HPV στην Ελλάδα: Το φορτίο του ιού στη χώρα μας και η εμβολιαστική κάλυψη

Ο ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) αποτελεί μια από τις κυριότερες αιτίες καρκίνου που μπορούν να προληφθούν μέσω του εμβολιασμού. Παρ’ όλα αυτά, το φορτίο νοσηρότητας και θνησιμότητας που προκαλεί στην Ελλάδα παραμένει υψηλό.

Κάθε χρόνο καταγράφονται περίπου 1.100 νέα περιστατικά και 443 θάνατοι από HPV σχετιζόμενους καρκίνους στη χώρα μας. Αυτό αντιστοιχεί σε 3 νέες διαγνώσεις και τουλάχιστον ένα θάνατο την ημέρα. Από τους 443 θανάτους, 372 αφορούν γυναίκες και 71 άνδρες.

Ο HPV ευθύνεται αιτιολογικά για μεγάλο ποσοστό 11 διαφορετικών τύπων καρκίνου στην πρωκτογεννητική περιοχή (τραχήλου μήτρας, αιδοίου, κόλπου, πρωκτού, πέους) και στην περιοχή κεφαλής τραχήλου (ρινοφάρυγγα στοματικής κοιλότητας, στοματοφάρυγγα, φάρυγγα, υποφάρυγγα, λάρυγγα) , επηρεάζοντας και τα δύο φύλα. Ο καρκίνος τραχήλου της μήτρας ευθύνεται για το 60,5% των θανάτων (268 ετησίως).

Αξιοσημείωτο επιδημιολογικό βάρος παρουσιάζουν επίσης οι καρκίνοι του κόλπου και του πρωκτού (13,2% και 9,6% του συνόλου των θανάτων από HPV αντιστοίχως), καθώς και του στοματοφάρυγγα, με αυξημένη συχνότητα ο τελευταίος στους άνδρες, καθώς σχεδόν 4 στους 5 καρκίνους στοματοφάρυγγα στην Ελλάδα καταγράφονται σε άνδρες.

Ο ιός HPV είναι επίσης ο αιτιολογικός παράγοντας του συχνότερου σεξουαλικώς μεταδιδόμενου νοσήματος, των γεννητικών κονδυλωμάτων, που, αν και καλοήθης πάθηση, είναι δύσκολα θεραπεύσιμη με συχνές υποτροπές, που επηρεάζει σοβαρά την ποιότητα ζωής μεμονωμένων ατόμων αλλά και σεξουαλικών συντρόφων, ενώ σχετίζεται και με υψηλή οικονομική επιβάρυνση.

Εμβολιασμός

Η χώρα μας έχει υιοθετήσει πολιτικές για την αντιμετώπιση του HPV, τόσο σε επίπεδο θέσπισης συστάσεων πρόληψης όσο και πρακτικής εφαρμογής τους στην χώρα μας. Έχει εντάξει τον δωρεάν εμβολιασμό έναντι του HPV στα Εθνικά Προγράμματα Εμβολιασμών παιδιών, εφήβων και ενηλίκων, προσφέρει δωρεάν προληπτικές εξετάσεις μέσω του προγράμματος «ΠΡΟΛΑΜΒΑΝΩ» ενώ έχει συνταχθεί με τη στρατηγική του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για την εξάλειψη του καρκίνου τραχήλου της μήτρας. Ωστόσο, παρά τις σημαντικές αυτές πρωτοβουλίες, η Ελλάδα απέχει ακόμα από τον στόχο του ΠΟΥ μέχρι το 2030, που θα οδηγήσει στην εξάλειψη του καρκίνου τραχήλου μήτρας τα επόμενα χρόνια. Τα στοιχεία δείχνουν:

Με βάση ανάλυση δεδομένων της ΗΔΙΚΑ αναφορικά με τα συνταγογραφούμενα εμβόλια έναντι του HPV για την περίοδο 2017-2021, η μέση εμβολιαστική κάλυψη στα κορίτσια εκτιμάται στο 55,4% για τις ηλικίες 11-18, και στο 43,8% για τις ηλικίες 11-14 .

Επομένως, η Ελλάδα δεν αναμένεται να πετύχει τον στόχο του 90% εμβολιαστικής κάλυψης μέχρι το 2030, όπως προτείνει ο ΠΟΥ. Με τον τρέχοντα ρυθμό, ο στόχος θα επιτευχθεί έως το 2036, αφήνοντας 60.000 κορίτσια ανεμβολίαστα.

Τα προγράμματα εμβολιασμού παιδιών-εφήβων και ενηλίκων, που καταρτίζει η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών, προβλέπουν δωρεάν εμβολιασμό έναντι του HPV ανεξαρτήτως φύλου. Συγκεκριμένα:

• Για αγόρια και κορίτσια στην ηλικία 9–11 ετών.
• Εμβολιασμός αναπλήρωσης από 12 έως 18 ετών.
• Ο εμβολιασμός αναπλήρωσης για ηλικίες 15-18 ετών, αποζημιώνεται μέχρι και 31/12/2026.
• Εμβολιασμός ομάδων αυξημένου κινδύνου 19 – 45 ετών.

Επιπλέον, μέσω του Προγράμματος «ΠΡΟΛΑΜΒΑΝΩ» προσφέρονται δωρεάν προληπτικές εξετάσεις σε όλες τις γυναίκες από 21 έως 65 ετών που δεν έχουν διαγνωσθεί με καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και διαθέτουν ΑΜΚΑ, είτε είναι ασφαλισμένες είτε ανασφάλιστες.