Γιατί ο κρύος καιρός αυξάνει την πείνα και πώς να την καταπολεμήσετε

Αυτή η αντίδραση δεν είναι μόνο ψυχολογική. Αντικατοπτρίζει μια σειρά μεταβολικών, ορμονικών και συμπεριφορικών προσαρμογών, που έχουν “σχεδιαστεί” από την φύση, για να διατηρούν το σώμα μας ζεστό και με ενέργεια.

Πώς ο κρύος καιρός σας κάνει να λαχταράτε περισσότερο φαγητό

Όταν εκτίθεται σε χαμηλές θερμοκρασίες, το σώμα δίνει προτεραιότητα στη διατήρηση της θερμοκρασίας του πυρήνα του. Για να το κάνει αυτό, βασίζεται σε διάφορους βιολογικούς μηχανισμούς που αυξάνουν την όρεξη, τον μεταβολισμό και την κατανάλωση ενέργειας.

1. Υψηλότερη ενεργειακή δαπάνη

Τα κρύα περιβάλλοντα απαιτούν από το σώμα να κάψει περισσότερες θερμίδες, για να παράγει θερμότητα. Αυτό συμβαίνει μέσω δύο διαδικασιών:

• Θερμογένεση με ρίγος: οι μυϊκές συσπάσεις παράγουν θερμότητα.
• Θερμογένεση χωρίς ρίγος: το καφέ (φαιό) λίπος καίει ενέργεια για να ζεστάνει το σώμα.

Επειδή ξοδεύονται περισσότερες θερμίδες, ο εγκέφαλος σηματοδοτεί την ανάγκη για επιπλέον καύσιμο, αυξάνοντας την πείνα.

2. Αυξημένη επιθυμία για υδατάνθρακες και λιπαρά

Το σώμα συχνά λαχταρά τροφές με πολλές θερμίδες τον χειμώνα επειδή:

• Οι υδατάνθρακες αυξάνουν τα επίπεδα σεροτονίνης, βελτιώνοντας τη διάθεση κατά τους μήνες με λιγότερη ηλιοφάνεια.
• Τα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά παρέχουν περισσότερη ενέργεια και μόνωση μακράς διαρκείας.
• Τα ζεστά τρόφιμα προσφέρουν θερμική άνεση και βοηθούν το σώμα να διατηρήσει τη θερμότητα.

Αυτές οι λιγούρες είναι εν μέρει φυσιολογικές και εν μέρει ψυχολογικές.

Ο ρόλος των ορμονών στην πείνα κατά τη διάρκεια κρύου καιρού

Οι αλλαγές στη θερμοκρασία επηρεάζουν αρκετές ορμόνες, οι οποίες συνδέονται με την όρεξη και τον μεταβολισμό:

• Γκρελίνη: Η “ορμόνη της πείνας” αυξάνεται σε ψυχρά περιβάλλοντα.
• Λεπτίνη: Η ορμόνη που σηματοδοτεί την κορεσμό μπορεί να μειωθεί κατά τους χειμερινούς μήνες.
• Κορτιζόλη: Τα επίπεδα μπορεί να αυξηθούν ελαφρώς λόγω ψυχρού στρες ή λιγότερων ωρών ηλιοφάνειας, συμβάλλοντας σε αλλαγές στην όρεξη.
• Σεροτονίνη: Η χαμηλότερη σεροτονίνη τον χειμώνα αυξάνει την επιθυμία για τροφές πλούσιες σε υδατάνθρακες για την ενίσχυση της διάθεσης.

Αυτό το ορμονικό προφίλ προάγει την συχνότερη κατανάλωση τροφής και την προτίμηση τροφών υψηλότερης ενέργειας (θερμίδες).

Γιατί οι λιγότερες ώρες ημέρας επηρεάζουν την όρεξη

Τα πρότυπα φωτός της ημέρας παίζουν επίσης ρόλο. Κατά τη διάρκεια των ψυχρότερων εποχών:

• Τα επίπεδα μελατονίνης αυξάνονται νωρίτερα λόγω των πιο μακρών βραδιών, με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να αισθάνονται κουρασμένοι και πεινασμένοι νωρίτερα.
• Η μειωμένη ηλιακή ακτινοβολία μπορεί να μειώσει τη διάθεση, επηρεάζοντας τη συναισθηματική κατανάλωση φαγητού.
• Ο κιρκάδιος ρυθμός μεταβάλλεται, αυξάνοντας το ενδιαφέρον για “γεύματα ανακούφισης” το βράδυ.

