Φυτοφάρμακα στις πατάτες: Τι έδειξε ελληνική μελέτη για το τι φτάνει στο πιάτο μας

Λόγω αυτής της υψηλής κατανάλωσης, ακόμη και χαμηλά επίπεδα υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στη συνολική διατροφική έκθεση σε αυτά.

Μια νέα μελέτη με επικεφαλής ερευνητές από το Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και την Περιφερειακή Ενότητα Δράμας, παρέχει λεπτομερή εικόνα για την διατροφική έκθεση σε φυτοφάρμακα από την κατανάλωση πατάτας στην Ελλάδα, συνδυάζοντας μετρήσεις υπολειμμάτων με πραγματικά δεδομένα κατανάλωσης.

Τι εξέτασε η ελληνική μελέτη;

Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο Pollutants (MDPI), επικεντρώθηκε στην διατροφική έκθεση σε υπολείμματα φυτοφαρμάκων μέσω της κατανάλωσης πατάτας μεταξύ των Ελλήνων καταναλωτών. Οι ερευνητές ανέλυσαν:

• μετρημένα υπολείμματα φυτοφαρμάκων που ανιχνεύθηκαν στις πατάτες
• εθνικά πρότυπα κατανάλωσης για διαφορετικές ηλικιακές ομάδες
• σωρευτική έκθεση σε σχέση με τα καθιερωμένα όρια ασφαλείας

Ο στόχος δεν ήταν απλώς η ανίχνευση υπολειμμάτων, αλλά ο προσδιορισμός του εάν τα πραγματικά επίπεδα πρόσληψης αποτελούν ανησυχία για την υγεία υπό ρεαλιστικές διατροφικές συνήθειες.

Είναι σημαντικό ότι η ανάλυση ακολούθησε τις μεθοδολογίες αξιολόγησης κινδύνου της Ευρωπαϊκής Αρχής Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA), καθιστώντας τα αποτελέσματα άμεσα σχετικά με την πολιτική ασφάλειας τροφίμων της ΕΕ.

Τι βρέθηκε στις πατάτες που κυκλοφορούν στην Ελλάδα;

Η μελέτη εντόπισε πολλαπλές δραστικές ουσίες φυτοφαρμάκων που χρησιμοποιούνται στην καλλιέργεια πατάτας, κυρίως μυκητοκτόνα και εντομοκτόνα που έχουν συνήθως εγκριθεί εντός της ΕΕ.

Τα βασικά σημεία ήταν:

• τα υπολείμματα ήταν γενικά κάτω από τα μέγιστα όρια υπολειμμάτων (MRLs - Maximum Residue Limits) της ΕΕ
• ορισμένες πατάτες περιείχαν περισσότερα από ένα φυτοφάρμακα, αντανακλώντας την τυπική γεωργική πρακτική
• οι ανιχνευμένες ουσίες ήταν σύμφωνες με εκείνες που έχουν καταχωρηθεί για χρήση πατάτας στη Βάση Δεδομένων Φυτοφαρμάκων της ΕΕ

Σύμφωνα με τα κανονιστικά δεδομένα της ΕΕ, τα MRLs ορίζονται με μεγάλα περιθώρια ασφαλείας και προϋποθέτουν δια βίου ημερήσια έκθεση.

Πώς υπολογίστηκε η διατροφική έκθεση των καταναλωτών στα φυτοφάρμακα στις πατάτες

Αντί να βασίζονται μόνο στην ανίχνευση υπολειμμάτων, οι ερευνητές εκτίμησαν την πραγματική διατροφική έκθεση συνδυάζοντας:

• μέσα και υψηλά δεδομένα κατανάλωσης πατάτας
• μετρημένες συγκεντρώσεις υπολειμμάτων
• υποθέσεις σωματικού βάρους για διαφορετικές ηλικιακές ομάδες

Η έκθεση συγκρίθηκε στη συνέχεια με:

• Αποδεκτή Ημερήσια Πρόσληψη (ADI - Acceptable Daily Intake)
• Οξεία Δόση Αναφοράς (ARfD - Acute Reference Dose), όπου αυτό ήταν σχετικό

Αυτή η προσέγγιση επιτρέπει μια ρεαλιστική αξιολόγηση του κινδύνου τόσο σε κανονικά όσο και σενάρια υψηλής κατανάλωσης.

