Δεν έπασχε από μετατραυματικό στρες ο Αχιλλέας

Σε κεφάλαιο του βιβλίου του με τίτλο "Πέρα από τον Παγκόσμιο Στρατιώτη: Το Τραύμα της Μάχης στην Κλασική Αρχαιότητα" (Beyond the Universal Soldier: Combat Trauma in Classical Antiquity), ο Δρ. Κράουλι εναντιώνεται στην επικρατούσα ιδέα ότι το μετατραυματικό στρες χρονολογείται από την εποχή του Αχιλλέα και του Οδυσσέα.

Σχετικό άρθρο πρόκειται να δημοσιευθεί στο βιβλίο "Το Τραύμα της Μάχης και οι Αρχαίοι Έλληνες" (Combat Trauma and the Ancient Greeks), το οποίο θα κυκλοφορήσει τον ερχόμενο Σεπτέμβρη από τον εκδοτικό οίκο Palgrave Macmillan.

Σύμφωνα με το Δρ. Κράουλι, οι ρίζες της θεωρίας που αφορά στην καθολικότητα του μετατραυματικού στρες εντοπίζονται στα τέλη του Πολέμου του Βιετνάμ.

"Επικρατεί μια θεωρία – αρκετά ελκυστική – ότι ο άνθρωπος είναι σε γενικές γραμμές καλός. Όταν οι καλοί άνθρωποι βιώνουν τρομερά πράγματα, ταράζονται και τραυματίζονται ψυχικά. Αυτή η ιδέα φαίνεται να ενισχύεται από τα γεγονότα που συνέβησαν στον Πόλεμο του Βιετνάμ, όταν δεκάδες άνδρες επέστρεψαν από τη Νοτιοανατολική Ασία έχοντας χάσει τον πόλεμο, με αποτέλεσμα να μην μπορούν πλέον να λειτουργήσουν στο πλαίσιο της κοινωνίας."

"Βετεράνοι του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου αδίκως τους ταπείνωναν επειδή εκείνοι είχαν κερδίσει τον πόλεμο – ένα μεγαλύτερο και πιο σκληρό πόλεμο – προτάσσοντας την άποψη ότι η Αμερική είχε χάσει αυτόν τον μικρότερο πόλεμο επειδή οι στρατιώτες ήταν ηθικά αδύναμοι."

Αυτή η θεωρία της "ηθικά αδύναμης" γενιάς απορρίφθηκε φυσικά από τους βετεράνους του Βιετνάμ και όσους ασχολήθηκαν με τη θεραπεία τους. Ξεκίνησαν τις προσπάθειες να αποδείξουν ότι δε διαφέρουν από τους άλλους στρατιώτες και αναζήτησαν αποδείξεις στην Αρχαία Ελλάδα.

Οι ακαδημαϊκοί μελέτησαν αρχικά την Ιλιάδα και τις αφηγήσεις που αφορούσαν στα κατορθώματα του "μεγαλύτερου και πιο γενναίου στρατιώτη", δηλαδή του Αχιλλέα. Βρήκαν στοιχεία τα οποία πίστευαν πως αποδεικνύουν ότι ο ήρωας αντιμετώπιζε μετατραυματικό στρες.

Αυτό οδήγησε σε ένα τεράστιο κύμα "αναδρομικών διαγνώσεων" σε στρατιώτες της αρχαίας εποχής.

"Η πεποίθηση αυτή μοιάζει ακίνδυνη μέχρι να συνειδητοποιήσουμε ότι όσοι ασχολήθηκαν με τη θεραπεία στρατιωτών την πιστεύουν, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζουν τους πάντες με τον ίδιο τρόπο. Ήθελα να καταρρίψω αυτήν την ιδέα κι έτσι δημιούργησα ένα μοντέλο για το μετατραυματικό στρες. Αυτό που παρατήρησα ήταν ότι τα αίτια του φαινομένου είναι αποκλειστικά πολιτισμικά", δηλώνει ο Κράουλι.

Συμπληρώνει μάλιστα πως, αντίθετα με όσους πολεμούν σήμερα, οι Έλληνες πίστευαν ότι οι εχθροί τους υπάρχουν μόνο και μόνο για να πεθαίνουν και ότι η αξία ενός άνδρα καθορίζεται από τον αριθμό των εχθρών που έχει εξοντώσει.

Παράλληλα, οι στρατιώτες στην Αρχαία Ελλάδα δεν αντιμετώπιζαν τον κοινωνικό αποκλεισμό, βομβαρδισμούς ή την ίδια εξάντληση όπως συμβαίνει σήμερα.

"Μια βασική αιτία του μετατραυματικού στρες είναι η αδυναμία άμεσης δράσης, όταν κάποιος δεν μπορεί να αποφύγει ή να αντιμετωπίσει μια απειλή. Για παράδειγμα, ένας βομβαρδισμός είναι ψυχολογικά αβάσταχτος. Οι Αρχαίοι Έλληνες δεν αντιμετώπιζαν αυτό το πρόβλημα – μπορούσαν να δράσουν άμεσα, είτε αποφεύγοντας είτε σκοτώνοντας τον εχθρό", αναφέρει κλείνοντας ο Κράουλι.

Ένας ακόμη βασικός παράγοντας που συνέβαλε ώστε οι στρατιώτες να παραμένουν ανεπηρέαστοι τα αρχαία χρόνια ήταν η απομυθοποίηση του θανάτου στο πλαίσιο μιας εξαιρετικά βίαιης κοινωνίας.