Γιατί οι άνθρωποι λαχταρούν ζεστά, χορταστικά φαγητά τον χειμώνα

Οι χαμηλές θερμοκρασίες επηρεάζουν τόσο τη φυσιολογία όσο και την ψυχολογία:

• Τα ζεστά γεύματα σηματοδοτούν άνεση και ασφάλεια.
• Η θερμότητα από το φαγητό αυξάνει προσωρινά τη θερμοκρασία του σώματος.
• Τα μαγειρευτά, οι σούπες, το ψωμί και τα ζυμαρικά συνδέονται με καταπραϋντικές χειμερινές ρουτίνες.

Αυτός ο συνδυασμός ενισχύει την επιθυμία για χορταστικά, ζεστά φαγητά.

Μπορεί ο κρύος καιρός να οδηγήσει σε υπερφαγία;

Ναι. Αν και η αυξημένη όρεξη είναι φυσιολογική σε κρύες συνθήκες, τα σύγχρονα περιβάλλοντα (κεντρική θέρμανση, εργασία σε εσωτερικούς χώρους και άφθονο φαγητό) σημαίνουν ότι το σώμα λαχταρά περισσότερες θερμίδες απ’ όσες πραγματικά χρειάζεται. Ως αποτέλεσμα, η αύξηση βάρους τον χειμώνα είναι συχνή.

Βασικοί παράγοντες:

• Μειωμένη σωματική δραστηριότητα τους κρύους μήνες
• Συναισθηματική διατροφή λόγω των μειωμένης ηλιοφάνειας
• Αύξηση θερμίδων κατά την εορταστική περίοδο (γλυκά, εορταστικά τραπέζια κλπ)
• Προτίμηση τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά και υδατάνθρακες

Η κατανόηση αυτών των μηχανισμών βοηθά στην πρόληψη της ακούσιας υπερκατανάλωσης τροφής.

Πώς να διαχειριστείτε την πείνα και τις λιγούρες όταν κάνει κρύο

• Επιλέξτε ζεστά, πλούσια σε θρεπτικά συστατικά γεύματα: Επιλέξτε σούπες, ψητά λαχανικά, άπαχες πρωτεΐνες και δημητριακά ολικής αλέσεως αντί για τροφές με πολλές θερμίδες.
• Μείνετε ενυδατωμένοι: Πολλοί συγχέουν τη δίψα με την πείνα τον χειμώνα, επειδή ο κρύος αέρας μειώνει τα φυσικά σήματα δίψας.
• Αυξήστε πρωτεΐνες και φυτικές ίνες: Αυτά τα θρεπτικά συστατικά σταθεροποιούν το σάκχαρο του αίματος και προάγουν την πληρότητα, μειώνοντας τις λιγούρες.
• Συνεπής σωματική δραστηριότητα: Η ελαφριά δραστηριότητα σε εσωτερικούς χώρους (περπάτημα, διατάσεις, σύντομες προπονήσεις) βοηθά στη ρύθμιση των ορμονών της όρεξης.
• Διατηρήστε σταθερά τα πρότυπα ύπνου: Ο κακός ύπνος αυξάνει τη γκρελίνη και μειώνει την λεπτίνη, μεγεθύνοντας την χειμερινή πείνα.

Συχνές Ερωτήσεις

Ο κρύος καιρός κάνει πάντα τους ανθρώπους πιο πεινασμένους;

Όχι πάντα, αλλά πολλοί βιώνουν αυξημένη όρεξη λόγω υψηλότερων ενεργειακών αναγκών και ορμονικών αλλαγών.

Είναι αναπόφευκτη η αύξηση βάρους τον χειμώνα;

Όχι. Τα ισορροπημένα γεύματα, η ενυδάτωση και η τακτική σωματική δραστηριότητα μπορούν να το αποτρέψουν.

Επηρεάζει η θέρμανση την όρεξη;

Ναι. Το ζεστό εσωτερικό περιβάλλον μπορεί να μειώσει τις ανάγκες του σώματος για καύση θερμίδων, αλλά η επιθυμία για φαγητό μπορεί να παραμείνει.

Γιατί λαχταρώ περισσότερους υδατάνθρακες τον χειμώνα;

Τα χαμηλότερα επίπεδα σεροτονίνης και οι αυξημένες ενεργειακές ανάγκες καθιστούν τις τροφές πλούσιες σε υδατάνθρακες πιο ελκυστικές.

Συμπέρασμα

Ο κρύος καιρός αυξάνει φυσικά την πείνα μέσω αυξημένης ενεργειακής δαπάνης, μεταβολών στις ορμόνες της όρεξης, μειωμένης ηλιοφάνειας και ψυχολογικής επιθυμίας για ζεστασιά και άνεση. Αυτές οι αντιδράσεις είναι φυσιολογικές, αλλά η κατανόησή τους μπορεί να σας βοηθήσει να διαχειριστείτε τα χειμερινά διατροφικά πρότυπα πιο συνειδητά.

Πηγές:
studyfinds.org
harvard.edu
medicalnewstoday.com
clevelandclinic.org
psychologytoday.com