Το ένα χαρακτηριστικό προσωπικότητας που οδηγεί τα περισσότερα ζευγάρια στο διαζύγιο

Αυτό το χαρακτηριστικό είναι ο νευρωτισμός. Ορίζεται ως η τάση προς συναισθηματική αστάθεια, άγχος και αρνητική σκέψη και έχει συνδεθεί με την ένταση στη σχέση. Πρόσφατη ψυχολογική έρευνα ρίχνει νέο φως στο γιατί αυτό το χαρακτηριστικό υπονομεύει τις μακροχρόνιες σχέσεις, επηρεάζοντας τα πάντα: από τα πρότυπα επικοινωνίας έως τη συναισθηματική ανθεκτικότητα.

Αυτό το άρθρο διερευνά τι είναι ο νευρωτισμός, πώς επηρεάζει τις σχέσεις και τι μπορούν να κάνουν τα ζευγάρια, για να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις του.

Τι είναι ο νευρωτισμός;

Ο νευρωτισμός είναι ένα από τα «Πέντε Μεγάλα» χαρακτηριστικά προσωπικότητας που χρησιμοποιούνται από τους ψυχολόγους για να περιγράψουν την ανθρώπινη συμπεριφορά, μαζί με την ευσυνειδησία, την εξωστρέφεια, την αρμονία και το πόσο ανοιχτός είναι κανείς. Τα άτομα με υψηλό νευρωτισμό τείνουν να βιώνουν συναισθήματα όπως ανησυχία, θυμό, ευερεθιστότητα και θλίψη πιο έντονα και πιο συχνά από άλλα.

Οι ψυχολόγοι περιγράφουν τον νευρωτισμό ως συναισθηματική αντιδραστικότητα: τον βαθμό στον οποίο η διάθεση κάποιου αλλάζει ως απάντηση στο άγχος ή στις αντιληπτές απειλές. Ενώ οι ήπιες νευρωτικές τάσεις είναι συχνές, ο υψηλός νευρωτισμός μπορεί να κάνει τις σχέσεις πιο εύθραυστες με την πάροδο του χρόνου.

Τα τυπικά χαρακτηριστικά περιλαμβάνουν:

• Συχνές αλλαγές στη διάθεση
• Υπερανάλυση στις σκέψεις
• Ευαισθησία στην κριτική ή την αντιληπτή απόρριψη
• Δυσκολία στη διαχείριση του στρες και της αβεβαιότητας
• Τάση αρνητικής ερμηνείας ουδέτερων γεγονότων

Αυτά τα συναισθηματικά μοτίβα μπορούν να κάνουν ακόμη και μικρές διαφωνίες να φαίνονται τεράστιες, πυροδοτώντας κύκλους σύγκρουσης που διαβρώνουν την οικειότητα και την εμπιστοσύνη.

Πώς επηρεάζει ο νευρωτισμός τις σχέσεις

Έρευνες έχουν επανειλημμένα δείξει ότι ο νευρωτισμός είναι ο ισχυρότερος προγνωστικός παράγοντας διάλυσης μιας σχέσης σε διάφορες μελέτες και πολιτισμούς. Ένα άτομο με υψηλό δείκτη σε αυτό το χαρακτηριστικό μπορεί ακούσια να δημιουργήσει συναισθηματική απόσταση, να διογκώσει μικρά προβλήματα και να αντιδράσει αμυντικά στη συμπεριφορά του/της συντρόφου του.

Οι ψυχολόγοι εντοπίζουν διάφορους τρόπους μέσω των οποίων ο νευρωτισμός βλάπτει τις σχέσεις:

• Κλιμάκωση συγκρούσεων: Οι μικρές διαφωνίες μπορούν να διογκωθούν, επειδή τα συναισθηματικά αντιδραστικά άτομα δυσκολεύονται να διατηρήσουν την ψυχραιμία τους.
• Μειωμένη ικανοποίηση: Η χρόνια αρνητικότητα μειώνει την αίσθηση ευτυχίας και σταθερότητας και των δύο συντρόφων.
• Χαμηλότερη ενσυναίσθηση και ποιότητα επικοινωνίας: Το άγχος και η αυτοσυγκέντρωση μπορούν να δυσκολέψουν την επικοινωνία και την εποικοδομητική διάδραση.
• Συναισθηματική απόσυρση: Για να αποφευχθεί η ένταση, ο ένας σύντροφος μπορεί να αποστασιοποιηθεί συναισθηματικά.

Με την πάροδο του χρόνου, αυτές οι δυναμικές συμβάλλουν στη δυσαρέσκεια, την αγανάκτηση και τελικά τον χωρισμό, ακόμη και όταν η αγάπη ή η συμβατότητα φαίνονται αρχικά ισχυρές.

Τι δείχνουν οι έρευνες για τον νευρωτισμό και το διαζύγιο

Πολλαπλές διαχρονικές και μετα-αναλυτικές μελέτες επιβεβαιώνουν ότι ο υψηλός νευρωτισμός προβλέπει έντονα τη δυσαρέσκεια στη σχέση και την υψηλότερη πιθανότητα διαζυγίου με την πάροδο του χρόνου.

