Τα 14 πιο συνήθη τροφικά αλλεργιογόνα (λίστα) - Γιατί επιβάλλεται να τα ξέρετε;
Οι τροφικές αλλεργίες είναι ανοσολογικές αντιδράσεις που προκαλούνται από συγκεκριμένες πρωτεΐνες στα τρόφιμα.
Ακόμη και ίχνη αυτών των αλλεργιογόνων μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές —και σε ορισμένες περιπτώσεις απειλητικές για τη ζωή— αντιδράσεις. Σε παγκόσμιο επίπεδο, τα ποσοστά τροφικών αλλεργιών αυξάνονται και η ακριβής επισήμανση σε συσκευασίες τροφίμων και μενού εστιατορίων αποτελεί κρίσιμο μέτρο δημόσιας υγείας.
Αυτό το άρθρο παραθέτει τα πιο συνήθη τροφικά αλλεργιογόνα, πώς επηρεάζουν τον οργανισμό και γιατί απαιτείται νομικά να αναγράφονται σε συσκευασμένα τρόφιμα στην ΕΕ και σε πολλές άλλες χώρες.
Τι είναι ένα τροφικό αλλεργιογόνο και τι αντίδραση προκαλεί;
Ένα τροφικό αλλεργιογόνο είναι μια πρωτεΐνη σε ένα τρόφιμο, η οποία προκαλεί μια ανώμαλη ανοσολογική απόκριση σε ορισμένα άτομα. Το ανοσοποιητικό σύστημα αναγνωρίζει λανθασμένα την «ένοχη» πρωτεΐνη ως απειλή και απελευθερώνει ισταμίνες και άλλες χημικές ουσίες για να την καταπολεμήσει, οδηγώντας σε συμπτώματα.
Συχνές αλλεργικές αντιδράσεις:
- Κνησμός ή πρήξιμο στα χείλη, τη γλώσσα και τον λαιμό
- Κνίδωση ή δερματικό εξάνθημα
- Έμετος ή κοιλιακό άλγος
- Συριγμός ή δυσκολία στην αναπνοή
- Αναφυλαξία (σοβαρή, δυνητικά θανατηφόρα αντίδραση)
Τα συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως μέσα σε λίγα λεπτά έως 2 ώρες μετά την έκθεση.
Ποια είναι τα πιο συνήθη τροφικά αλλεργιογόνα;
Τα ακόλουθα αλλεργιογόνα ευθύνονται για τη συντριπτική πλειοψηφία των επεισοδίων τροφικής αλλεργίας παγκοσμίως. Αυτά πρέπει να αναγράφονται ξεκάθαρα στις ετικέτες των τροφίμων, σύμφωνα με τη νομοθεσία της ΕΕ και συνήθως επισημαίνονται και σε πολλές άλλες χώρες.
| Αλλεργιογόνο | Κοινές πηγές | Σημειώσεις σχετικά με τον κίνδυνο και την έκθεση | |
| 1 | Δημητριακά με γλουτένη | Σιτάρι, κριθάρι, σίκαλη, βρώμη | Βρίσκονται σε ψωμί, ζυμαρικά, αρτοσκευάσματα και σάλτσες |
| 2 | Οστρακοειδή | Γαρίδες, καβούρια, αστακός | Συχνά προκαλούν σοβαρές αντιδράσεις |
| 3 | Αυγά | Ολόκληρα αυγά, αλβουμίνη (ασπράδι αυγού) | Συνηθισμένο συστατικό σε αρτοσκευάσματα, μαγιονέζες και σάλτσες |
| 4 | Ψάρι | Σολομός, τόνος, μπακαλιάρος | Μπορεί να προκαλέσουν αναφυλαξία |
| 5 | Φυστίκια | Φυστικοβούτυρο, φυστικέλαιο | Πολύ ισχυρό αλλεργιογόνο: η έκθεση ακόμα και σε ίχνη μπορεί να πυροδοτήσει αντίδραση |
| 6 | Σόγια | Τόφου, γάλα σόγιας, αλεύρι σόγιας | Βρίσκεται σε πολλά επεξεργασμένα τρόφιμα, σάλτσες και επιδόρπια |
| 7 | Γάλα | Γαλακτοκομικά προϊόντα | Περιλαμβάνει κίνδυνο δυσανεξίας στην λακτόζη |
| 8 | Ξηροί καρποί | Αμύγδαλα, καρύδια, κάσιους | Οι ξηροί καρποί διαφέρουν από τα φιστίκια, αλλά συνιστούν είναι εξίσου σοβαρό κίνδυνο Σέλερι |
| 9 | Σέλερι | Κοτσανάκια, φύλλα, σπόροι | Περιέχεται και σε πολλά μείγματα μπαχαρικών και σούπες |
| 10 | Μουστάρδα | Σπόροι, αλεύρι μουστάρδας, σάλτσες | Βρίσκεται σε καρυκεύματα και επεξεργασμένα τρόφιμα |
| 11 | Σουσάμι | Σπόροι, σησαμέλαιο, ταχίνι | Κλασικό συστατικό σε αρτοσκευάσματα και ανατολίτικη κουζίνα |
| 12 | Διοξείδιο του θείου και θειώδη άλατα | Αποξηραμένα φρούτα, κρασί, ορισμένα επεξεργασμένα τρόφιμα | Πυροδοτεί συμπτώματα που μοιάζουν με άσθμα σε ευαίσθητα άτομα |
| 13 | Λούπινο | Αλεύρι λούπινου, αρτοσκευάσματα | Λιγότερο συχνό αλλά αυξάνεται με αλεύρια χωρίς γλουτένη |
| 14 | Μαλάκια | Αχιβάδες, μύδια, καλαμάρια | Μπορεί να προκαλέσουν σοβαρές αντιδράσεις. Συχνή και η διασταυρούμενη επαφή με άλλα θαλασσινά |
Πώς μπορείτε να καταλάβετε εάν ένα τρόφιμο περιέχει αλλεργιογόνα;
Οι κατασκευαστές υποχρεούνται νομικά να δηλώνουν την παρουσία οποιουδήποτε από αυτά τα 14 κοινά αλλεργιογόνα στις ετικέτες των τροφίμων. Τα αλλεργιογόνα συνήθως επισημαίνονται με έντονα ή κεφαλαία γράμματα στις λίστες συστατικών.
