Είναι ασφαλής η θεραπεία EMDR για άτομα με PTSD;
Η Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες (PTSD) επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους σε όλον τον κόσμο, αφήνοντας συχνά τα άτομα με επαναλαμβανόμενους εφιάλτες, συναισθηματικό μούδιασμα, άγχος και ενοχλητικές αναμνήσεις.
Η εύρεση αποτελεσματικών θεραπειών είναι ζωτικής σημασίας για την μακροπρόθεσμη επούλωση και ανάρρωση. Μία από τις πιο ευρέως μελετημένες και ολοένα και περισσότερο συνιστώμενες θεραπείες για το PTSD είναι η λεγόμενη EMDR: Απευαισθητοποίηση και Επανεπεξεργασία με Κινήσεις των Οφθαλμών.
Αυτό το άρθρο εξηγεί τι είναι η EMDR, πώς λειτουργεί και εάν είναι μια ιατρικά αποτελεσματική προσέγγιση για τη θεραπεία των συμπτωμάτων του PTSD με βάση ερευνητικά στοιχεία και κλινική πρακτική, που υποστηρίζεται από ειδικούς.
Τι είναι η θεραπεία EMDR και πώς λειτουργεί;
Η EMDR είναι μια δομημένη μέθοδος ψυχοθεραπείας που έχει σχεδιαστεί για να βοηθά τα άτομα να επεξεργάζονται και να μειώνουν την αγωνία από τραυματικές αναμνήσεις μέσω καθοδηγούμενων κινήσεων των ματιών και διμερούς διέγερσης.
Η EMDR αναπτύχθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1980 από την ψυχολόγο δρ. Francine Shapiro και βασίζεται στην ιδέα ότι οι τραυματικές αναμνήσεις μπορούν να «κολλήσουν» στο σύστημα επεξεργασίας μνήμης του εγκεφάλου. Χρησιμοποιώντας ελεγχόμενες κινήσεις των ματιών και ελαφρύ χτύπημα στο σώμα, ενώ ο ασθενής εστιάζει σε ενοχλητικές αναμνήσεις, η μέθοδος πιστεύεται ότι βοηθά τον εγκέφαλο να επανεπεξεργαστεί αυτές τις αναμνήσεις και να μειώσει τον συναισθηματικό τους αντίκτυπο.
Πώς εκτυλίσσονται συνήθως οι συνεδρίες EMDR:
- Ο θεραπευτής ζητά από τον ασθενή να θυμηθεί ένα τραυματικό γεγονός, ενώ ακολουθεί ένα κινούμενο οπτικό ερέθισμα (όπως ένα δάχτυλο ή φως).
- Η αμφίπλευρη διέγερση (κινήσεις των ματιών, ελαφρύ χτύπημα ή ηχητικοί τόνοι) χρησιμοποιείται κατά την ανάκληση της μνήμης.
- Ο ασθενής καθοδηγείται μέσα στα στοιχεία της ανάμνησης ενώ ταυτοποιεί/αναγνωρίζει τις σχετικές σκέψεις, συναισθήματα και σωματικές αισθήσεις.
- Μέσα από σειρά συνεδριών EMDR, η συναισθηματική φόρτιση της μνήμης μειώνεται και ενσωματώνονται νέες, πιο υγιείς πεποιθήσεις για την κάθε ανάμνηση.
Είναι η EMDR αποτελεσματική για άτομα με PTSD;
Ναι, η EMDR θεωρείται μια αποτελεσματική, βασισμένη σε στοιχεία θεραπεία για το PTSD και υποστηρίζεται από μεγάλους οργανισμούς υγείας.
Πολυάριθμες κλινικές μελέτες και μετα-αναλύσεις έχουν δείξει ότι η EMDR μπορεί να μειώσει σημαντικά τα συμπτώματα PTSD, συχνά σε λιγότερες συνεδρίες από την παραδοσιακή θεραπεία ομιλίας. Αναγνωρίζεται από ιδρύματα όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) και η Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία (APA).
Οφέλη που υποστηρίζονται από σχετικές έρευνες:
- Μείωση στις αναδρομές στο παρελθόν, στους εφιάλτες και στις συμπεριφορές αποφυγής
- Βελτιωμένη συναισθηματική ρύθμιση και μείωση του άγχους
- Διαρκής ανακούφιση, που συνεχίζεται μετά το τέλος της θεραπείας
- Συχνά αποτελεσματική ακόμη και όταν άλλες θεραπείες έχουν αποτύχει
Ποιοι τύποι τραύματος ανταποκρίνονται καλά στη θεραπεία EMDR;
Η EMDR έχει χρησιμοποιηθεί με επιτυχία για τη θεραπεία ενός ευρέος φάσματος καταστάσεων, που σχετίζονται με ψυχικά τραύματα.
Ενώ συνήθως συνδέεται με βετεράνους στρατιώτες και επιζώντες κακοποίησης, η EMDR χρησιμοποιείται επίσης για:
- Παιδική παραμέληση ή τραύμα προσκόλλησης
- Ατυχήματα, φυσικές καταστροφές ή ιατρικό τραύμα
- Σεξουαλική επίθεση ή ενδοοικογενειακή βία
- Θλίψη και περίπλοκο πένθος
Η ευελιξία της μεθόδου της επιτρέπει να προσαρμοστεί τόσο σε τραύμα ενός συμβάντος όσο και σε πολύπλοκο PTSD.
