Ραγδαία αύξηση της μυωπίας στα παιδιά - Οι ώρες ασφαλούς έκθεσης σε οθόνες ανά ηλικία

Ραγδαία αύξηση της μυωπίας παρατηρείται τα τελευταία χρόνια, λόγω συνεχούς κοντινής προσήλωσης σε οθόνες. Μάλιστα, οι ειδικοί εκτιμούν ότι μέχρι το 2050, το 70% των παιδιών στην Ευρώπη αναμένεται να εμφανίσει μυωπία, εξαιτίας της πολύωρης χρήσης κινητών, τάμπλετ και οθονών.

Το ανησυχητικό αυτό στοιχείο παρουσίασε ο παιδοφθαλμίατρος και πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης (ΙΣΘ), Νίκος Νίτσας, μιλώντας στην εκδήλωση με θέμα «Επίδραση gaming, internet και κινητών στα παιδιά και εφήβους», που διοργάνωσε ο ΙΣΘ στο πλαίσιο της 89ης ΔΕΘ.

Οι συνέπειες της πολύωρης χρήσης ηλεκτρονικών συσκευών διακρίνονται σε δύο βασικές κατηγορίες: την ψηφιακή οφθαλμική κόπωση, με συμπτώματα όπως ξηρότητα, δακρύρροια, τσούξιμο και πονοκεφάλους, και τη ραγδαία αύξηση της μυωπίας λόγω συνεχούς κοντινής προσήλωσης.

Η απουσία θεσμοθετημένου προληπτικού ελέγχου στη χώρα μας, καθιστά το πρόβλημα ακόμη πιο έντονο.

Ο κανόνας 20-20-20

Υπάρχουν, ωστόσο, νέες δυνατότητες που διαθέτει η ιατρική για τον περιορισμό της μυωπίας. Σύμφωνα με τον κ. Νίτσα, αυτές εκτείνονται από ειδικά γυαλιά και φακούς επαφής μέχρι τη χρήση χαμηλών δόσεων ατροπίνης, η οποία έχει εγκριθεί από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων.

Τα γυαλιά, πάντως, που λέγεται πως προστατεύουν από τη λεγόμενη «μπλε ακτινοβολία», δεν έχουν, επιστημονικά, αποδειχθεί αποτελεσματικά, επεσήμανε.

Επιπλέον, συνέστησε διαλείμματα κατά τη χρήση οθονών κάθε 30 λεπτά για τα παιδιά και για τους ενήλικες, εφαρμογή του κανόνα 20-20-20: κάθε 20 λεπτά να στρέφουμε το βλέμμα για 20 δευτερόλεπτα σε ένα αντικείμενο που βρίσκεται σε απόσταση 20 ποδιών (σ.σ. 6 μέτρα).

Στους γονείς συνέστησε να περιορίζουν τη χρήση κινητών και τάμπλετ, να τηρούν απόσταση τουλάχιστον 30 εκατοστών από την οθόνη και να εξασφαλίζουν στα παιδιά τους καθημερινή έκθεση στο φυσικό φως.

«Τα παιδιά είναι ο καθρέφτης των γονέων· αν ο γονέας περνά όλη μέρα με το κινητό, δεν μπορεί να ζητά από το παιδί του να κάνει διαφορετικά» τόνισε υπεθυμίζοντας ότι υπάρχουν δύο εφαρμογές του gov.gr που μπορούν να αποτελέσουν χρήσιμο εργαλείο για τον γονεϊκό έλεγχο.

Οι ώρες ασφαλούς έκθεσης ανά ηλικία

Στην Ελλάδα, τα στοιχεία δείχνουν ότι τα παιδιά χρησιμοποιούν υπερβολικά τα κινητά, τα τάμπλετ και τους υπολογιστές από πολύ μικρή ηλικία και πολύ πέρα από τα διεθνή όρια ασφαλούς έκθεσης. Χαρακτηριστικά:

• βρέφη 12-24 μηνών, το 40-60% έρχεται σε επαφή με οθόνες για 30-60 λεπτά την ημέρα
• παιδιά 2-6 ετών φτάνουν τις 4-6 ώρες ημερησίως
• στις ηλικίες 6-12 ετών η χρήση ανεβαίνει στις 7-8 ώρες
• στην εφηβεία μπορεί να φτάσει ακόμη και τις 10 ώρες, με το ποσοστό των εφήβων που κάνουν κατάχρηση να ανεβαίνει στο 100%.

