Οι 5 τροφές με αρκετό χαλκό για να σώσετε την μνήμη σας μακροπρόθεσμα

Η απώλεια μνήμης είναι ένα από τα πρώτα και πιο ανησυχητικά σημάδια γνωστικής παρακμής, ειδικά σε παθήσεις όπως η νόσος Αλτσχάιμερ.

Πρόσφατα ευρήματα υποδηλώνουν ότι ο διαιτητικός χαλκός μπορεί να παίζει προστατευτικό ρόλο έναντι της εξασθένησης της μνήμης, αμφισβητώντας προηγούμενες υποθέσεις που συνέδεαν τον χαλκό αποκλειστικά με την τοξικότητα ή τη νευροεκφύλιση.

Αυτό το άρθρο αναλύει τι διαπίστωσε η νέα μελέτη, πώς αλληλεπιδρά ο χαλκός με τον εγκέφαλο και εάν η αύξηση της πρόσληψης χαλκού μέσω της διατροφής μπορεί να βοηθήσει στην υποστήριξη της γνωστικής υγείας.

Τι έδειξε η νέα μελέτη για τον χαλκό και την απώλεια μνήμης;

Η μελέτη δημοσιεύτηκε στο Scientific Reports και διαπίστωσε ότι οι χαμηλές δόσεις χαλκού μέσω διατροφής βελτίωσαν την μνήμη και τη μάθηση σε ποντίκια με γενετική προδιάθεση για νόσο Αλτσχάιμερ, χωρίς να προκαλέσουν τη συσσώρευση τοξικών ουσιών, που προηγουμένως συσχετιζόταν με υψηλά επίπεδα χαλκού στον εγκέφαλο.

Συγκεκριμένα, ερευνητές στο Πανεπιστήμιο του Λιντς ανακάλυψαν ότι η μακροχρόνια, χαμηλής περιεκτικότητας σε χαλκό συμπλήρωση ενεργοποίησε ευεργετικές κυτταρικές οδούς, που εμπλέκονται στον σχηματισμό μνήμης. Συγκεκριμένα, ενίσχυσε τη δραστηριότητα της CREB (μιας πρωτεΐνης κρίσιμης για την ενοποίηση της μνήμης) και αύξησε τα επίπεδα του BDNF, ενός νευροτροφικού παράγοντα σημαντικού για την πλαστικότητα του εγκεφάλου.

Βασικά ευρήματα:

• Τα ποντίκια που τρέφονταν με χαλκό είχαν σημαντικά καλύτερες επιδόσεις σε τεστ μνήμης σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου
• Δεν βρέθηκαν ενδείξεις τοξικής συσσώρευσης χαλκού
• Ο χαλκός φάνηκε να ενισχύει τη συναπτική σηματοδότηση που σχετίζεται με την μάθηση

Αυτά τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι ο χαλκός, σε προσεκτικά ρυθμιζόμενες διαιτητικές ποσότητες, μπορεί να βοηθήσει στην επιβράδυνση ή την πρόληψη της εξασθένησης της μνήμης, που σχετίζεται με τη νόσο Αλτσχάιμερ.

Πώς επηρεάζει ο χαλκός την υγεία του εγκεφάλου;

Ο χαλκός είναι ένα απαραίτητο ιχνοστοιχείο, που παίζει ζωτικό ρόλο στην λειτουργία του εγκεφάλου, αλλά αν είναι τόσο σε έλλειψη όσο και σε περίσσεια μπορεί να διαταράξει τη νευρωνική ισορροπία.

