Ημερίδα για την ψηφιακή ευημερία από την Κοινωνία της Πληροφορίας

Η συνεχής ψηφιακή επανάσταση, από την οποία ωφελούνται τόσο η εργασία, η εκπαίδευση, όσο και η ψυχαγωγία, συνοδεύεται και από σημαντικές προκλήσεις: την υπερπληροφόρηση, την ψηφιακή εξάρτηση και την επιδείνωση της ψυχικής υγείας, ιδιαίτερα σε νέους και παιδιά.

Για την αντιμετώπιση αυτών των φαινομένων, η Κοινωνία της Πληροφορίας (ΚτΠ) διοργάνωσε ημερίδα με θέμα την ψηφιακή ευημερία (Digital Wellbeing) στην οικογένεια σε συνεργασία με ειδικούς από τον χώρο της ψυχικής υγείας και της ψηφιακής τεχνολογίας. Η ημερίδα συγκέντρωσε στελέχη, γονείς, εκπαιδευτικούς, αλλά και ειδικούς σε θέματα ψηφιακού εγγραμματισμού και ασφαλούς πλοήγησης στο διαδίκτυο.

Οι βασικοί εισηγητές, Σταματιάδη Αλέκα (σύμβουλος επικοινωνίας) και Βούλγαρης Γιώργος (σύμβουλος υποστήριξης εταιρικών υποδομών της ΚτΠ), ανέλυσαν τις έννοιες της ψηφιακής ευημερίας και αναφέρθηκαν στα εργαλεία και τις πρακτικές που μπορούν να βοηθήσουν γονείς και εκπαιδευτικούς να ελέγχουν και να διαχειρίζονται την ψηφιακή ζωή των παιδιών - και όχι μόνο. Επιπλέον, επισημάνθηκε η ανάγκη για υιοθέτηση κανόνων σχετικά με τον χρόνο χρήσης, την προστασία προσωπικών δεδομένων και την τεκμηρίωση της κριτικής σκέψης στον ψηφιακό χώρο.

Η ημερίδα εστίασε σε πρακτικά βήματα που μπορούν να ληφθούν τόσο από οικογένειες όσο και από οργανωμένους φορείς, για την προώθηση ενός υγιούς ψηφιακού τρόπου ζωής. Συζητήθηκαν εφαρμογές γονικού ελέγχου, εργαλεία ψηφιακού εγγραμματισμού και στρατηγικές διαχείρισης του χρόνου μπροστά στην οθόνη, με σκοπό την αποφυγή της ψηφιακής υπερφόρτωσης και της ψηφιακής εξάρτησης.

Η ψηφιακή ευημερία και οι προκλήσεις της Τεχνητής Νοημοσύνης

Στην εισαγωγή της τεχνητής νοημοσύνης (AI) στην καθημερινότητά μας, όπου τα bots και τα αλγόριθμοι διαμορφώνουν το περιεχόμενο που βλέπουμε, η ανάγκη για συνειδητή και υπεύθυνη χρήση γίνεται επιτακτικότερη. Η συνεχής ροή πληροφοριών, η αυτοματοποίηση και η αλληλεπίδραση με τα ψηφιακά συστήματα, μπορούν να οδηγήσουν σε φαινόμενα όπως το «techno-stress», η υπερφόρτωση δεδομένων και η αποξένωση από τον πραγματικό κόσμο.

Ειδικότερα, η χρήση των κοινωνικών δικτύων συχνά πυροδοτεί φαινόμενα σύγκρισης, FOMO (fear of missing out) και άγχους. Συγχρόνως, η συνεχόμενη έκθεση σε ειδήσεις και ψευδείς πληροφορίες βαραίνει την ψυχική υγεία των νέων, ενώ ο κυβερνοεκφοβισμός παραμένει μια σοβαρή απειλή.

Η ποιότητα ζωής και η σημασία της ψηφιακής ισορροπίας

Η «Ψηφιακή Ευημερία» ορίζεται ως η κατάσταση στην οποία το άτομο μπορεί να διατηρεί μια υγιή, ισορροπημένη σχέση με την τεχνολογία, ελέγχει τον χρόνο και τον τρόπο που αλληλεπιδρά με τα ψηφιακά μέσα, και τα χρησιμοποιεί δημιουργικά και με σκοπό την προσωπική ανάπτυξη. Πρόκειται για την ικανότητα του ανθρώπου να διαχειρίζεται αποτελεσματικά τον ψηφιακό του βίο, αποφεύγοντας την υπερβολική έκθεση και τον καταστροφικό εθισμό.

