Φάρμακα: Χρηματοδοτικό κενό 1,5 δισ. ευρώ προβλέπει η Deloitte

Ένα ηχηρό καμπανάκι κινδύνου για το μέλλον της φαρμακευτικής περίθαλψης στην Ελλάδα κρούει η Deloitte, προειδοποιώντας ότι το χρηματοδοτικό κενό για το φάρμακο ενδέχεται να φτάσει τα 1,5 δισ. ευρώ έως το 2028, εάν δεν υπάρξουν άμεσες και ουσιαστικές παρεμβάσεις. Σε ένα τέτοιο σενάριο, οι πιέσεις στο σύστημα αναμένεται να ενταθούν, με συνέπειες τόσο για την πρόσβαση των ασθενών όσο και για τη βιωσιμότητα της φαρμακευτικής αγοράς.

Σύμφωνα με μελέτη της Deloitte, η οποία πραγματοποιήθηκε για λογαριασμό του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδας (ΣΦΕΕ), το πρόβλημα δεν εντοπίζεται μόνο στο ύψος της φαρμακευτικής δαπάνης, αλλά κυρίως στον τρόπο χρηματοδότησής της. Η Ελλάδα εξακολουθεί να επενδύει λιγότερα δημόσια κονδύλια στο φάρμακο σε σύγκριση με άλλες χώρες της Νότιας Ευρώπης, μεταφέροντας μεγάλο μέρος του κόστους είτε στους ασθενείς είτε στις φαρμακευτικές εταιρείες, μέσω υψηλών υποχρεωτικών επιστροφών.

Σε συνέντευξη τύπου, οι εκπρόσωποι του ΣΦΕΕ τόνισαν ότι η φαρμακευτική δαπάνη στην Ελλάδα αυξάνεται περίπου με τον ίδιο ρυθμό όπως στις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης. Ωστόσο, μη ελεγχόμενες παραμένουν οι επιβαρύνσεις που επωμίζονται οι ασθενείς και η βιομηχανία. Αναγνώρισαν, ωστόσο, πρόβλημα στο μίγμα της συνταγογράφησης και αντικατάσταση φθηνότερων θεραπειών με ακριβότερες.

«Πρώτος και κύριος υπεύθυνος για να ρυθμίσει αυτό το ζήτημα είναι η πολιτεία. Και όσο δεν το κάνει λαμβάνοντας τα κατάλληλα μέτρα, τόσο πιο επιτακτική γίνεται η ανάγκη χρηματοδότησης», ανέφερε ο πρόεδρος του ΣΦΕΕ, Ολύμπιος Παπαδημητρίου. Η αύξηση της δαπάνης αποδόθηκε κυρίως στα υψηλά ποσοστά χρόνιων νοσημάτων στην χώρα μας, όπως διαβήτης και παχυσαρκία, καθώς και καρκίνου, ενώ τα αντιβιοτικά επισημάνθηκαν ως χαρακτηριστικό παράδειγμα υπερσυνταγογράφησης.

Οι στρεβλώσεις

Μιλώντας για τις στρεβλώσεις του ελληνικού συστήματος, ο Γιώργος Κουρέπης, Director στην ομάδα Strategy της Deloitte, επισημαίνει ότι η Ελλάδα εμφανίζει από τα υψηλότερα επίπεδα επιστροφών στην Ευρώπη, την ώρα που διαθέτει από τις χαμηλότερες τιμές πρωτότυπων φαρμάκων.

Παρά τις αυξήσεις στη δημόσια δαπάνη τα τελευταία χρόνια, οι επιστροφές συνεχίζουν να ακολουθούν ανοδική πορεία. Την ίδια στιγμή, ενώ οι κανόνες τιμολόγησης είναι κοινοί μεταξύ των καναλιών διανομής, παρατηρούνται σημαντικές αποκλίσεις στα επίπεδα επιστροφών, με κόστη κοινωνικών και προνοιακών πολιτικών να μετακυλίονται στη βιομηχανία. Η εικόνα επιβαρύνεται περαιτέρω από την πολυπλοκότητα του συστήματος, λόγω της ύπαρξης πολλών καναλιών και εξαιρέσεων, σε αντίθεση με τις κυρίαρχες ευρωπαϊκές πρακτικές.