Στον εγκέφαλο, ο χαλκός συμβάλλει σε:

• Σύνθεση νευροδιαβιβαστών (ντοπαμίνη, νορεπινεφρίνη)
• Αντιοξειδωτική άμυνα μέσω ενζύμων όπως η υπεροξειδική δισμουτάση
• Ρύθμιση της συναπτικής πλαστικότητας και των οδών που σχετίζονται με την μνήμη
• Παραγωγή μιτοχονδριακής ενέργειας

Όταν τα επίπεδα χαλκού είναι βέλτιστα, ο εγκέφαλος λειτουργεί αποτελεσματικά. Αλλά η υπερβολική ποσότητα χαλκού, ειδικά σε μη δεσμευμένη (ελεύθερη ιοντική) μορφή, μπορεί να προκαλέσει οξειδωτικό στρες, ενώ η πολύ μικρή ποσότητα θα μπορούσε να βλάψει τις γνωστικές διαδικασίες.

Η μελέτη του πανεπιστημίου του Λιντς επικεντρώθηκε σε μικρές, ελεγχόμενες δόσεις, δείχνοντας ότι αυτή η ισορροπία μπορεί να είναι το κλειδί για τον προσδιορισμό του εάν ο χαλκός είναι προστατευτικός ή επιβλαβής.

Μπορεί η έλλειψη χαλκού να αυξήσει τον κίνδυνο γνωστικής εξασθένησης;

Παρόλο που η τοξικότητα του χαλκού έχει ιστορικά συγκεντρώσει μεγαλύτερη προσοχή, η έλλειψη χαλκού αναγνωρίζεται ολοένα και περισσότερο ως πιθανός παράγοντας που συμβάλλει σε νευρολογικά προβλήματα, ειδικά σε ηλικιωμένους.

Τα χαμηλά επίπεδα χαλκού έχουν συνδεθεί με:

• Μειωμένη μυελίνωση των νευρώνων
• Μειωμένη λειτουργία των νευροδιαβιβαστών
• Μειωμένη αντιοξειδωτική ικανότητα
• Αυξημένη φλεγμονή και κυτταρικό θάνατο στον εγκέφαλο

Στο πλαίσιο της νόσου Αλτσχάιμερ, ορισμένοι ερευνητές προτείνουν ότι η ήπια ανεπάρκεια χαλκού θα μπορούσε να επιδεινώσει την εξέλιξη της νόσου, ιδιαίτερα όταν επηρεάζει την γονιδιακή έκφραση σε περιοχές του εγκεφάλου, που συνδέονται με την μάθηση και την μνήμη.

Πόσο χαλκό χρειάζεστε καθημερινά και από ποιες τροφές;

Η Συνιστώμενη Ημερήσια Πρόσληψη (ΣΗΠ) χαλκού για ενήλικες είναι 0,9 mg, σύμφωνα με τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας των ΗΠΑ. Οι περισσότεροι άνθρωποι λαμβάνουν αρκετό χαλκό από μια ισορροπημένη διατροφή.

Ακολουθεί ένας πίνακας που δείχνει μερικές από τις κορυφαίες πηγές τροφίμων:

Αν και στην μελέτη χρησιμοποιήθηκαν συμπληρώματα χαλκού, οι διαιτητικές πηγές παραμένουν ο ασφαλέστερος και πιο φυσικός τρόπος για τη διατήρηση υγιών σχετικών επιπέδων.

Είναι ασφαλές να αυξηθεί η πρόσληψη χαλκού για την προστασία της μνήμης;

Για υγιή άτομα, οι μέτριες αυξήσεις του χαλκού μέσω της διατροφής είναι γενικά ασφαλείς, ειδικά όταν προέρχονται από ολόκληρες τροφές. Ωστόσο, η χορήγηση συμπληρωμάτων πρέπει να γίνεται με προσοχή, καθώς η περίσσεια χαλκού μπορεί να προκαλέσει γαστρεντερική δυσφορία ή μακροχρόνια τοξικότητα.

