Σκλήρυνση κατά πλάκας: Ο ρόλος της ηλικίας διάγνωσης στη σωματική και ψυχική ευεξία

Η διάγνωση όμως στην ηλικία των 20 ετών ή ακόμη και στην εφηβεία, μπορεί να βιωθεί πολύ διαφορετικά συγκριτικά με μια διάγνωση σε ηλικία 40 ή 50 ετών.

Νέα έρευνα δείχνει ότι τα άτομα που διαγιγνώσκονται σε νεαρότερη ηλικία, έχουν καλύτερη σωματική υγεία με την πάροδο του χρόνου, αλλά η ψυχική τους υγεία μπορεί να είναι πιο επιβαρυμένη σε σχέση με όσους διαγιγνώσκονται αργότερα.

Η μελέτη εξηγεί πώς επηρεάζει η ηλικία διάγνωσης τον τρόπο με τον οποίο βιώνεται η νόσος, αναδεικνύοντας παράλληλα πώς μπορεί να διαφέρει η ποιότητα ζωής τους και πώς μπορούν οι θεραπείες και άλλες μορφές υποστήριξης να αξιοποιηθούν καλύτερα.

Καλύτερη σωματική υγεία, προβλήματα ψυχικής υγείας

Οι Καναδοί ερευνητές ανέλυσαν δεδομένα από 699 άτομα με πολλαπλή σκλήρυνση, καταγράφοντας την ηλικία εμφάνισης των πρώτων συμπτωμάτων και πραγματοποιώντας δοκιμές για τη σωματική και ψυχική υγεία τους σε βάθος τετραετίας. Η μέση ηλικία εμφάνισης των συμπτωμάτων ήταν τα 33,2 έτη, με το 16,9% να παρουσιάζει συμπτώματα πριν από τα 25 και το 2,3% πριν από τα 18.

Η ανάλυση των αποτελεσμάτων έδειξε ότι οι νεότεροι ασθενείς γενικά ανέφεραν καλύτερη σωματική υγεία αλλά χειρότερη ψυχική σε σχέση με όσους εμφάνισαν τη νόσο αργότερα. Αντίθετα, οι ασθενείς μεγαλύτερης ηλικίας ανέφεραν χειρότερη σωματική υγεία αλλά καλύτερη διάθεση.

Επιπλέον, οι σωματικές βαθμολογίες χειροτέρευαν κατά 1,5 μονάδα για κάθε πενταετή αύξηση της ηλικίας κατά την έναρξη, ενώ οι ψυχικές βαθμολογίες βελτιώνονταν κατά 2,5 μονάδες για κάθε 12ετή αύξηση της ηλικίας έναρξης.

«Η διάρκεια της νόσου δεν εξηγεί τις διαφορές στην ποιότητα σωματικής και ψυχικής ζωής που παρατηρούνται σε διαφορετικές ηλικίες έναρξης, αλλά οι δυσλειτουργίες και η αναπηρία εξηγούν εν μέρει αυτές τις διαφορές. Αυτό υποδηλώνει ότι πιθανώς υπάρχουν τροποποιήσιμοι παράγοντες, ίσως και αναπτυξιακοί, που μπορούν να βελτιώσουν την ποιότητα σωματικής και ψυχικής υγείας μακροπρόθεσμα».

Ηλικία και συμπτώματα

Δεν προκαλεί έκπληξη ότι οι νεότεροι ασθενείς τείνουν να βρίσκονται σε καλύτερη σωματική κατάσταση και μπορούν να αντέξουν τις αλλαγές που προκαλεί η σκλήρυνση κατά πλάκας.

Ωστόσο, η ψυχική υγεία συχνά παραμελείται, και αυτό μπορεί να αποτελεί πρόβλημα, προειδοποιούν οι ειδικοί.

«Στην πράξη, βλέπουμε τους νεότερους να δυσκολεύονται περισσότερο ψυχικά παρά σωματικά», σημειώνει η Δρ. Kelsey Poisson, νευροανοσιολόγος στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου του Οχάιο.

