Τα γνωρίσματα του Άσπεργκερ σε επικοινωνία, ενδιαφέροντα και ερεθίσματα

Ενώ έχει επίσημα ενταχθεί στη ΔΑΦ, σύμφωνα με τα διαγνωστικά κριτήρια του DSM-5, ο όρος εξακολουθεί να χρησιμοποιείται ευρέως στις ιατρικές και εκπαιδευτικές συζητήσεις, για να περιγράψει άτομα με αυτισμό υψηλής λειτουργικότητας που δεν εμφανίζουν γλωσσικές καθυστερήσεις ή νοητική υστέρηση.

Αυτό το άρθρο εξηγεί τα βασικά συμπεριφορικά και αναπτυξιακά σημάδια του συνδρόμου Άσπεργκερ σε διάφορους τομείς.

Πώς επηρεάζει το σύνδρομο Άσπεργκερ την κοινωνική αλληλεπίδραση;

Τα άτομα με σύνδρομο Άσπεργκερ συχνά αντιμετωπίζουν δυσκολίες με τα κοινωνικά ερεθίσματα, τη συναισθηματική αμοιβαιότητα και την οικοδόμηση σχέσεων.

Σε αντίθεση με τον κλασικό αυτισμό, τα άτομα με σύνδρομο Άσπεργκερ συνήθως θέλουν να δημιουργήσουν συνδέσεις, αλλά δυσκολεύονται με τους άρρητους κανόνες κοινωνικής συμπεριφοράς. Αυτές οι προκλήσεις μπορεί να γίνουν πιο αισθητές με την ηλικία, ειδικά σε περιβάλλοντα συνομηλίκων.

Κοινά χαρακτηριστικά κοινωνικής αλληλεπίδρασης:

• Δυσκολία στην έναρξη ή τη διατήρηση συζητήσεων
• Περιορισμένη κατανόηση μη λεκτικών ενδείξεων (π.χ. εκφράσεις προσώπου, χειρονομίες)
• Προκλήσεις με την εναλλαγή σειράς ή θέματος στις συζητήσεις
• Φαινομενική αδιαφορία για τους κοινωνικούς κανόνες (π.χ. μη αναγνώριση προσωπικού χώρου)
• Τάση κυριολεκτικής ερμηνείας της γλώσσας ή παράλειψης του σαρκασμού και της ειρωνείας

Ποια είναι τα πρότυπα επικοινωνίας στο σύνδρομο Άσπεργκερ;

Ενώ η γλωσσική ανάπτυξη στο σύνδρομο Άσπεργκερ γενικά δεν καθυστερεί, η επικοινωνία μπορεί να είναι άτυπη σε τόνο, ρυθμό ή περιεχόμενο.

Η ομιλία είναι συχνά επίσημη, υπερβολικά λεπτομερής ή μονοτονική, με περιορισμένο αμοιβαίο διάλογο. Αυτές οι διαφορές στην επικοινωνία μπορούν να επηρεάσουν τις κοινωνικές σχέσεις και να προκαλέσουν παρεξηγήσεις.

Τυπικά χαρακτηριστικά επικοινωνίας:

• Ασυνήθιστη προσωδία (τόνος και ύψος φωνής, ρυθμός ομιλίας)
• Ομιλία σε μακροσκελείς μονολόγους ή απαγγελίες πραγματικών περιστατικών
• Δυσκολία στην αναγνώριση πότε ο ακροατής είναι μπερδεμένος ή αδιάφορος
• Κυριολεκτική ερμηνεία ιδιωματισμών ή αστείων
• Κακή οπτική επαφή κατά τη διάρκεια της συνομιλίας

Ποιες είναι οι επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές και ενδιαφέροντα στο σύνδρομο Άσπεργκερ;

Ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα του συνδρόμου Άσπεργκερ είναι ένα περιορισμένο εύρος ενδιαφερόντων, που συχνά επιδιώκεται με έντονη εστίαση και βάθος.

Αυτές οι συμπεριφορές δεν είναι εγγενώς προβληματικές, αλλά μπορούν να γίνουν περιοριστικές, εάν παρεμβαίνουν στην καθημερινή λειτουργία ή την κοινωνική εμπλοκή.

Οι χαρακτηριστικές συμπεριφορές μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Εστίαση σε ένα συγκεκριμένο θέμα (π.χ. τρένα, αστρονομία, χάρτες)
• Επαναλαμβανόμενες ρουτίνες και αντίσταση στην αλλαγή
• Προτίμηση για δομή και προβλεψιμότητα
• Ισχυρή προσκόλληση σε αντικείμενα ή μοτίβα
• Στερεοτυπικές κινήσεις (π.χ., χτύπημα χεριών, βηματισμός)

Ποιες είναι οι αισθητηριακές ευαισθησίες που σχετίζονται με το σύνδρομο Άσπεργκερ;

Πολλά άτομα με σύνδρομο Άσπεργκερ εμφανίζουν αυξημένη ή μειωμένη ευαισθησία στα αισθητηριακά ερεθίσματα, κάτι που μπορεί να επηρεάσει την άνεση και τη συμπεριφορά σε καθημερινά περιβάλλοντα.

