Άνοια: Δεκαπλάσιος κίνδυνος ανάλογα με το πόσο αλκοόλ πίνετε – Και δεν είναι πολύ!
Η άνοια είναι μια προοδευτική νευρολογική διαταραχή, που επηρεάζει την μνήμη, τη συλλογιστική ικανότητα και τη συμπεριφορά.
Με τα κρούσματα άνοιας παγκοσμίως να αναμένεται να τριπλασιαστούν έως το 2050, ο εντοπισμός των παραγόντων κινδύνου που μπορούν να προληφθούν έχει γίνει ιατρική προτεραιότητα. Ένας σημαντικός -και συχνά υποτιμημένος- παράγοντας είναι η κατανάλωση αλκοόλ.
Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι τόσο η βαριά όσο και η παρατεταμένη κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να αυξήσει σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης άνοιας, συμπεριλαμβανομένης της νόσου Αλτσχάιμερ.
Αυτό το άρθρο παρουσιάζει ερευνητικά ευρήματα σχετικά με το πώς το αλκοόλ επηρεάζει την υγεία του εγκεφάλου και τι μπορείτε να κάνετε για να μειώσετε τον μακροπρόθεσμο κίνδυνο.
Πόσο ισχυρή είναι η σύνδεση μεταξύ αλκοόλ και κινδύνου άνοιας;
Σύμφωνα με μελέτη, η κατανάλωση αλκοόλ -ιδιαίτερα η βαριά ή η χρόνια- μπορεί να υπερδιπλασιάσει τον κίνδυνο εμφάνισης άνοιας.
Μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Neurology διαπίστωσε, ότι τα άτομα με υψηλότερη πρόσληψη αλκοόλ είχαν σημαντικά περισσότερες αλλοιώσεις λευκής ουσίας και βιοδείκτες νόσου Αλτσχάιμερ από όσους δεν έπιναν ή έπιναν ελαφρά. Αυτές οι αλλοιώσεις είναι δομικά σημάδια εγκεφαλικής βλάβης και συνδέονται στενά με τη γνωστική παρακμή.
Βασικά ερευνητικά ευρήματα:
- Οι βαρέως πότες είχαν 66% υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης άνοιας με την πάροδο του χρόνου
- Ακόμα και η μέτρια καθημερινή κατανάλωση αλκοόλ συσχετίστηκε με μεγαλύτερη ατροφία του εγκεφάλου
- Απεικονιστικές εξετάσεις εγκεφάλου έδειξαν συσσώρευση αμυλοειδικών πλακών, ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα της νόσου Αλτσχάιμερ
Τι συμβαίνει στον εγκέφαλο όταν πίνετε πολύ αλκοόλ;
Το αλκοόλ βλάπτει τη δομή και την λειτουργία του εγκεφάλου, καταστρέφοντας τους νευρώνες, μειώνοντας τη ροή του αίματος και προωθώντας τη φλεγμονή.
Με την πάροδο του χρόνου, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ μεταβάλλει την ακεραιότητα της λευκής ουσίας: το μέρος του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνο για την επικοινωνία μεταξύ διαφορετικών περιοχών του. Συμβάλλει επίσης στην ανεπάρκεια θειαμίνης, στο οξειδωτικό στρες και στον αυξημένο κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου, τα οποία συνδέονται όλα με την άνοια.
Μηχανισμοί που συνδέουν το αλκοόλ με την άνοια:
- Απώλεια νευρώνων στον ιππόκαμπο και τον μετωπιαίο φλοιό
- Μειωμένη συναπτική πλαστικότητα, που επηρεάζει την μνήμη και την μάθηση
- Διαταραχή του αιματοεγκεφαλικού φραγμού, που αυξάνει τη νευροφλεγμονή
- Προώθηση της συσσώρευσης βήτα-αμυλοειδούς και τ-πρωτεΐνης (tau)
Είναι και η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ επιβλαβής για τον εγκέφαλο;
Ναι. Πρόσφατες μελέτες αμφισβητούν την παλιά πεποίθηση ότι η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ είναι προστατευτική, ειδικά σε ηλικιωμένους ενήλικες.
Η έρευνα δείχνει τώρα ότι ακόμη και τα χαμηλά επίπεδα αλκοόλ μπορεί να επιταχύνουν την απώλεια μάζας εγκεφάλου που σχετίζεται με την ηλικία, ιδιαίτερα σε περιοχές κρίσιμες για την μνήμη και την εκτελεστική λειτουργία. Τα υποτιθέμενα «καρδιοπροστατευτικά» οφέλη της μέτριας κατανάλωσης αλκοόλ δεν φαίνεται να υπερτερούν των μακροπρόθεσμων κινδύνων για την υγεία του εγκεφάλου.
Αναδυόμενα στοιχεία υποδηλώνουν:
- Δεν υπάρχει ασφαλές ελάχιστο όριο αλκοόλ για τη διατήρηση του εγκεφάλου
- Οι ελαφριά έως μετρίως πότες παρουσιάζουν μετρήσιμη συρρίκνωση του εγκεφάλου
- Οποιοδήποτε επίπεδο αλκοόλ αυξάνει τον κίνδυνο άνοιας όταν διατηρείται για χρόνια
Ποιος διατρέχει τον μεγαλύτερο κίνδυνο για άνοια που σχετίζεται με το αλκοόλ;
Τα άτομα που πίνουν πολύ στη μέση ηλικία ή που έχουν προϋπάρχουσες γνωστικές ευπάθειες αντιμετωπίζουν τον υψηλότερο κίνδυνο.