Δυσοίωνες προβλέψεις

Με βάση τη μελέτη, αν δεν γίνουν αλλαγές (σενάριο μη παρέμβασης), η συνολική δαπάνη θα φτάσει τα 10,5 δισ. ευρώ έως το 2028. Αντίθετα, με στοχευμένες μεταρρυθμίσεις (ελεγχόμενες παρεμβάσεις στο σύστημα), η αύξηση μπορεί να περιοριστεί σε έναν πιο λογικό ρυθμό, ώστε η δημόσια χρηματοδότηση να μπορεί να ανταποκριθεί.

Στην περίπτωση που υλοποιηθούν μεταρρυθμίσεις (επιθυμητό σενάριο), η δαπάνη αυξάνεται περίπου 7% τον χρόνο, σε αντίθεση με το σενάριο μη παρέμβασης, όπου η αύξηση είναι πολύ μεγαλύτερη και ανεξέλεγκτη. Η δημόσια χρηματοδότηση θα πρέπει να φτάσει τα 4,5 δισ. ευρώ έως το 2028, ώστε να καλύψει μέρος των αναγκών χωρίς να επιβαρυνθούν ασθενείς ή εταιρείες.

Παράλληλα, τίθεται ως βασική προτεραιότητα η ενίσχυση της δημόσιας χρηματοδότησης, ώστε να ακολουθήσει τον ρυθμό αύξησης της συνολικής δαπάνης. Με δεδομένο ότι ο μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης (CAGR) της συνολικής δαπάνης για την περίοδο 2020–2028, στο επιθυμητό σενάριο (με μεταρρυθμίσεις), εκτιμάται στο 7%, η δημόσια δαπάνη θα πρέπει να αυξηθεί στα 4,5 δισ. ευρώ έως το 2028.

Η προτεινόμενη στρατηγική

Για να αναστραφεί η σημερινή πορεία, η μελέτη, η οποία αποτελεί τη συνέχεια της αντίστοιχης του 2020, προτείνει μια διπλή στρατηγική: αφενός τον αποτελεσματικό έλεγχο και τη συγκράτηση της δαπάνης μέσω μεταρρυθμίσεων και καλύτερης αξιοποίησης των πόρων, αφετέρου τη σταδιακή αύξηση της δημόσιας χρηματοδότησης. Από το συνολικό χρηματοδοτικό κενό των 1,5 δισ. ευρώ, περίπου 800 εκατ. ευρώ θα μπορούσαν να καλυφθούν με πρόσθετη κρατική στήριξη, ενώ τα υπόλοιπα 700 εκατ. ευρώ μέσω παρεμβάσεων που θα περιορίσουν τις στρεβλώσεις και τις σπατάλες.

Όσον αφορά τις υποχρεωτικές επιστροφές (clawback και rebates), ως ένας ρεαλιστικός και εφικτός στόχος, αναδεικνύεται η επιστροφή σε επίπεδα επιστροφών περίπου 40%, όπως ίσχυε το 2020.

Απαισιοδοξία στην αγορά

Πάντως, η πρωτογενής έρευνα μεταξύ των εταιρειών-μελών του ΣΦΕΕ καταγράφει έντονη απαισιοδοξία για το μέλλον, εφόσον δεν υλοποιηθούν δομικές μεταρρυθμίσεις. Οι εταιρείες εκτιμούν ότι τα επόμενα 3–5 χρόνια θα επιδεινωθούν η αποτελεσματικότητα του συστήματος, η προβλεψιμότητα, η πρόσβαση στην καινοτομία και η ενσωμάτωση δεδομένων υγείας. Αντίστοιχα, οι προοπτικές επενδύσεων παραμένουν περιορισμένες, με το 58% των εταιρειών να δηλώνει ότι είναι λιγότερο ή καθόλου πιθανό να επενδύσει στην ελληνική αγορά υπό τις παρούσες συνθήκες, επικαλούμενο κυρίως τη ρυθμιστική αβεβαιότητα, τις υπερβολικές επιστροφές, τις αργές διοικητικές και νομικές διαδικασίες και την έλλειψη ουσιαστικής συνεργασίας με το κράτος.