Αυτές οι ευαισθησίες μπορεί να μην είναι πάντα ορατές εξωτερικά, αλλά μπορούν να προκαλέσουν δυσφορία ή απόσυρση σε ορισμένα περιβάλλοντα.

Παραδείγματα αισθητηριακών ευαισθησιών:

• Δυσφορία με δυνατούς θορύβους, έντονα φώτα ή πολυσύχναστους χώρους
• Αποστροφή για ορισμένες υφές σε ρούχα ή φαγητό
• Ασυνήθιστη γοητεία με φώτα, περιστρεφόμενα αντικείμενα ή μοτίβα
• Αναζήτηση βαθιάς πίεσης ή επαναλαμβανόμενων κινήσεων για ρύθμιση

Υπάρχουν γνωστικές και συναισθηματικές διαφορές στο σύνδρομο Άσπεργκερ;

Ενώ η νοημοσύνη είναι συνήθως μέτρια έως πάνω από το μέσο όρο, τα άτομα με σύνδρομο Άσπεργκερ μπορεί να δυσκολεύονται με την εκτελεστική λειτουργία, τη συναισθηματική ρύθμιση και την ευέλικτη σκέψη.

Μπορεί επίσης να εμφανίζουν διαφορές στην ενσυναίσθηση: όχι έλλειψη φροντίδας, αλλά δυσκολία στην αναγνώριση και την ανταπόκριση στις συναισθηματικές καταστάσεις των άλλων.

Κοινά γνωστικά-συναισθηματικά χαρακτηριστικά:

• Άκαμπτη σκέψη ή συλλογισμός σε δυαδικό πρότυπο (άσπρο-μαύρο)
• Δυσκολία προσαρμογής σε απροσδόκητες αλλαγές ή μεταβάσεις
• Έντονες συναισθηματικές αντιδράσεις σε μικρές απογοητεύσεις
• Δυσκολία πρόβλεψης σκέψεων ή συναισθημάτων των άλλων
• Τάση για άγχος, ειδικά σε κοινωνικές ή άγνωστες καταστάσεις

Συχνές Ερωτήσεις

Είναι το σύνδρομο Άσπεργκερ ακόμα μια έγκυρη διάγνωση σήμερα;

Κλινικά, το σύνδρομο Άσπεργκερ ταξινομείται πλέον ως διαταραχή του φάσματος του αυτισμού (ASD) σύμφωνα με το DSM-5. Ωστόσο, ο όρος εξακολουθεί να χρησιμοποιείται ανεπίσημα, για να περιγράψει μια συγκεκριμένη εκδήλωση αυτισμού χωρίς νοητική ή γλωσσική καθυστέρηση.

Πόσο νωρίς μπορούν να ανιχνευθούν τα σημάδια του συνδρόμου Άσπεργκερ;

Τα σημάδια μπορεί να εμφανιστούν ήδη από την ηλικία των 2-3 ετών, αλλά συχνά αναγνωρίζονται πιο καθαρά κατά τη διάρκεια των σχολικών ετών, όταν αυξάνονται οι κοινωνικές και επικοινωνιακές απαιτήσεις.

Έχουν όλα τα άτομα με σύνδρομο Άσπεργκερ υψηλή νοημοσύνη;

Όχι απαραίτητα. Πολλά άτομα έχουν μέσο ή πάνω από το μέσο όρο IQ, αλλά τα επίπεδα νοημοσύνης ποικίλλουν. Αυτό που είναι πιο σημαντικό είναι το προφίλ των δυνατών σημείων και των δυσκολιών, που είναι μοναδικά για κάθε άτομο.

Μπορούν τα κορίτσια να έχουν σύνδρομο Άσπεργκερ ή διαγιγνώσκεται κυρίως στα αγόρια;

Τα κορίτσια μπορούν να έχουν σύνδρομο Άσπεργκερ, αν και συχνά υποδιαγιγνώσκονται ή διαγιγνώσκονται λανθασμένα λόγω πιο ανεπαίσθητων συμπτωμάτων και ισχυρότερης συγκάλυψης των κοινωνικών προκλήσεων.

Ποιες θεραπείες βοηθούν τα άτομα με σύνδρομο Άσπεργκερ;

Η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία (CBT), η εκπαίδευση κοινωνικών δεξιοτήτων, η λογοθεραπεία και η εργοθεραπεία μπορούν να υποστηρίξουν την ανάπτυξη και τις στρατηγικές αντιμετώπισης σε παιδιά και ενήλικες με προφίλ Άσπεργκερ.

Συμπέρασμα

Το σύνδρομο Άσπεργκερ αντιπροσωπεύει ένα μοναδικό προφίλ στο φάσμα του αυτισμού, που χαρακτηρίζεται από κοινωνικές και επικοινωνιακές προκλήσεις, έντονα ενδιαφέροντα και αισθητηριακές ευαισθησίες. Η αναγνώριση αυτών των σημείων -ειδικά όταν εμφανίζονται σε συνδυασμό- μπορεί να οδηγήσει σε έγκαιρη υποστήριξη, βελτιωμένες στρατηγικές αντιμετώπισης και καλύτερη ποιότητα ζωής τόσο για τα παιδιά όσο και για τους ενήλικες.

Πηγές:
cdc.gov
mayoclinic.org
autism.org.uk
clevelandclinic.org
nhs.uk