Ενώ οι ηλικιωμένοι ενήλικες είναι πιο ευάλωτοι στις νευροτοξικές επιδράσεις του αλκοόλ λόγω της φυσικής γήρανσης του εγκεφάλου, μελέτες δείχνουν ότι τα πρότυπα κατανάλωσης αλκοόλ στα 40 και 50 σας είναι ιδιαίτερα προγνωστικά για άνοια αργότερα στη ζωή.
Οι πληθυσμοί υψηλού κινδύνου περιλαμβάνουν:
- Ενήλικες με μακροχρόνιο ιστορικό διαταραχής κατανάλωσης αλκοόλ
- Άτομα με καρδιαγγειακές παθήσεις ή διαβήτη
- Άτομα με χαμηλό γνωστικό απόθεμα ή προηγούμενη εγκεφαλική βλάβη
- Όσοι συνδυάζουν την κατανάλωση αλκοόλ με κάπνισμα ή κακή διατροφή
Πώς μπορείτε να μειώσετε τον κίνδυνο άνοιας από το αλκοόλ;
Η πιο αποτελεσματική πρόληψη είναι η ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης αλκοόλ, ειδικά από την μέση ηλικία και μετά.
Οι ειδικοί στον τομέα της υγείας συνιστούν πλέον τον περιορισμό της πρόσληψης σε περιστασιακή χρήση ή την πλήρη αποφυγή του αλκοόλ, ιδιαίτερα για άτομα με οικογενειακό ιστορικό άνοιας. Εάν υπάρχει εξάρτηση από το αλκοόλ, η ιατρική παρέμβαση και η θεραπεία είναι ζωτικής σημασίας για την αναχαίτιση της περαιτέρω γνωστικής παρακμής.
Στρατηγικές μείωσης του κινδύνου:
- Ακολουθήστε τη σχετική οδηγία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για όχι περισσότερα από 2 ποτά ανά «συνεδρία» με πλήρη αποχή την επόμενη ημέρα.
- Αντιμετωπίστε συνυπάρχουσες παθήσεις (υπέρταση, διαβήτης)
- Ακολουθήστε υγιεινές για τον εγκέφαλο συνήθειες: τακτική άσκηση, ύπνο και γνωστική διέγερση
- Ζητήστε επαγγελματική βοήθεια εάν η μείωση του αλκοόλ σας είναι δύσκολη
Συχνές ερωτήσεις
Είναι η άνοια που σχετίζεται με το αλκοόλ αναστρέψιμη;
Σε ορισμένες περιπτώσεις, η γνωστική εξασθένηση που σχετίζεται με το αλκοόλ σε πρώιμο στάδιο μπορεί να βελτιωθεί εάν η χρήση αλκοόλ διακοπεί εντελώς. Ωστόσο, μπορεί να προκληθεί μη αναστρέψιμη βλάβη με την μακροχρόνια υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ.
Μπορεί η περιστασιακή κατανάλωση αλκοόλ να προκαλέσει άνοια;
Η συχνή κατανάλωση αλκοόλ -ακόμα και σε χαμηλά επίπεδα- μπορεί να επιταχύνει τη γήρανση του εγκεφάλου σε βάθος δεκαετιών.
Είναι ορισμένοι τύποι αλκοόλ ασφαλέστεροι από άλλους;
Όχι. Η περιεκτικότητα σε αλκοόλ, όχι ο τύπος του ποτού, προκαλεί νευρολογική βλάβη. Το κρασί, η μπύρα και τα οινοπνευματώδη ποτά ενέχουν παρόμοιους κινδύνους.
Μειώνει η διακοπή του αλκοόλ τον κίνδυνο άνοιας επιτόπου;
Η αποκατάσταση του εγκεφάλου απαιτεί χρόνο, αλλά η διακοπή της χρήσης αλκοόλ μπορεί να σταθεροποιήσει ή να επιβραδύνει την εξέλιξη της βλάβης και να μειώσει τον μελλοντικό κίνδυνο.
Τι γίνεται αν η έχω ιστορικό άνοιας στην οικογένειά μου; Πρέπει να αποφεύγω εντελώς το αλκοόλ;
Ναι. Εάν έχετε γενετική προδιάθεση (π.χ. μετάλλαξη στο γονίδιο APOE4), το αλκοόλ ενισχύει την ευαλωτότητά σας. Η αποφυγή του αλκοόλ θεωρείται προστατευτική σε τέτοιες περιπτώσεις.
Συμπέρασμα
Η βαριά και παρατεταμένη χρήση αλκοόλ είναι ένας σαφώς τροποποιήσιμος παράγοντας κινδύνου για άνοια. Νέα έρευνα δείχνει ότι ακόμη και η μέτρια κατανάλωση μπορεί να βλάψει την υγεία του εγκεφάλου, ειδικά καθώς μεγαλώνουμε.
Η μείωση ή η εξάλειψη του αλκοόλ από τον τρόπο ζωής σας —ιδιαίτερα στην μέση ηλικία— μπορεί να είναι ένα από τα πιο αποτελεσματικά βήματα που μπορείτε να κάνετε για να προστατεύσετε το γνωστικό σας μέλλον.
