Σύνδρομο Στοκχόλμης: Τι είναι, σημάδια και γιατί συμβαίνει

Ενώ συνδέεται συχνότερα με καταστάσεις ομηρίας, οι ειδικοί σημειώνουν ότι μπορεί επίσης να εμφανιστεί σε κακοποιητικές σχέσεις και άλλα περιβάλλοντα παρατεταμένου ελέγχου. Το παράδοξο του να νοιάζεσαι για κάποιον που σε βλάπτει το καθιστά θέμα ψυχολογικού και ιατρικού ενδιαφέροντος.

Αυτό το άρθρο εξηγεί τι είναι το Σύνδρομο της Στοκχόλμης, γιατί συμβαίνει, τα σημάδια που πρέπει να αναγνωρίσετε και πότε πρέπει να αναζητήσετε επαγγελματική βοήθεια.

Τι είναι το σύνδρομο της Στοκχόλμης;

Το σύνδρομο της Στοκχόλμης περιγράφει μια ψυχολογική στρατηγική επιβίωσης, όπου ένα θύμα αναπτύσσει εμπιστοσύνη, στοργή ή ακόμα και αφοσίωση προς τον κακοποιητή του.

• Ο όρος επινοήθηκε για πρώτη φορά μετά από μια ληστεία τράπεζας το 1973 στη Στοκχόλμη της Σουηδίας, όταν όμηροι υπερασπίστηκαν τους απαγωγείς τους μετά την απελευθέρωσή τους.
• Δεν είναι επίσημη ιατρική διάγνωση, αλλά συζητείται ευρέως στην ψυχολογία, για να εξηγήσει τους μηχανισμούς αντιμετώπισης υπό ακραίο στρες.
• Το σύνδρομο της Στοκχόλμης αντικατοπτρίζει την προσπάθεια του εγκεφάλου να μειώσει τον φόβο με το να ευθυγραμμιστεί συναισθηματικά με την πηγή της απειλής.

Γιατί συμβαίνει το σύνδρομο της Στοκχόλμης;

Οι ψυχολόγοι υποστηρίζουν ότι το Σύνδρομο της Στοκχόλμης αναδύεται ως αμυντικός μηχανισμός κατά τη διάρκεια ενός τραύματος.

• Ο παρατεταμένος φόβος ενεργοποιεί τις ορμόνες του στρες, οι οποίες αλλοιώνουν την αντίληψη και την κρίση.
• Τα θύματα μπορεί να αρχίσουν να βλέπουν μικρές «καλές» πράξεις από τον θύτη, όπως η προσφορά τροφής ή η μη πρόκληση σωματικής βλάβης, ως σημάδια… φροντίδας!
• Η εξάρτηση από τον κακοποιητή για επιβίωση ενισχύει την διαστρεβλωμένη εμπιστοσύνη και τη συναισθηματική προσκόλληση.
• Αυτή η προσαρμογή, αν και είναι προστατευτική βραχυπρόθεσμα, μπορεί να περιπλέξει την ανάρρωση μόλις απομακρυνθεί η απειλή.

Ποια είναι τα σημάδια του Συνδρόμου της Στοκχόλμης;

Τα άτομα που βιώνουν το Σύνδρομο της Στοκχόλμης συχνά εμφανίζουν ένα μείγμα αντιφατικών συμπεριφορών:

• Θετικά συναισθήματα προς τον θύτη, όπως συμπάθεια ή αφοσίωση
• Αρνητικά συναισθήματα προς τις αρχές επιβολής του νόμου, τους διασώστες ή άλλους εξωτερικούς που προσπαθούν να βοηθήσουν
• Δυσκολία να διαχωρίσουν τις πράξεις του κακοποιητή από ένα αίσθημα φροντίδας
• Απροθυμία διαφυγής ή κατάθεσης μηνύσεων ακόμη και αφότου απελευθερωθούν και είναι σε ασφαλές περιβάλλον

Η αναγνώριση αυτών των σημαδιών είναι σημαντική, επειδή μπορούν να αποτρέψουν τα θύματα από το να αναζητήσουν βοήθεια.