Υπάρχουν κίνδυνοι ή παρενέργειες από τη θεραπεία EMDR;
Ναι, η EMDR μπορεί να προκαλέσει ισχυρές συναισθηματικές αντιδράσεις, αλλά γενικά είναι καλά ανεκτή και θεωρείται χαμηλού κινδύνου, όταν καθοδηγείται από εκπαιδευμένο επαγγελματία ψυχικής υγείας.
Η επανεπεξεργασία τραυματικών αναμνήσεων μπορεί να είναι συναισθηματικά έντονη. Μερικοί ασθενείς μπορεί να εμφανίσουν:
- Προσωρινή αύξηση της αγωνίας ή του άγχους
- Ζωντανά όνειρα ή συναισθηματική εξάντληση μετά από συνεδρίες
- Πονοκεφάλους ή σωματική ένταση
Αυτά τα αποτελέσματα συνήθως εξασθενούν γρήγορα και θεωρούνται μέρος της θεραπευτικής διαδικασίας. Η EMDR δεν συνιστάται για άτομα με ορισμένες ψυχιατρικές παθήσεις (όπως η ενεργός ψύχωση), εκτός εάν αντιμετωπίζεται προσεκτικά από ειδικό.
Πώς οι θεραπευτές μειώνουν τον κίνδυνο:
- Ενδελεχής έλεγχος και προετοιμασία πριν ξεκινήσει η επεξεργασία του τραύματος
- Τεχνικές οπτικοποίησης ασφαλούς χώρου/περιβάλλοντος και συναισθηματικής γείωσης
- Στενή παρακολούθηση και προσαρμογή του ρυθμού συνεδρίας
Πώς συγκρίνεται η EMDR με άλλες θεραπείες για το PTSD;
Η EMDR είναι εξίσου αποτελεσματική με τη γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία (CBT) και, σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να λειτουργήσει πιο γρήγορα.
Τόσο η EMDR όσο και η CBT θεωρούνται θεραπείες πρώτης γραμμής για το PTSD. Ενώ η CBT δίνει έμφαση στην αναδιάρθρωση των αρνητικών σκέψεων μέσω ενεργητικής συζήτησης, η EMDR λειτουργεί πιο άμεσα με την μνήμη και τα αισθητήρια συστήματα του εγκεφάλου.
Περίληψη σύγκρισης:
| Θεραπεία | Πρωτογενής μηχανισμός | Τυπικός αριθμός συνεδριών | Επίπεδο αποδεικτικών στοιχείων |
| EMDR | Επανεπεξεργασία μνήμης μέσω διμερούς διέγερσης | 6–12 | Ισχυρό |
| CBT | Γνωστική αναδιάρθρωση και έκθεση | 12–20+ | Ισχυρό |
| Φάρμακα (π.χ. SSRIs) | Έλεγχος νευροχημικών συμπτωμάτων | Σε εξέλιξη | Μέτριο |
Η EMDR μπορεί να απευθύνεται σε ασθενείς, που δυσκολεύονται να μιλήσουν σε βάθος για το τραύμα τους, καθώς -ως τεχνική- επιτρέπει λιγότερη λεκτική συζήτηση από τις παραδοσιακές θεραπείες.
Συχνές Ερωτήσεις
Πόσο καιρό χρειάζεται για να λειτουργήσει η EMDR;
Οι περισσότεροι ασθενείς παρουσιάζουν βελτίωση των συμπτωμάτων μέσα σε 6-12 συνεδρίες, αλλά το πολύπλοκο τραύμα μπορεί να απαιτεί περισσότερο χρόνο.
Μπορεί η EMDR να γίνει και εξ αποστάσεως;
Ναι, η EMDR μπορεί να προσαρμοστεί σε περιβάλλον τηλε-υγείας με καθοδηγούμενες οπτικές ενδείξεις, αν και εκ του σύνεγγυς, προσωπικές συνεδρίες με καταρτισμένο ψυχοθεραπευτή παρέχουν περισσότερο έλεγχο και υποστήριξη.
Είναι η EMDR κατάλληλη για παιδιά με PTSD;
Ναι, η EMDR έχει προσαρμοστεί με επιτυχία για παιδιά και εφήβους, ειδικά όταν καθοδηγείται από εκπαιδευμένους παιδοψυχολόγους.
Μπορεί η EMDR να αντιμετωπίσει την κατάθλιψη ή το άγχος, που δεν σχετίζονται με τραύμα;
Αν και αρχικά σχεδιάστηκε για το PTSD, η EMDR έχει χρησιμοποιηθεί δοκιμαστικά και για άγχος, διαταραχές πανικού και ακόμη και χρόνιο πόνο, αν και απαιτείται περισσότερη σχετική έρευνα σε αυτούς τους τομείς.
Σύνοψη
Η EMDR είναι ένα αποδεδειγμένο, ισχυρό εργαλείο για τη θεραπεία του PTSD, που βοηθά τον εγκέφαλο να επανεπεξεργάζεται τις τραυματικές εμπειρίες με ασφαλή και δομημένο τρόπο. Με την υποστήριξη από κορυφαία ιδρύματα ψυχικής υγείας και έναν αυξανόμενο όγκο έρευνας, η EMDR προσφέρει ελπίδα σε πολλούς που αγωνίζονται με ψυχικά τραύματα, συχνά παρέχοντας ανακούφιση σε λιγότερες συνεδρίες από τις παραδοσιακές θεραπείες. Εάν εσείς ή κάποιος που γνωρίζετε, έχει PTSD, η συζήτηση για την EMDR με έναν καταρτισμένο ψυχοθεραπευτή μπορεί να είναι ένα σημαντικό βήμα προς την αποκατάσταση.