Άλλοι τρόποι με τους οποίους μπορούν να υποδειχθούν τα αλλεργιογόνα:
- Επισήμανση "Περιέχει" μετά την λίστα συστατικών
- Ετικέτες συμβουλευτικής για αλλεργιογόνα, όπως "Μπορεί να περιέχει ίχνη..."
Παρά τους νόμους περί επισήμανσης, η διασταυρούμενη μόλυνση στις εγκαταστάσεις παραγωγής εξακολουθεί να αποτελεί κίνδυνο για άτομα με σοβαρές αλλεργίες.
Τι πρέπει να κάνετε εάν έχετε τροφική αλλεργία;
Η διαχείριση μιας τροφικής αλλεργίας απαιτεί αυστηρή αποφυγή και επίγνωση. Ακόμα και η ελάχιστη έκθεση μπορεί να προκαλέσει σοβαρές αντιδράσεις σε άτομα με υψηλή ευαισθησία.
Ατομικά μέτρα προστασίας:
- Προσεκτική ανάγνωση όλων των ετικετών τροφίμων
- Ρωτήστε ευθέως για τα συστατικά ενός πιάτου, όταν τρώτε σε καταστήματα εστίασης
- Να έχετε πάντοτε μαζί σας ενέσιμη δόση επινεφρίνης
- Επαφή με αλλεργιολόγο για σωστή διάγνωση και παρακολούθηση
- Ενημέρωση και διδασκαλία στα παιδιά και τους φροντιστές για τον τρόπο αναγνώρισης των συμπτωμάτων και την ταχεία αντίδραση σε περίπτωση αλλεργικού σοκ
Εάν υπάρχει υποψία αλλεργικής αντίδρασης, ειδικά με δυσκολία στην αναπνοή ή πρήξιμο στον λαιμό, ζητήστε αμέσως επείγουσα ιατρική βοήθεια.
Συχνές ερωτήσεις
Είναι οι τροφικές αλλεργίες το ίδιο με τις τροφικές δυσανεξίες;
Όχι. Οι τροφικές αλλεργίες εμπλέκουν το ανοσοποιητικό σύστημα, ενώ οι δυσανεξίες (όπως στην λακτόζη) όχι. Οι αλλεργίες μπορεί να είναι απειλητικές για τη ζωή. Οι δυσανεξίες συνήθως περιορίζονται σε πεπτικά συμπτώματα.
Μπορούν να εμφανιστούν τροφικές αλλεργίες αργότερα στη ζωή;
Ναι. Αν και πολλές αλλεργίες εμφανίζονται στην παιδική ηλικία, ακόμα και ενήλικες μπορεί ξαφνικά να εμφανίσουν αλλεργίες, ειδικά σε οστρακοειδή και ξηρούς καρπούς.
Είναι αλλεργιογόνο η γλουτένη;
Η καθαυτή γλουτένη δεν ταξινομείται ως αλλεργιογόνο, αλλά τα δημητριακά που περιέχουν γλουτένη (όπως το σιτάρι ή το κριθάρι) ταξινομούνται. Η γλουτένη μπορεί επίσης να προκαλέσει κοιλιοκάκη, η οποία δεν είναι αλλεργία, αλλά αυτοάνοση διαταραχή.
Είναι αυτή η λίστα με τα 14 αλλεργιογόνα η ίδια παντού;
Όχι. Η λίστα ποικίλλει ανά χώρα. Η ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο αναγνωρίζουν αυτά τα 14. Ο FDA των ΗΠΑ επιβάλλει -από το 2023- την επισήμανση μόνο για 9 κύρια αλλεργιογόνα.
Μπορεί το μαγείρεμα να καταστρέψει τα αλλεργιογόνα;
Όχι. Τα περισσότερα τροφικά αλλεργιογόνα είναι σταθερά στη θερμότητα και παραμένουν ενεργά ακόμα και μετά το μαγείρεμα. Η αποφυγή είναι η μόνη αξιόπιστη προστασία.
Σύνοψη
Η κατανόηση των πιο συνηθισμένων τροφικών αλλεργιογόνων είναι απαραίτητη για την προστασία των ατόμων με τροφικές αλλεργίες και την πρόληψη τυχαίας έκθεσης. Από το γάλα και τους ξηρούς καρπούς μέχρι τα οστρακοειδή και το σουσάμι, καθένα από αυτά τα αλλεργιογόνα ενέχει έναν πραγματικό κίνδυνο και πρέπει να επισημαίνεται με σαφείς αναγραφές, εκπαίδευση και επαγρύπνηση.
