Τα μάτια μπορούν να «προδώσουν» το Αλτσχάιμερ δεκαετίες πριν εμφανιστούν τα συμπτώματα

Οι ερευνητές από το The Jackson Laboratory (JAX) στις ΗΠΑ διαπίστωσαν ότι μικρές, αλλά χαρακτηριστικές αλλοιώσεις στα αιμοφόρα αγγεία του αμφιβληστροειδούς -το στρώμα στο πίσω μέρος του ματιού- σχετίζονται με αλλαγές που συμβαίνουν παράλληλα και στον εγκέφαλο.

Επειδή ο αμφιβληστροειδής είναι μέρος του κεντρικού νευρικού συστήματος και έχει την ίδια δομή με τον εγκεφαλικό ιστό, θεωρείται ιδανικό «παράθυρο» για την υγεία του εγκεφάλου.

Η νευροεπιστήμονας και επικεφαλής της μελέτης, Alaina Reagan, εξηγεί: «Η κόρη του ματιού είναι ένα φυσικό άνοιγμα. Μέσα από εκεί μπορούμε να δούμε άμεσα αγγεία, νευρικά και ανοσολογικά κύτταρα, τα οποία συμπεριφέρονται με παρόμοιο τρόπο με αυτά του εγκεφάλου. Αυτό καθιστά τον αμφιβληστροειδή ένα πανίσχυρο εργαλείο για έγκαιρη διάγνωση».

Το γονίδιο που αυξάνει τον κίνδυνο

Η μελέτη επικεντρώθηκε σε ποντίκια που έφεραν τη γενετική μετάλλαξη MTHFR677C>T, η οποία εντοπίζεται σε έως και 40% των ανθρώπων και σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο Αλτσχάιμερ.

Οι επιστήμονες παρατήρησαν ότι, ήδη από την ηλικία των έξι μηνών, τα ποντίκια εμφάνιζαν:

• στρεβλά και «κυματιστά» αγγεία
• στένωση και διόγκωση των αρτηριών
• μικρότερη διακλάδωση των αγγείων

Αλλοιώσεις σαν αυτές μειώνουν την αιματική ροή, εμποδίζουν τη σωστή οξυγόνωση και τροφοδότηση των κυττάρων και, μακροπρόθεσμα, συνδέονται με γνωστική εξασθένιση και άνοιες.

Διαφορές ανά φύλο και ηλικία

Ένα ακόμη σημαντικό εύρημα ήταν ότι τα θηλυκά ποντίκια εμφάνιζαν χειρότερες αγγειακές αλλοιώσεις σε σχέση με τα αρσενικά, ειδικά όσο μεγάλωναν. Στους 12 μήνες, οι διαφορές ήταν ακόμη πιο έντονες, με σημαντική μείωση στην πυκνότητα και τη διακλάδωση των αγγείων. Το εύρημα αυτό αντανακλά τα υψηλότερα ποσοστά άνοιας που παρατηρούνται στις γυναίκες σε παγκόσμιο επίπεδο, όπως αναφέρει και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας.

Η ερευνητική ομάδα σχεδιάζει τώρα συνεργασίες με γιατρούς και ειδικούς σε κέντρα άνοιας, ώστε να διερευνήσει αν τα ίδια σημάδια μπορούν να εντοπιστούν σε ανθρώπους μέσα από μια απλή οφθαλμολογική εξέταση.

Δεδομένου ότι οι περισσότεροι άνθρωποι άνω των 50 ετών εξετάζουν την όρασή τους τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο, η δυνατότητα να εντοπιστούν πρώιμα αγγειακά σημάδια θα μπορούσε να αποτελέσει «προειδοποιητικό καμπανάκι» για τον εγκέφαλο, ίσως και 20 χρόνια πριν εμφανιστούν τα πρώτα συμπτώματα Αλτσχάιμερ.

Η μελέτη ενισχύει την άποψη ότι η υγεία των αιμοφόρων αγγείων παίζει κεντρικό ρόλο στις νευροεκφυλιστικές παθήσεις.

Η έγκαιρη ανίχνευση τέτοιων αλλοιώσεων μπορεί να ανοίξει τον δρόμο για στοχευμένες παρεμβάσεις που θα καθυστερούν τη γήρανση του εγκεφάλου και θα προάγουν την υγιή γήρανση.

Η μελέτη δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Alzheimer’s & Dementia.