Τι διαπίστωσε η ελληνική μελέτη σχετικά με τον κίνδυνο για την υγεία από τα φυτοφάρμακα στις πατάτες;

Ο συνολικός κίνδυνος ήταν χαμηλός

Η μελέτη διαπίστωσε ότι η διατροφική έκθεση σε φυτοφάρμακα από την κατανάλωση πατάτας στην Ελλάδα ήταν πολύ κάτω από τα όρια ασφαλείας για τον γενικό πληθυσμό.

Βασικά συμπεράσματα:

• η χρόνια έκθεση δεν υπερέβη τις τιμές ADI
• τα σενάρια οξείας έκθεσης παρέμειναν επίσης εντός ασφαλών ορίων
• ακόμα και οι καταναλωτές με υψηλή κατανάλωση ήταν απίθανο να προσεγγίσουν τα επίπεδα που σχετίζονται με τοξικολογική ανησυχία

Αυτό υποδηλώνει ότι, σύμφωνα με τις τρέχουσες γεωργικές πρακτικές και τους κανονιστικούς ελέγχους, οι πατάτες στην ελληνική αγορά είναι γενικά ασφαλείς από άποψη έκθεσης σε φυτοφάρμακα.

Είναι ορισμένες ομάδες πιο ευάλωτες;

Οι ερευνητές έδωσαν ιδιαίτερη προσοχή σε:

• παιδιά
• εφήβους
• ενήλικες με υψηλή πρόσληψη πατάτας

Ενώ τα παιδιά έχουν φυσικά υψηλότερη έκθεσης σε φυτοφάρμακα ανά κιλό σωματικού βάρους, τα περιθώρια ασφαλείας παρέμειναν επαρκή σε όλες τις εξεταζόμενες ομάδες.

Ωστόσο, η μελέτη τονίζει ότι:

• η σωρευτική έκθεση από πολλαπλά τρόφιμα έχει σημασία
• οι πατάτες είναι μόνο ένας παράγοντας που συμβάλλει στη συνολική πρόσληψη φυτοφαρμάκων

Αυτό ενισχύει τη σημασία μιας ποικίλης διατροφής αντί της εξάρτησης από ένα μόνο βασικό τρόφιμο.

Τι σημαίνει αυτό στο πλαίσιο της ασφάλειας των τροφίμων στην ΕΕ;

Τα ευρήματα ευθυγραμμίζονται με ευρύτερα δεδομένα παρακολούθησης της ΕΕ που δείχνουν ότι:

• τα περισσότερα υπολείμματα φυτοφαρμάκων στα τρόφιμα βρίσκονται εντός των νόμιμων ορίων
• τα ρυθμιστικά συστήματα είναι αποτελεσματικά στον περιορισμό του κινδύνου για τους καταναλωτές

Η Βάση Δεδομένων Φυτοφαρμάκων της ΕΕ επιβεβαιώνει ότι οι ουσίες που ανιχνεύονται στις πατάτες:

• αξιολογούνται για τοξικότητα
• υπόκεινται σε συνεχή αναθεώρηση
• περιορίζονται ή αποσύρονται εάν προκύψουν ανησυχίες για την ασφάλεια

Τα ελληνικά αποτελέσματα αντικατοπτρίζουν τις τάσεις που παρατηρούνται σε άλλες χώρες της ΕΕ, υποδηλώνοντας συστημικά και όχι ειδικά για κάθε χώρα πρότυπα.

