Τι συμβαίνει εάν λάβετε λάθος ομάδα αίματος;

Όμως, ενώ σώζουν ζωές, πρέπει να χορηγούνται με ακρίβεια, ειδικά όσον αφορά τη συμβατότητα της ομάδας αίματος. Η λήψη λάθος ομάδας αίματος κατά τη διάρκεια μιας μετάγγισης μπορεί να προκαλέσει σοβαρές, απειλητικές για τη ζωή αντιδράσεις.

Αυτό το άρθρο εξηγεί πώς λειτουργούν οι μεταγγίσεις αίματος, τις ιατρικές οδηγίες που διασφαλίζουν την ασφάλεια και τι μπορεί να πάει στραβά όταν δεν τηρούνται αυτές οι οδηγίες.

Τι είναι η μετάγγιση αίματος και πότε χρειάζεται;

Η μετάγγιση αίματος είναι μια ιατρική διαδικασία κατά την οποία το αίμα ενός δότη εισάγεται στην κυκλοφορία του αίματος ενός λήπτη, για να αντικαταστήσει χαμένα συστατικά.

Οι γιατροί συνιστούν μεταγγίσεις για μια σειρά καταστάσεων, όπως τραύμα, χειρουργική επέμβαση, καρκίνος, αναιμία και αιμορραγικές διαταραχές. Στόχος είναι να αποκατασταθούν τα υγιή επίπεδα αίματος ή συγκεκριμένα συστατικά του αίματος, όπως τα ερυθρά αιμοσφαίρια, τα αιμοπετάλια ή το πλάσμα.

Συνήθεις λόγοι μετάγγισης:

• Σοβαρή απώλεια αίματος από τραυματισμό ή χειρουργική επέμβαση
• Χαμηλή αιμοσφαιρίνη λόγω χρόνιων παθήσεων (π.χ. νεφρική νόσος, καρκίνος)
• Προβλήματα πήξης ή χαμηλός αριθμός αιμοπεταλίων
• Αντιμετώπιση δρεπανοκυτταρικής νόσου ή θαλασσαιμίας

Πώς λειτουργούν οι ομάδες αίματος και γιατί είναι κρίσιμη η συμβατότητα;

Η ομάδα αίματος αναφέρεται σε συγκεκριμένα αντιγόνα στα ερυθρά αιμοσφαίρια, τα οποία κατηγοριοποιούνται κυρίως σε συστήματα ABO και Rh.

Όταν μεταγγίζεται ασυμβίβαστο αίμα, το ανοσοποιητικό σύστημα του λήπτη του επιτίθεται σαν να ήταν ξένο σώμα, προκαλώντας σοβαρές επιπλοκές. Η αντιστοίχιση τόσο του ABO όσο και του παράγοντα Rh είναι απαραίτητη για την πρόληψη ανοσολογικών αντιδράσεων.

Κύριες ομάδες αίματος και συμβατότητα:

Τι συμβαίνει αν λάβετε λάθος ομάδα αίματος;

Η λήψη λανθασμένου τύπου αίματος μπορεί να προκαλέσει οξεία αντίδραση αιμολυτικής μετάγγισης (AHTR), η οποία είναι επείγουσα ιατρική κατάσταση.

Τα ασύμβατα ερυθρά αιμοσφαίρια καταστρέφονται γρήγορα από το ανοσοποιητικό σύστημα, απελευθερώνοντας ουσίες που μπορούν να βλάψουν τα νεφρά, να προκαλέσουν σοκ ή ακόμα και να οδηγήσουν σε θάνατο.

Συμπτώματα άμεσης αντίδρασης μετάγγισης:

• Πυρετός και ρίγη
• Έντονος πόνος στην πλάτη ή στο στήθος
• Χαμηλή αρτηριακή πίεση
• Σκούρα ή κοκκινωπά ούρα
• Γρήγορος καρδιακός ρυθμός
• Δύσπνοια
• Ναυτία ή έμετος

Η έγκαιρη αναγνώριση και θεραπεία είναι κρίσιμες για την πρόληψη της ανεπάρκειας οργάνων.

Ποιες κατευθυντήριες γραμμές διασφαλίζουν την ασφάλεια στις μεταγγίσεις αίματος;

Οι μεταγγίσεις είναι καλά ρυθμισμένες, με αυστηρά πρωτόκολλα που έχουν σχεδιαστεί για την αποφυγή αναντιστοιχιών.

Οι ομάδες υγειονομικής περίθαλψης χρησιμοποιούν αρκετούς ελέγχους ασφαλείας, για να διασφαλίσουν ότι το σωστό αίμα δίνεται στο σωστό άτομο. Αυτό περιλαμβάνει την ταυτοποίηση του ασθενούς, την επιβεβαίωση της ομάδας αίματος και τις δοκιμές αντιστοίχισης.