Για παράδειγμα:

• Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Journal of Personality διαπίστωσε ότι ο νευρωτισμός προέβλεπε χαμηλότερη ικανοποίηση στη σχέση ακόμη και μετά τον έλεγχο των επιδράσεων του συντρόφου.
• Μια άλλη μελέτη στο Journal of Affective Disorders διαπίστωσε ότι τα άτομα με υψηλό νευρωτισμό ήταν πιο επιρρεπή στο στρες στη σχέση και στην «προδιάθεση για διαζύγιο», που προκαλείται από καταθλιπτικά συμπτώματα και αρνητική υποστήριξη από τον σύντροφο.
• Μια μεγάλη μετα-ανάλυση των αποτελεσμάτων προσωπικότητας στις σχέσεις κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο νευρωτισμός είναι ο ισχυρότερος προγνωστικός παράγοντας της γαμήλιας δυσαρέσκειας και της συχνότητας συγκρούσεων και στους δύο συντρόφους.

Συλλογικά, αυτές οι μελέτες δείχνουν ότι ο νευρωτισμός ενισχύει τη συναισθηματική αντιδραστικότητα και υπονομεύει την επίλυση προβλημάτων, δημιουργώντας μια συναισθηματική ανισορροπία που αυξάνει τον κίνδυνο χωρισμού.

Είναι διαχειρίσιμος ο νευρωτισμός; Είναι κάτι που μπορεί να αλλάξει;

Ενώ τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας είναι σχετικά σταθερά, δεν είναι απόλυτα. Η συναισθηματική αυτογνωσία, η ψυχοθεραπεία και οι συνεπείς στρατηγικές αντιμετώπισης μπορούν να βοηθήσουν τα άτομα να διαχειριστούν τις νευρωτικές τους τάσεις και να τις αποτρέψουν από το να βλάψουν τις σχέσεις τους.

Οι ψυχολόγοι προτείνουν:

• Γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία (CBT): Βοηθά στην αναδιαμόρφωση των αρνητικών προτύπων σκέψης και στην μείωση της συναισθηματικής αντιδραστικότητας.
• Ενσυνειδητότητα και μείωση του στρες: Τεχνικές όπως η βαθιά αναπνοή, ο διαλογισμός και η γιόγκα βελτιώνουν τη συναισθηματική ρύθμιση.
• Ανοιχτή επικοινωνία: Η ήρεμη έκφραση ευαλωτότητας αντί για αμυντική προσέγγιση χτίζει εμπιστοσύνη.
• Συμβουλευτική ζευγαριών: Παρέχει δομημένα εργαλεία για την επίλυση συγκρούσεων και την εκπαίδευση στην ενσυναίσθηση.

Συχνές Ερωτήσεις

Μπορεί κάποιος με υψηλό νευρωτισμό να έχει έναν υγιή γάμο;

Ναι. Με συναισθηματική επίγνωση και δεξιότητες επικοινωνίας, τα ζευγάρια μπορούν να οικοδομήσουν σταθερότητα παρά το γεγονός ότι ο ένας ή και οι δύο σύντροφοι έχουν υψηλό επίπεδο νευρωτισμού.

Είναι ο νευρωτισμός το ίδιο με το άγχος;

Όχι ακριβώς. Το άγχος είναι μια ψυχική πάθηση, ενώ ο νευρωτισμός είναι ένα ευρύτερο χαρακτηριστικό προσωπικότητας, που περιλαμβάνει και αγχωτικές τάσεις μεταξύ άλλων συναισθηματικών αντιδράσεων.

Μπορεί ο νευρωτισμός να μειωθεί με την ηλικία;

Μελέτες δείχνουν ότι συχνά συμβαίνει. Πολλοί άνθρωποι αναπτύσσουν φυσικά μεγαλύτερη συναισθηματική σταθερότητα και αυτοέλεγχο καθώς μεγαλώνουν.

Πώς μπορούν οι σύντροφοι να υποστηρίξουν έναν νευρωτικό σύζυγο;

Ενισχύοντας τη συναισθηματική ασφάλεια (ακούγοντας με ενσυναίσθηση, αποφεύγοντας την ενοχή και ενθαρρύνοντας συνήθειες αντιμετώπισης του στρες) οι σύντροφοι μπορούν να βοηθήσουν στην μείωση της αμυντικότητας και της αντιδραστικότητας.

Είναι πιο πιθανό οι άνδρες ή οι γυναίκες να έχουν υψηλό δείκτη νευρωτισμού;

Κατά μέσο όρο, οι γυναίκες τείνουν να έχουν ελαφρώς υψηλότερη βαθμολογία, αλλά οι διαφορές είναι μικρές και ο αντίκτυπος του χαρακτηριστικού στη σχέση είναι παρόμοιος μεταξύ των δύο φύλων.

Συμπέρασμα

Ο νευρωτισμός ξεχωρίζει ως το μοναδικό χαρακτηριστικό της προσωπικότητας που συνδέεται περισσότερο με το διαζύγιο, όχι επειδή κάνει κάποιον «κακό», αλλά επειδή μεγεθύνει τη συναισθηματική αντιδραστικότητα στην καθημερινή ζωή. Οι σχέσεις ευδοκιμούν με τη σταθερότητα, την εμπιστοσύνη και την υπομονή, τα οποία όλα μπορούν να φθαρούν από νευρωτικές τάσεις.

Πηγές:
psychologytoday.com
verywellmind.com