Μπορούν οι καταναλωτές να μειώσουν περαιτέρω την έκθεση σε φυτοφάρμακα;

Παρόλο που τα επίπεδα κινδύνου βρέθηκαν χαμηλά, οι ειδικοί συνιστούν σταθερά απλές πρακτικές για την περαιτέρω ελαχιστοποίηση της έκθεσης:

• πλύσιμο των πατατών με τρεχούμενο νερό
• ξεφλούδισμα όταν είναι απαραίτητο (ορισμένα υπολείμματα συγκεντρώνονται στη φλούδα)
• αποφυγή κατανάλωσης πατατών που έχουν χαλάσει ή/και έχουν βγάλει βλαστούς
• ποικιλία στην κατανάλωση λαχανικών

Αυτά τα βήματα μπορούν να μειώσουν τα επίπεδα υπολειμμάτων χωρίς να διακυβεύεται η συνολική θρεπτική αξία στη διατροφή σας.

Γιατί αυτή η μελέτη εξακολουθεί να έχει σημασία

Ακόμα και τα καθησυχαστικά ευρήματα είναι σημαντικά. Οι πατάτες καταναλώνονται συχνά και οι μικρές εκθέσεις σε φυτοφάρμακα μπορούν να συσσωρευτούν συν τω χρόνω. Αυτή η έρευνα παρέχει:

• τοπικά δεδομένα για τους Έλληνες καταναλωτές
• επιβεβαίωση βασισμένη σε τεκμήρια και όχι σε υποθέσεις
• ένα πλαίσιο για μελλοντικές αποφάσεις παρακολούθησης και κανονιστικών ρυθμίσεων

Επίσης, υπογραμμίζει την αξία των μελετών διατροφικής έκθεσης, όχι μόνο των ελέγχων για υπολείμματα φυτοφαρμάκων.

Συχνές Ερωτήσεις

Είναι ασφαλείς για κατανάλωση οι πατάτες στην ελληνική αγορά;

Με βάση τα τρέχοντα στοιχεία, ναι. Η έκθεση σε φυτοφάρμακα από τις πατάτες είναι πολύ κάτω από τα όρια ασφαλείας.

Περιέχουν οι πατάτες πολλαπλά φυτοφάρμακα;

Μερικές φορές, αλλά τα επίπεδα ρυθμίζονται και η σωρευτική έκθεση παρέμεινε εντός ασφαλών ορίων.

Διατρέχουν τα παιδιά υψηλότερο κίνδυνο;

Τα παιδιά έχουν υψηλότερη έκθεση ανά σωματικό βάρος, αλλά τα περιθώρια ασφαλείας παρέμειναν επαρκή.

Μειώνει το ξεφλούδισμα των πατατών την έκθεση σε φυτοφάρμακα;

Ναι. Το ξεφλούδισμα και το πλύσιμο μπορούν να μειώσουν σημαντικά τα επίπεδα υπολειμμάτων.

Πρέπει οι καταναλωτές να αποφεύγουν τις πατάτες λόγω των φυτοφαρμάκων;

Όχι. Η μελέτη δεν υποστηρίζει την αποφυγή, αλλά ενημερωμένη, ισορροπημένη κατανάλωση.

Συμπέρασμα

Η νέα ελληνική μελέτη παρέχει καθησυχαστικά στοιχεία, ότι η διαιτητική έκθεση σε φυτοφάρμακα από την κατανάλωση πατάτας στην Ελλάδα παραμένει εντός των καθιερωμένων ορίων ασφαλείας, ακόμη και μεταξύ των ατόμων που τρώνε πολλές πατάτες γενικά. Αν και υπάρχουν υπολείμματα φυτοφαρμάκων, όπως αναμένεται στη σύγχρονη γεωργία, το κανονιστικό πλαίσιο και τα τρέχοντα πρότυπα χρήσης φαίνονται αποτελεσματικά στην προστασία της δημόσιας υγείας.

Για τους καταναλωτές, τα ευρήματα υποστηρίζουν την κατανάλωση πατάτας ως μέρος μιας ποικίλης διατροφής, παράλληλα με απλές πρακτικές προετοιμασίας που μπορούν να μειώσουν περαιτέρω την έκθεση.

Πηγές:
mdpi.com
ec.europa.eu
efsa.europa.eu (1)
efsa.europa.eu (2)