Συμβουλές ασφαλείας:

• Αποφύγετε τις μεγάλες δόσεις συμπληρωμάτων χαλκού, εκτός εάν σας έχουν συνταγογραφηθεί
• Ισορροπήστε την πρόσληψη χαλκού με άλλα μέταλλα όπως ο ψευδάργυρος (ο οποίος ανταγωνίζεται τον χαλκό στο σώμα)
• Παρακολουθήστε τα επίπεδα χαλκού εάν έχετε ηπατική νόσο ή νόσο του Wilson
• Χρησιμοποιήστε πηγές που βασίζονται σε τρόφιμα αντί για συνθετικά συμπληρώματα

Η μελέτη δεν ενθάρρυνε τη χορήγηση συμπληρωμάτων υψηλής δόσης. Απλώς υποστήριξε τη ρυθμιζόμενη πρόσληψη χαλκού ως μέρος μιας ευρύτερης νευροπροστατευτικής στρατηγικής.

Συχνές Ερωτήσεις

Σημαίνει αυτό ότι όλοι πρέπει να αρχίσουν να λαμβάνουν συμπληρώματα χαλκού;

Όχι. Η μελέτη υποστηρίζει τα πιθανά οφέλη από την μικρή, ελεγχόμενη πρόσληψη χαλκού. Για τους περισσότερους, μια ποικίλη διατροφή παρέχει επαρκή χαλκό χωρίς συμπληρώματα.

Υπάρχει κάποια εξέταση για τον έλεγχο της ανεπάρκειας χαλκού;

Ναι. Οι εξετάσεις αίματος μπορούν να μετρήσουν τα επίπεδα χαλκού, αν και τα αποτελέσματα πρέπει να ερμηνεύονται παράλληλα με τα συμπτώματα και άλλους διατροφικούς δείκτες.

Μπορεί ο χαλκός να αντιστρέψει την απώλεια μνήμης;

Δεν υπάρχουν προς το παρόν στοιχεία ότι ο χαλκός μπορεί να αντιστρέψει την γνωστική παρακμή. Η μελέτη υποδηλώνει έναν πιθανό ρόλο του στην πρόληψη ή την καθυστέρηση της απώλειας μνήμης, όχι στη θεραπεία της.

Υπάρχουν κίνδυνοι από την υπερβολική κατανάλωση χαλκού στον εγκέφαλο;

Ναι. Τα υψηλά επίπεδα χαλκού -ιδιαίτερα ο μη δεσμευμένος χαλκός- μπορεί να αυξήσουν την οξειδωτική βλάβη και συνδέονται με επιδεινωμένα αποτελέσματα στη νόσο Αλτσχάιμερ, όταν δεν ρυθμίζεται η πρόσληψη χαλκού.

Πώς συγκρίνεται ο χαλκός με άλλα θρεπτικά συστατικά που προστατεύουν την μνήμη;

Ο χαλκός μπορεί να συμπληρώσει άλλα θρεπτικά συστατικά, που προστατεύουν τον εγκέφαλο, όπως τα ωμέγα-3, οι βιταμίνες Β και τα αντιοξειδωτικά. Δρα σε διαφορετικές κυτταρικές οδούς, ειδικά σε εκείνες που συνδέονται με τη συναπτική σηματοδότηση.

Συμπέρασμα

Η νέα έρευνα διευρύνει την κατανόηση του ρόλου του χαλκού στην υγεία του εγκεφάλου. Αν και η υπερβολική ποσότητα χαλκού παραμένει επιβλαβής, η ρυθμιζόμενη διαιτητική πρόσληψη μπορεί να προσφέρει προστατευτικά αποτελέσματα κατά της παρακμής της μνήμης, ιδιαίτερα ενισχύοντας τη νευροπλαστικότητα και διατηρώντας τη συναπτική λειτουργία.

Καθώς η επιστήμη εξελίσσεται, οι διατροφικές στρατηγικές που περιλαμβάνουν ιχνοστοιχεία -όπως ο χαλκός- θα μπορούσαν να αποτελέσουν μέρος ευρύτερων προληπτικών προσεγγίσεων για νευροεκφυλιστικές παθήσεις. Μέχρι τότε, η κατανάλωση μιας ισορροπημένης διατροφής -με επαρκή χαλκό- παραμένει ένα πρακτικό και ασφαλές πρώτο βήμα.

Πηγές:
theconversation.com
nature.com
cdc.gov
ods.od.nih.gov
healthline.com