Τα παραπάνω στοιχεία παρουσίασε η παιδίατρος/παιδονευρολόγος και επίκουρη καθηγήτρια Παιδιατρικής στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Ευτέρπη Παυλίδου. Οι ώρες ασφαλούς έκθεσης, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και την Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής, είναι:

• μηδενική για βρέφη 0-2 ετών,
• έως 1 ώρα ημερησίως για παιδιά 2-5 ετών (όχι κάθε μέρα και κυρίως για εκπαιδευτικούς σκοπούς),
• μέχρι 2 ώρες για ηλικίες 6-12 ετών και
• έως 3 ώρες για εφήβους 12-18 ετών, και πάλι όχι καθημερινά.

Η κατάχρηση αυτή, σύμφωνα με την κυρία Παυλίδου δεν προκαλεί άμεσα αναπτυξιακά νοσήματα, αλλά μπορεί να επιδεινώσει νευροαναπτυξιακές δυσκολίες, όπως η διάσπαση προσοχής ή το φάσμα του αυτισμού. Η συνεχής έκθεση σε μπλε φως διαταράσσει τον ύπνο, ενώ η έλλειψη αλληλεπίδρασης και φυσικού παιχνιδιού περιορίζει τη συναπτογένεση, κρίσιμη για την ομαλή νευροανάπτυξη.

Η κυρία Παυλίδου τόνισε ότι η σωστή καθοδήγηση, η τήρηση των ορίων έκθεσης, η εναλλαγή δραστηριοτήτων και η ενθάρρυνση του φυσικού παιχνιδιού είναι απαραίτητες για την υγιή γνωστική και συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών.

Νέα είδη εθισμού: Από τα video games στα social media

Ο ψυχίατρος και επίκουρος καθηγητής Ψυχιατρικής του ΑΠΘ, Γιώργος Φλώρος, τόνισε ότι οι διαδικτυακές δραστηριότητες που φέρνουν συχνότερα αρνητικές συνέπειες στα παιδιά και τους εφήβους έχουν αλλάξει σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Αν παλαιότερα ο εθισμός εντοπιζόταν κυρίως στα ηλεκτρονικά παιχνίδια επηρεάζοντας περισσότερο τα αγόρια, σήμερα τα κοινωνικά δίκτυα καταλαμβάνουν την πρώτη θέση, με ολοένα περισσότερα κορίτσια να επηρεάζονται.

Παράλληλα, σημείωσε ότι η συνεχής έκθεση σε εικόνες, μηνύματα και πρότυπα ομορφιάς ενισχύει ανασφάλειες γύρω από το σώμα και την ταυτότητα, ενώ οι ώρες μπροστά στην οθόνη συχνά αντικαθιστούν τη δια ζώσης κοινωνικοποίηση, το παιχνίδι και τη σχολική επίδοση. Επίσης, ανέφερε ότι σημαντική άνοδος παρατηρείται στις διαδικτυακές αγορές, όπου οι εταιρείες συνδυάζουν διαφήμιση, μόδα, τζόγο και gaming, δημιουργώντας νέες μορφές εξάρτησης.

Τέλος, ο κ. Φλώρος υπογράμμισε ότι η βιομηχανία διαδικτύου και gaming χρησιμοποιεί αλγόριθμους και τεχνικές scroll, παρόμοιες με τον τζόγο, για να κρατά τα παιδιά συνδεδεμένα, αυξάνοντας διαφημιστικά έσοδα και διαδικτυακές αγορές. Απαιτούνται θεσμικές πρωτοβουλίες σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο για να περιοριστούν οι βλαβερές συνέπειες και να προστατευθεί η ψυχική υγεία των νέων.

(Πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ)