Τι ρόλο παίζει το μικροβίωμα σε Αλτσχάιμερ, Πάρκινσον, αυτισμό και πολλαπλή σκλήρυνση

Τα τελευταία χρόνια, η επιρροή του στον εγκέφαλο έχει κερδίσει ιδιαίτερη προσοχή. Μέσω αυτού που είναι γνωστός ως άξονας εντέρου-εγκεφάλου, το μικροβίωμα επικοινωνεί με το νευρικό σύστημα μέσω ανοσοποιητικών, μεταβολικών και νευρικών οδών.

Αυτή η σύνδεση μπορεί να έχει σημαντικές απαντήσεις στην ανάπτυξη, την εξέλιξη και την πιθανή θεραπεία αρκετών νευρολογικών παθήσεων.

Πώς επικοινωνούν το έντερο και ο εγκέφαλος

Ο άξονας εντέρου-εγκεφάλου είναι ένα αμφίδρομο δίκτυο που συνδέει τη γαστρεντερική οδό με το κεντρικό νευρικό σύστημα. Αυτή η επικοινωνία βασίζεται σε:

• Νευρικές οδούς, όπως το πνευμονογαστρικό νεύρο
• Ανοσολογική σηματοδότηση, όπου τα μικρόβια του εντέρου επηρεάζουν τη φλεγμονή
• Μεταβολικά προϊόντα, όπως λιπαρά οξέα βραχείας αλυσίδας (SCFAs) και οι πρόδρομοι νευροδιαβιβαστές

Όταν η μικροχλωρίδα (μικροβίωμα) είναι σε ανισορροπία -αυτό που οι επιστήμονες αποκαλούν δυσβίωση- μπορεί να προκαλέσει αλλαγές στην ανοσοποιητική δραστηριότητα, την παραγωγή ορμονών και τη σηματοδότηση του εγκεφάλου. Αυτή η διαταραχή έχει συνδεθεί με διάφορες νευρολογικές καταστάσεις.

Νευρολογικές ασθένειες που συνδέονται με το μικροβίωμα

Αναλυτικά για την κάθε νόσο

Νόσος Αλτσχάιμερ

Σε άτομα με Αλτσχάιμερ, οι ερευνητές παρατήρησαν αξιοσημείωτες αλλαγές στα βακτήρια του εντέρου. Μερικές από αυτές τις αλλαγές μπορεί να προάγουν τη συστηματική φλεγμονή και να επηρεάσουν τη συσσώρευση πλακών αμυλοειδούς-βήτα στον εγκέφαλο. Αυτές οι πλάκες παρεμβαίνουν στην μνήμη και τη γνωστική λειτουργία. Το μικροβίωμα μπορεί επίσης να επηρεάσει τη διαπερατότητα του αιματοεγκεφαλικού φραγμού, επιτρέποντας σε επιβλαβείς ουσίες να εισέλθουν πιο εύκολα στον εγκέφαλο και να επιδεινώσουν την εξέλιξη της νόσου.

Νόσος Πάρκινσον

Το Πάρκινσον θεωρείται όλο και περισσότερο ως ασθένεια που μπορεί να προέρχεται από το έντερο. Οι λανθασμένες πρωτεΐνες άλφα-συνουκλεΐνης -χαρακτηριστικά της νόσου του Πάρκινσον- ανιχνεύονται στο εντερικό νευρικό σύστημα πριν καν εμφανιστούν στον εγκέφαλο. Τα άτομα με νόσο του Πάρκινσον συχνά αντιμετωπίζουν γαστρεντερικά προβλήματα χρόνια πριν ξεκινήσουν τα κινητικά συμπτώματα. Μελέτες δείχνουν ότι ορισμένες βακτηριακές ανισορροπίες μπορούν να ενισχύσουν τις φλεγμονώδεις αποκρίσεις, επιταχύνοντας πιθανώς τον νευροεκφυλισμό.

Αυτισμός

Τα παιδιά με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ) συχνά εμφανίζουν διαφορετικά μοτίβα μικροχλωρίδας του εντέρου. Πολλοί αναφέρουν επίσης χρόνια γαστρεντερικά συμπτώματα. Η αλλοιωμένη μικροβιακή δραστηριότητα μπορεί να επηρεάσει την παραγωγή σεροτονίνης, την λειτουργία του ανοσοποιητικού και την ανάπτυξη του εγκεφάλου, όλα κρίσιμα στη ΔΑΦ. Αν και οι σχετικές έρευνες βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη, στοχευμένες διατροφικές παρεμβάσεις και προβιοτικά βρίσκονται υπό μελέτη, με στόχο την μείωση των συμπτωμάτων συμπεριφοράς.