Στην εποχή της αλματώδους ανάπτυξης της τεχνητής νοημοσύνης (AI), όπου τα συστήματα και οι αλγόριθμοι διαμορφώνουν σε μεγάλο βαθμό τις πληροφορίες που λαμβάνει ο χρήστης, η ανάγκη για σωστή εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση αναδεικνύεται σε πρωταρχικής σημασίας. Η αλόγιστη χρήση της τεχνολογίας μπορεί να οδηγήσει σε φαινόμενα όπως το burnout (ψηφιακή εξάντληση), το άγχος, η απομόνωση και η δυσκολία στη διατήρηση προσωπικών και κοινωνικών σχέσεων.

Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι η συνεχής έκθεση σε κοινωνικά δίκτυα, η σύγκριση με εικονικές εικόνες και η ανάγκη για «μια ακόμη ανάρτηση» αυξάνουν το αίσθημα του φόβου απώλειας (FOMO), δημιουργούν άγχος και εντείνουν την αίσθηση μοναξιάς, ιδιαίτερα στους νέους. Επιπλέον, η υπερβολική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης συχνά συνδέεται με μειωμένη συγκέντρωση, δυσκολίες στην εστίαση και αυξημένο επίπεδο κατάθλιψης.

Η τεχνητή νοημοσύνη, από την άλλη πλευρά, διαμορφώνει ήδη τις επιλογές μας, τις συστάσεις που λαμβάνουμε, ακόμα και τις τυχαίες συζητήσεις ή αναζητήσεις. Η κατανόηση αυτής της λειτουργίας και η χρήση υπεύθυνων εργαλείων ψηφιακού εγγραμματισμού είναι ζωτικής σημασίας, ώστε ο χρήστης να γίνεται ενεργός διαχειριστής της ψηφιακής εμπειρίας του και όχι παθητικός δέκτης.

Η ανάγκη για ισορροπία και πρακτικές προτάσεις

Η διατήρηση μιας ισορροπίας μεταξύ online και offline ζωής αποτελεί κλειδί για την πρόληψη αρνητικών επιπτώσεων στην ψυχική και σωματική υγεία.

Μερικές πρακτικές συμβουλές περιλαμβάνουν:

• Διαχείριση χρόνου οθόνης: Θέσπιση και τήρηση ορίων στον χρόνο παραμονής μπροστά στις οθόνες, ειδικά για τα παιδιά.
• Προστασία προσωπικών δεδομένων και ασφάλεια: Ενημέρωση σχετικά με την προστασία της ιδιωτικότητας και η εφαρμογή πρακτικών ασφαλείας.
• Ψηφιακός εγγραμματισμός: Εκπαίδευση στην αξιολόγηση των πληροφοριών, την αναγνώριση ψευδών ειδήσεων και τον τρόπο αντίδρασης σε αρνητικά περιεχόμενα.
• Ισορροπία online-offline ζωής: Ασχολία με δραστηριότητες εκτός διαδικτύου, επαφές με ανθρώπους, και σωματικές δραστηριότητες.
• Ψυχική και συναισθηματική ευεξία: Αντιμετώπιση φαινομένων όπως το technostress, ο εθισμός, και η συνεχής φθοροποίηση της αυτοεκτίμησης μέσω των κοινωνικών δικτύων.

Η ημερίδα ανέδειξε ότι η ψηφιακή ευημερία δεν είναι απλώς ένας τυπικός όρος, αλλά μια φιλοσοφία ζωής που μας διδάσκει πώς να αξιοποιούμε τις δυνατότητες της τεχνολογίας, χωρίς να θυσιάζουμε την ανθρώπινη αξία και την ψυχική μας ισορροπία. Αποτελεί το πλαίσιο μέσα στο οποίο μπορούμε να αξιοποιήσουμε πλήρως τις απεριόριστες δυνατότητες της ψηφιακής εποχής και της τεχνητής νοημοσύνης, διαφυλάσσοντας ταυτόχρονα την ψυχική και σωματική μας υγεία, τις ανθρώπινες σχέσεις μας και την ποιότητα της ζωής μας. Είναι η τέχνη να ζούμε αρμονικά με την τεχνολογία, διατηρώντας τον έλεγχο και διασφαλίζοντας την ευημερία μας.

Επιτελώντας τις βασικές αρχές της, η ΚτΠ ήδη προωθεί τον ψηφιακό εγγραμματισμό, ως απαραίτητο εργαλείο πλοήγησης στο σύγχρονο κόσμο, για να αποφευχθούν προβλήματα ασφάλειας ή και εθισμού και να αξιοποιήσουν τα άτομα την τεχνολογία με σκοπό την πρόοδό τους. Η υλοποίηση τέτοιων πρωτοβουλιών είναι ζωτικής σημασίας για να διασφαλιστεί ότι οι Έλληνες χρήστες και ιδίως η νέα γενιά, θα είναι εξοπλισμένοι με τα απαραίτητα εφόδια για να περιηγηθούν με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα στο ψηφιακό τοπίο.

Από το ΑΠΕ-ΜΠΕ