• Όποιον δεν είναι σίγουρος για τυχόν προηγούμενη έκθεσή του στον ιό
• Άτομα σε περιοχές υψηλής επιπολασμού (π.χ. Αφρική)
• Άτομα με σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα

Ο τακτικός έλεγχος είναι καίριος για την προστασία τόσο της ατομικής όσο και της δημόσιας υγείας.

Συχνές Ερωτήσεις

Μπορεί να προληφθεί ο HIV;

Ναι. Τα προφυλακτικά, η PrEP, η PEP και η αποφυγή κοινής χρήσης βελονών μειώνουν δραματικά τον κίνδυνο.

Είναι ο HIV θανατηφόρος σήμερα;

Όχι αν ο φορέας τηρεί το θεραπευτικό σχήμα. Με την ART, ο HIV γίνεται μια χρόνια, διαχειρίσιμη πάθηση.

Τι είναι η PrEP;

Η Προφύλαξη Πριν Την Έκθεση (Pre-Exposure Prophylaxis) είναι ένααντιρετροϊκό χάπι, που λαμβάνεται από HIV-αρνητικά άτομα για την μείωση του κινδύνου μόλυνσης.

Μπορεί κάποια γυναίκα με HIV να θηλάσει;

Υπό ιατρική καθοδήγηση και με κατασταλμένο ιικό φορτίο, ο κίνδυνος μπορεί να μειωθεί στο ελάχιστο.

Συμπέρασμα

Η Παγκόσμια Ημέρα AIDS 2025 μας υπενθυμίζει ότι αν και ο HIV δεν είναι πλέον η ανίατη ασθένεια που ήταν κάποτε, εξακολουθεί να φέρει το βάρος του στιγματισμού, της παραπληροφόρησης και των παγκόσμιων ανισοτήτων. Η κατανόηση των γεγονότων και ο διαχωρισμός των μύθων από την πραγματικότητα μας ενδυναμώνει ως κοινωνία και υποστηρίζει την παγκόσμια προσπάθεια για τον τερματισμό του HIV ως απειλή για τη δημόσια υγεία.

Η εκπαίδευση, οι εξετάσεις, η θεραπεία και η συμπόνια για τον συνάνθρωπο παραμένουν τα πιο ισχυρά εργαλεία σε αυτόν τον αγώνα.

Πηγές:
medicalnewstoday.com
who.int
webmd.com
unaids.org (1)
unaids.org (2)