Καρκίνος ωοθηκών: Οι επιστήμονες εντόπισαν τα «κρυμμένα» πρώιμα σημάδια του θανατηφόρου καρκίνου
Οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν πολλά για την αιτία του καρκίνου των ωοθηκών, ενώ δεν έχει βρεθεί μέχρι στιγμής τρόπος έγκαιρης διάγνωσης.
Περίπου στο 75% των περιπτώσεων, η διάγνωση γίνεται όταν η νόσος βρίσκεται στο στάδιο 3 ή 4, που σημαίνει ότι έχει εξαπλωθεί σε άλλα όργανα.
Οι ερευνητές στην Κλινική Mayo μελέτησαν την περίπτωση 22χρονης, η οποία φέρει δύο σπάνιες γενετικές μεταλλάξεις που αυξάνουν δραματικά τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου.
Η μία είναι η μετάλλαξη του γονιδίου BRCA2, που προκαλεί καρκίνο του μαστού και των ωοθηκών και η άλλη είναι η μετάλλαξη του γονιδίου καταστολής όγκων TP53, που προκαλεί το σύνδρομο Li-Fraumeni. Το σύνδρομο αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου σε νεαρή ηλικία, συμπεριλαμβανομένων καρκίνου του μαστού, σαρκωμάτων, καρκίνου του εγκεφάλου και λευχαιμίας.
Η νεαρή διαγνώστηκε με καρκίνο του μαστού, ενώ οι εξετάσεις έδειξαν και κύστη ωοθηκών.
Αν και η κύστη ήταν καλοήθης, η γυναίκα υποβλήθηκε σε μαστεκτομή και υστερεκτομή με αφαίρεση των ωοθηκών και των σαλπίγγων της, μια διαδικασία που ονομάζεται αμφοτερόπλευρη σαλπιγγοωοθηκεκτομή, λόγω του αυξημένου κινδύνου εμφάνισης καρκίνου.
Περαιτέρω εξετάσεις έδειξαν πρώιμες αλλαγές στα κύτταρα που καλύπτουν τις σάλπιγγές της, αποκαλύπτοντας σήματα που μπορεί να υποδεικνύουν τα πρώτα σημάδια καρκίνου των ωοθηκών πριν εμφανιστούν συμπτώματα ή ορατές αλλοιώσεις.
«Η ομάδα μας εντόπισε ένα σπάνιο και αποκαλυπτικό φαινόμενο στη βιολογία του επιθηλίου», λέει ο Nagarajan Kannan, διευθυντής του Εργαστηρίου Βλαστοκυττάρων και Βιολογίας του Καρκίνου στην κλινική Mayo και συν-επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης.
«Εντοπίσαμε πώς τα επιθηλιακά κύτταρα αλλοιώθηκαν με τρόπους που σηματοδοτούσαν υψηλό κίνδυνο για θανατηφόρο καρκίνο των ωοθηκών. Αυτές οι γνώσεις θα μπορούσαν να ανοίξουν το δρόμο για μελλοντικές στρατηγικές για την ανίχνευση της νόσου στα πρώιμα, προκαρκινικά της στάδια, όταν η πρόληψη είναι ακόμα δυνατή».
«Γνωρίζουμε ότι η πιο επιθετική μορφή καρκίνου των ωοθηκών συχνά ξεκινά στις σάλπιγγες. Δεν γνωρίζουμε ωστόσο, γιατί στις σάλπιγγες και πώς ξεκινά. Η γνώση του πώς ξεκινά και σχηματίζεται ο καρκίνος των ωοθηκών, θα μπορούσε να οδηγήσει στην ανάπτυξη έγκαιρων εργαλείων διάγνωσης, αλλά και σε πιο εξατομικευμένες στρατηγικές μείωσης του κινδύνου και βελτιωμένη καθοδήγηση σχετικά με το χρονοδιάγραμμα των προληπτικών χειρουργικών επεμβάσεων και του σχεδιασμού γονιμότητας», λέει η Δρ. Bakkum-Gamez, συν-συγγραφέας της μελέτης.
«Η ακριβής κυτταρική προέλευση του καρκίνου των ωοθηκών παραμένει ένα από τα μεγαλύτερα αναπάντητα ερωτήματα στην πρόληψη του καρκίνου - περιορίζοντας την ικανότητά μας να παρεμβαίνουμε έγκαιρα και να σώζουμε ζωές. Αυτή η εργασία θέτει τα θεμέλια για μια νέα εποχή έγκαιρης ανίχνευσης και ακριβούς πρόληψης για τον καρκίνο των ωοθηκών, ειδικά για ασθενείς με κληρονομικό κίνδυνο, όπως οι μεταλλάξεις BRCA», λέει ο Δρ. Kannan.
Μια υγιής σάλπιγγα αποτελείται από δύο κύριους τύπους επιθηλιακών κυττάρων: τα κροσσωτά και τα εκκριτικά κύτταρα. Τα κροσσωτά κύτταρα έχουν μικρές προεξοχές που μοιάζουν με τρίχες και βοηθούν στην κίνηση του ωαρίου προς τη μήτρα, ενώ τα εκκριτικά κύτταρα παράγουν ουσίες που τρέφουν και προστατεύουν το ωάριο.
Στα κύτταρα των σαλπίγγων που συλλέχθηκαν από την ασθενή με σύνδρομο HBOC και σύνδρομο Li-Fraumeni, οι επιστήμονες είδαν κάτι που δεν είχαν ξαναδεί. Αντί για τους δύο τύπους επιθηλιακών κυττάρων, τα εκκριτικά κύτταρα υπερείχαν σε αριθμό από τα κροσσωτά κύτταρα κατά μήκος της σάλπιγγας. Διαπίστωσαν επίσης ότι τα εκκριτικά κύτταρα προκαλούσαν χρόνια φλεγμονή - έναν παράγοντα που συμβάλλει στην ανάπτυξη καρκίνου.
«Μέσω της αλληλούχισης RNA ενός κυττάρου, είδαμε τις διαταραχές στην ανάπτυξη των κυττάρων που καλύπτουν τον αυλό των σαλπίγγων - ευρήματα που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην αναμόρφωση του τρόπου με τον οποίο κατανοούμε και τελικά προλαμβάνουμε τον καρκίνο των ωοθηκών», λέει η Megan Ritting, συν-συγγραφέας και υποψήφια διδάκτορας στην Κλινική Mayo.
Τα από του στόματος αντισυλληπτικά που περιέχουν προγεστερόνη ή συνθετικά ανάλογα της ορμόνης που παράγεται από τις ωοθήκες, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη μείωση του κινδύνου καρκίνου των ωοθηκών έως και 50%.
Η μελέτη αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς τον εντοπισμό παραγόντων για την ανάπτυξη προληπτικών στρατηγικών, θεραπειών και προσεγγίσεων που θα μπορούσαν να μειώσουν τον κίνδυνο καρκίνου των σαλπίγγων και των ωοθηκών.
Τα ευρήματα δημοσιεύτηκαν στο επιστημονικό περιοδικό JCO Precision Oncology.