Πολλαπλή Σκλήρυνση

Η πολλαπλή σκλήρυνση περιλαμβάνει το ανοσοποιητικό σύστημα που επιτίθεται στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Τα μικρόβια του εντέρου διαδραματίζουν βασικό ρόλο στη ρύθμιση των ανοσολογικών αποκρίσεων. Ορισμένες μελέτες υποδεικνύουν ότι ορισμένα βακτήρια του εντέρου μπορεί είτε να ενεργοποιήσουν την αυτοάνοση δραστηριότητα είτε να προάγουν αντιφλεγμονώδεις αποκρίσεις, που επιβραδύνουν την εξέλιξη της νόσου. Η τροποποίηση του μικροβιώματος μπορεί μια μέρα να γίνει μια συμπληρωματική προσέγγιση στη θεραπεία της πολλαπλής σκλήρυνσης.

Μηχανισμοί που συνδέουν το έντερο και τον εγκέφαλο

• Ανοσολογική διαμόρφωση: Το μικροβίωμα επηρεάζει τη συστημική ανοσοποιητική δραστηριότητα. Οι ανισορροπίες μπορεί να οδηγήσουν σε χρόνια φλεγμονή, που είναι γνωστό ότι συμβάλλει σε πολλές νευρολογικές παθήσεις.
• Παραγωγή νευροδιαβιβαστών: Πολλοί νευροδιαβιβαστές -όπως η σεροτονίνη, η ντοπαμίνη και η GABA- παράγονται ή ρυθμίζονται από μικρόβια του εντέρου. Αυτές οι χημικές ουσίες επηρεάζουν τη διάθεση, τη γνωστική λειτουργία και την ισορροπία του νευρικού συστήματος.
• Μεταβολικές λειτουργίες: Τα βακτήρια του εντέρου παράγουν SCFAs -όπως το βουτυρικό- τα οποία επηρεάζουν τη σηματοδότηση του εγκεφάλου, μειώνουν τη φλεγμονή και διατηρούν τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό.

Θεραπευτικές δυνατότητες

Η συνεχιζόμενη έρευνα διερευνά πώς η τροποποίηση του μικροβιώματος θα μπορούσε να αποτρέψει ή να διαχειριστεί νευρολογικές ασθένειες. Οι πολλά υποσχόμενες στρατηγικές περιλαμβάνουν:

• Προβιοτικά και πρεβιοτικά: Εισαγωγή ευεργετικών μικροβίων ή υποστήριξη της ανάπτυξής τους
• Διατροφικές αλλαγές: Δίνοντας έμφαση σε τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες και ζυμωμένα για τη θρέψη των βακτηρίων του εντέρου
• Μεταμόσχευση μικροβίων κοπράνων (FMT): Πειραματική στη νευρολογική φροντίδα, με πρώιμα σημάδια καλής προοπτικής

Αυτές οι προσεγγίσεις δεν είναι ακόμη τυποποιημένες θεραπείες, αλλά αντιπροσωπεύουν ένα αυξανόμενο πεδίο ενδιαφέροντος στη νευρολογία.

Σύνοψη

Η σύνδεση μεταξύ του μικροβιώματος και της νευρολογικής υγείας δεν είναι πλέον υπόθεση: είναι ένας αυξανόμενος τομέας επιστημονικής συναίνεσης. Από το Αλτσχάιμερ και το Πάρκινσον έως τον αυτισμό και την πολλαπλή σκλήρυνση, το έντερο φαίνεται να παίζει καθοριστικό ρόλο στον τρόπο λειτουργίας και εξασθένησης του εγκεφάλου.

Αν και θεραπείες εξακολουθούν να εμφανίζονται, τα στοιχεία υποστηρίζουν ένα σαφές μήνυμα: η διατήρηση ενός υγιούς, ισορροπημένου μικροβιώματος μπορεί να είναι ένας από τους πιο υποσχόμενους τρόπους για την προστασία της νευρολογικής υγείας και την πρόληψη χρόνιων εγκεφαλικών διαταραχών.

Πηγές:
lanazione.it
ncbi.nlm.nih.gov
sciencedirect.com
nature.com
frontiersin.org