Μπορεί το Σύνδρομο της Στοκχόλμης να συμβεί και πέραν συνθηκών ομηρίας;

Ναι. Οι ειδικοί σημειώνουν ότι το Σύνδρομο της Στοκχόλμης μπορεί να εμφανιστεί σε διάφορα περιβάλλοντα, όπου ο έλεγχος και ο φόβος συνυπάρχουν με την εξάρτηση.

• Κακοποιητικές ενδοοικογενειακές σχέσεις
• Περιπτώσεις κακοποίησης παιδιών
• Αιρέσεις ή εξτρεμιστικές ομάδες
• Περιπτώσεις εμπορίας ανθρώπων
• Κακοποίηση ή χειραγώγηση στον χώρο εργασίας (σε ακραίες περιπτώσεις)

Σε όλα αυτά τα σενάρια, ο ψυχολογικός δεσμός λειτουργεί ως τρόπος αντιμετώπισης/διαχείρισης του συνεχιζόμενου τραύματος.

Πώς αντιμετωπίζεται το Σύνδρομο της Στοκχόλμης;

Εφόσον δεν αποτελεί επίσημη ψυχιατρική διαταραχή, η θεραπεία επικεντρώνεται στην αντιμετώπιση του τραύματος και στην αναδόμηση υγιών προτύπων σκέψης.

• Η ψυχοθεραπεία (με την μέθοδος της Γνωσιακής Συμπεριφορικής Θεραπείας) βοηθά τα θύματα να αμφισβητήσουν τις διαστρεβλωμένες πεποιθήσεις για τον κακοποιητή τους.
• Οι ομάδες υποστήριξης επιτρέπουν στα θύματα να μοιραστούν εμπειρίες και να ανακτήσουν την προοπτική τους.
• Φαρμακευτική αγωγή, όπως αντικαταθλιπτικά ή αγχολυτικά φάρμακα, μπορεί να συνταγογραφηθεί εάν εμφανιστούν συμπτώματα κατάθλιψης, άγχους ή διαταραχής μετατραυματικού στρες (PTSD).

Η ανάρρωση μπορεί να χρειαστεί χρόνο, αλλά η επαγγελματική βοήθεια είναι απαραίτητη για τη διάσπαση του ψυχολογικού δεσμού.

Συχνές Ερωτήσεις

Είναι το Σύνδρομο της Στοκχόλμης μια ψυχική ασθένεια;

Όχι, δεν ταξινομείται ως ψυχική διαταραχή στα διαγνωστικά εγχειρίδια. Θεωρείται ψυχολογική αντίδραση στο τραύμα.

Πόσο συχνό είναι το Σύνδρομο της Στοκχόλμης;

Είναι σπάνιο, αν και η ακριβής συχνότητα εμφάνισης είναι άγνωστη, επειδή πολλές περιπτώσεις δεν αναφέρονται ή δεν αναγνωρίζονται.

Μπορεί το Σύνδρομο της Στοκχόλμης να επηρεάσει την ανάρρωση μετά από κακοποίηση;

Ναι. Τα θύματα μπορεί να αισθάνονται εσωτερική σύγκρουση, ενοχές ή προστασία απέναντι στους θύτες τους, κάτι που μπορεί να καθυστερήσει την επούλωση.

Πότε πρέπει κάποιος να ζητήσει βοήθεια;

Όποιος αισθάνεται εσωτερική σύγκρουση για την αποχώρησή του από μια κακοποιητική κατάσταση ή συμπάσχει με έναν κακοποιητή θα πρέπει να αναζητήσει αμέσως επαγγελματική ψυχολογική υποστήριξη.

Συμπέρασμα

Το Σύνδρομο της Στοκχόλμης καταδεικνύει την ικανότητα του νου να προσαρμόζεται υπό ακραίο στρες, ακόμη και με τρόπους που φαίνονται παράλογοι ή επικίνδυνοι. Αν και δεν αποτελεί επίσημη διάγνωση, υπογραμμίζει πώς ο φόβος και η εξάρτηση μπορούν να διαστρεβλώσουν τους συναισθηματικούς δεσμούς.

Η αναγνώριση των σημαδιών και η αναζήτηση επαγγελματικής βοήθειας είναι ζωτικής σημασίας για την ανάρρωση και για την απελευθέρωση από επιβλαβείς δεσμούς.

Πηγές:
health.com
psychologytoday.com
medicalnewstoday.com
verywellmind.com