Βασικά βήματα ασφαλείας πριν από την μετάγγιση:

• Επιβεβαίωση της ταυτότητας και της ομάδας αίματος του ασθενούς με δύο ανεξάρτητους ελέγχους
• Αντιστοίχιση του αίματος του δότη με το δείγμα του λήπτη σε ένα εργαστήριο
• Στενή παρακολούθηση του ασθενούς κατά τη διάρκεια και μετά τη μετάγγιση για ανεπιθύμητες ενέργειες
• Προσεκτική τεκμηρίωση και επισήμανση καθ' όλη τη διάρκεια της διαδικασίας

Τα νοσοκομειακά συστήματα γραμμωτής κωδικοποίησης και ηλεκτρονικής παρακολούθησης μειώνουν περαιτέρω τα σφάλματα.

Μπορείτε να αναπτύξετε αντίδραση ακόμη και με μια συμβατή μετάγγιση αίματος;

Ναι, μικρές αντιδράσεις μπορούν ακόμα να συμβούν, αν και κατά κανόνα είναι διαχειρίσιμες.

Ακόμη και όταν ο τύπος αίματος ταιριάζει, ορισμένοι οργανισμοί ληπτών αντιδρούν στα λευκά αιμοσφαίρια, τις πρωτεΐνες του πλάσματος ή στα συντηρητικά στο αποθηκευμένο αίμα. Αυτές οι αντιδράσεις είναι συνήθως λιγότερο σοβαρές από το AHTR αλλά εξακολουθούν να απαιτούν παρακολούθηση.

Πιθανές μη αιμολυτικές αντιδράσεις μετάγγισης:

• Ήπιος πυρετός ή ρίγη
• Αλλεργικά εξανθήματα ή κνησμός
• Υπερφόρτωση σιδήρου (σε ασθενείς με συχνές μεταγγίσεις)
• Σε σπάνιες περιπτώσεις, τραυματισμός του πνεύμονα (TRALI)

Η προκαταρκτική φαρμακευτική αγωγή ή η χρήση προϊόντων αίματος με μειωμένα λευκοκύτταρα μπορεί να βοηθήσει στην μείωση αυτών των κινδύνων.

Συχνές Ερωτήσεις

Μπορείς να πεθάνεις αν λάβεις λάθος ομάδα αίματος;

Ναι, εάν δεν αντιμετωπιστεί, η λήψη της λανθασμένης ομάδας αίματος μπορεί να προκαλέσει θανατηφόρα ανοσολογική απόκριση, συμπεριλαμβανομένου σοκ, νεφρικής ανεπάρκειας ή διάχυτης ενδαγγειακής πήξης.

Πώς αποφεύγουν τα νοσοκομεία τα λάθη στην ομάδα αίματος;

Τα νοσοκομεία χρησιμοποιούν πολλαπλά βήματα επαλήθευσης: προσδιορισμό τύπων αίματος, αντιστοίχιση, βραχιολάκια με γραμμωτό κώδικα και ηλεκτρονικά συστήματα μετάγγισης. Οι νοσηλευτές και το προσωπικό του εργαστηρίου ακολουθούν αυστηρά πρωτόκολλα ταυτότητας πριν ξεκινήσουν την μετάγγιση.

Είναι ορισμένες ομάδες αίματος πιο ασφαλείς από άλλες;

Το Ο-αρνητικό αίμα θεωρείται ο καθολικός δότης για τα ερυθρά αιμοσφαίρια, επειδή στερείται αντιγόνων Α, Β και Rh, μειώνοντας τον κίνδυνο ανοσολογικής αντίδρασης σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης.

Μπορεί κάποιος να έχει περισσότερες από μία ομάδες αίματος;

Όχι, κάθε άτομο έχει έναν συνδυασμό τύπων αίματος ABO και Rh, που προσδιορίζεται γενετικά. Ωστόσο, υπάρχουν σπάνιοι υποτύποι και παραλλαγές αντιγόνων, που απαιτούν εξειδικευμένο έλεγχο σε ορισμένες περιπτώσεις.

Σύνοψη

Οι μεταγγίσεις αίματος σώζουν ζωές καθημερινά, αλλά πρέπει να αντιμετωπίζονται με ακρίβεια. Αρκεί ένα μόνο λάθος στην αντιστοίχιση της ομάδας αίματος για να οδηγήσει σε σοβαρές ανοσολογικές αντιδράσεις. Ευτυχώς, τα καθιερωμένα πρωτόκολλα μετάγγισης και οι διασφαλίσεις στα νοσοκομεία καθιστούν τις σύγχρονες μεταγγίσεις πολύ ασφαλείς. Η κατανόηση των κινδύνων και των διαδικασιών βοηθά τους ασθενείς να παραμείνουν ενημερωμένοι και σε εγρήγορση, ειδικά σε επείγουσα περίθαλψη ή όταν λαμβάνουν επαναλαμβανόμενες μεταγγίσεις.

Πηγές:
redcrossblood.org
mayoclinic.org
cdc.gov
nhs.uk
clevelandclinic.org