«Τα παιδιά ανακάμπτουν καλύτερα από τις υποτροπές σε σχέση με τους ενήλικες και εμφανίζουν χαμηλότερους δείκτες αναπηρίας συνολικά. Ωστόσο, η κύρια κλίμακα αναπηρίας, EDSS, υποεκτιμά τις νοητικές και ψυχικές δυσκολίες αυτής της ομάδας, οι οποίες μπορεί να είναι πιο έντονες από τους σωματικούς περιορισμούς».

Οι νεαροί ασθενείς μπορεί να δυσκολεύονται περισσότερο ψυχολογικά επειδή η έλλειψη εμπειρίας ζωής τους κάνει να αντιμετωπίζουν πιο έντονα την ιδέα μιας χρόνιας νόσου. «Πολλοί έφηβοι ήταν απολύτως υγιείς και τώρα πρέπει να μάθουν να διαχειρίζονται μια νόσο που θα τους συνοδεύει για πάντα», εξηγεί η Δρ. Poisson. «Αυτό μπορεί να φαίνεται απομονωτικό σε μια κρίσιμη περίοδο διαμόρφωσης της ταυτότητας και προγραμματισμού του μέλλοντος».

Το 83% των συμμετεχόντων στη μελέτη εμφάνισαν τα πρώτα συμπτώματα μετά τα 25 έτη, και φάνηκε να είναι καλύτερα εξοπλισμένοι για να διαχειριστούν τις συναισθηματικές προκλήσεις της πάθησης, πιθανώς λόγω πρόσβασης σε πόρους και μεγαλύτερου προσωπικού ελέγχου στη θεραπεία τους.

Σωματικά, οι νεότεροι ασθενείς διαθέτουν περισσότερες επιλογές θεραπείας των συμπτωμάτων τους. Αν και υπάρχει μόνο μια εγκεκριμένη από τον FDA θεραπεία για την παιδική πολλαπλή σκλήρυνση (διάγνωση πριν τα 18), οι γιατροί συχνά χρησιμοποιούν άλλες θεραπείες και σε νεαρούς ενήλικες. Επιπλέον, οι νεότεροι ασθενείς έχουν συχνά λιγότερες συννοσηρότητες που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τη θεραπεία τους.

Πώς μπορούν να βοηθηθούν οι ασθενείς

Για να βοηθηθούν οι νεότεροι ασθενείς στη διαχείριση του άγχους που προκαλεί η πολλαπλή σκλήρυνση, είναι σημαντικό να συνδεθούν με ειδικούς και υποστηρικτικά δίκτυα. Η δημιουργία δεσμών και θετικών σχέσεων είναι κρίσιμη, καθώς ένα ισχυρό δίκτυο κοινωνικής υποστήριξης μπορεί να μειώσει το άγχος.

Για τους μεγαλύτερους ασθενείς, η άσκηση αποτελεί βασική παρέμβαση. Όπως σημειώνει ο Δρ. Yinan Zhang, καθηγητής Νευρολογίας στο Πανεπιστήμιο του Οχάιο, ακόμη και ασθενείς με σημαντική αναπηρία μπορούν να ακολουθήσουν εξατομικευμένα προγράμματα φυσικοθεραπείας.

Ασκήσεις που επικεντρώνονται στην ισορροπία και τη σύνδεση σώματος-μυαλού, όπως γιόγκα και τάι τσι, φαίνεται να είναι ιδιαίτερα ωφέλιμες. Η τακτική φυσικοθεραπεία βοηθά στη διατήρηση της σωματικής λειτουργίας και της δραστηριότητας.

Τέλος, η διαχείριση συννοσηροτήτων όπως καρδιαγγειακά νοσήματα, διαβήτης και υπέρταση, είναι σημαντική, δεδομένου ότι οι συννοσηρότητες μπορεί να επιδεινώσουν τα νευρολογικά συμπτώματα.

Όσο λιγότερες παθήσεις υπάρχουν, τόσο μεγαλύτερη είναι η ευελιξία στη χρήση φαρμακευτικών θεραπειών που μπορούν να επιβραδύνουν την εξέλιξη της νόσου.

Τα ευρήματα δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Multiple Sclerosis and Related Disorders.