Βουλή: Τροποποιήσεις στο δίκαιο της Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής επιφέρει το νέο νομοσχέδιο

Η ελληνική νομοθεσία για την Ιατρικώς Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή θεωρείται ως μια από τις προοδευτικότερες στην Ευρώπη. Η Ελλάδα επέλεξε να θέσει κανόνες στην εφαρμογή των μεθόδων Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής που αναπτύσσονταν µε αλματώδεις ρυθμούς από την ιατρική επιστήμη, αντί να τις απαγορεύσει, όπως συνέβη σε άλλες ευρωπαϊκές έννομες τάξεις.

Ο πρώτος νόμος που επιχείρησε να ανταποκριθεί στις νέες προκλήσεις που είχαν δημιουργηθεί, τόσο για το δίκαιο όσο και για την κοινωνία, µε την εφαρμογή για δεκαετίες, στην πράξη, μεθόδων Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής και την επανάσταση στον τομέα της βιοτεχνολογίας, ήταν ο ν. 3089/2002 περί ιατρικής υποβοήθησης στην ανθρώπινη αναπαραγωγή, ο οποίος επέφερε και τις αναγκαίες τροποποιήσεις των διατάξεων του Αστικού Κώδικα και καθόρισε το γενικό πλαίσιο εφαρμογής των μεθόδων Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής. Με το ν. 3089/2002 εισήχθησαν και ρυθμίσθηκαν, μεταξύ άλλων, η παρένθετη μητρότητα, η οποία απαγορεύεται ακόμη ρητώς στη Γαλλία, την Αυστρία, την Ιρλανδία, τη Σουηδία, τη Φινλανδία, την Ελβετία και την Εσθονία. Στις χώρες όπου επιτρέπεται, ανήκουν, εκτός από την Ελλάδα, η Ολλανδία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Αλβανία, η Ουκρανία και η Ρωσία. Είχε προηγηθεί μια μεμονωμένη αναφορά στην τεχνητή γονιμοποίηση, στον Αστικό Κώδικα, όπως είχε εισαχθεί µε τον ν. 1329/1983. Ακολούθησε ο ν. 3305/2005, προσδιορίζοντας τους όρους προσφυγής στις μεθόδους της Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, θέτοντας το πλαίσιο για την έρευνα σε γαμέτες και γονιμοποιημένα ωάρια, καθορίζοντας τους όρους ίδρυσης και λειτουργίας των Μονάδων Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής και των Τραπεζών Κρυοσυντήρησης, θεσμοθετώντας την Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, και θεσπίζοντας ποινικές και διοικητικές κυρώσεις για την παράβαση της νομοθεσίας που διέπει την Ιατρικώς Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή.

Οι σημαντικότερες αλλαγές

Οι σημαντικότερες αλλαγές που επέρχονται µε το νομοσχέδιο στο θεσμικό πλαίσιο της Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής συνοψίζονται ως εξής, σύμφωνα με την έκθεση του Επιστημονικού Συμβουλίου της Βουλής:

1. Αλλαγή του χαρακτήρα της Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, ο οποίος ήταν και είναι έως τώρα επικουρικός σε σχέση µε τη φυσική αναπαραγωγή. Σήμερα επιτρέπεται µόνο όταν συντρέχει η προϋπόθεση της ιατρικής αναγκαιότητας, επομένως, όταν δεν μπορεί το υποβοηθούμενο πρόσωπο, για ιατρικούς λόγους, να αποκτήσει παιδί µε φυσικό τρόπο ή όταν επιδιώκεται να αποφευχθεί η µμετάδοση στο παιδί σοβαρής κληρονομικής νόσου. Με το νομοσχέδιο (άρθρο 8) τροποποιείται το άρθρο 1455 του Αστικού Κώδικα και επιτρέπεται ρητώς η Ιατρικώς Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή και για τη διατήρηση της γονιμότητας του υποβοηθούμενου προσώπου, ανεξάρτητα από την ύπαρξη ιατρικής αναγκαιότητας, ώστε να εναρμονισθεί το άρθρο αυτό µε την καθιέρωση πλέον της κρυοσυντήρησης και για κοινωνικούς λόγους. Έτσι, σε συνδυασμό με την προβλεπόμενη αύξηση του ορίου ηλικίας της υποβοηθούμενης γυναίκας, η Ιατρικώς Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή διαμορφώνεται, σε µεγάλο βαθμό, ως εναλλακτική, σε σχέση µε τη φυσική αναπαραγωγή, δυνατότητα απόκτησης απογόνων, και καταργείται ο επικουρικός της χαρακτήρας.

2. Αύξηση του ηλικιακού ορίου των γυναικών έως το οποίο µπορούν να προσφύγουν σε Ιατρικώς Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή, από το 50ό έτος, που ισχύει σήμερα, στο 54ο έτος (άρθρο 3 του νομοσχεδίου). Σημειώνεται ότι, µε το ν. 4812/2021, είχε θεσμοθετηθεί, λόγω της πανδημίας, μεταβατική ρύθμιση για την αύξηση του ηλικιακού ορίου, από το 50ό στο 52ο έτος της ηλικίας της υποβοηθούμενης γυναίκας, µε ισχύ για δύο έτη από τη δημοσίευση του νόμου αυτού, δηλαδή, έως την 30ή Ιουνίου 2023.

3. Θεσμοθέτηση της δυνατότητας κρυοσυντήρησης γεννητικού υλικού, ζυγωτών και γονιμοποιημένων ωαρίων και για κοινωνικούς λόγους («κοινωνική κρυοσυντήρηση»).

4. Κατάργηση του ανώτατου ορίου διάρκειας της κρυοσυντήρησης, µέσω της κατάργησης του ανώτατου ορίου παράτασης μετά από έγγραφη αίτηση των δικαιούμενων προσώπων. (με το ν. 3305/2005, ήταν είκοσι (20) έτη).

5. Θεσμοθέτηση του δικαιώματος κατάθεσης µη γονιμοποιημένου γεννητικού υλικού για κρυοσυντήρηση, χωρίς τη συναίνεση του ή της συζύγου ή του προσώπου µε το οποίο έχει συναφθεί σύμφωνο συμβίωσης, ή του ή της συντρόφου του, καθώς και η ελεύθερη χρήση του σε περίπτωση διαζυγίου, διάστασης, ακύρωσης του γάμου, λήξης ή καταγγελίας του συμφώνου συμβίωσης ή λήξης της ελεύθερης ένωσής του.

6. Δυνατότητα διάθεσης γεννητικού υλικού για τη δημιουργία Τραπεζών Κρυοσυντήρησης, ανεξάρτητα από την ύπαρξη ληπτών κατά τον κρίσιμο χρόνο της διάθεσης.

7. Δυνατότητα λήψης και κρυοσυντήρησης γεννητικού υλικού από Τράπεζα Κρυοσυντήρησης, χωρίς σύνδεση µε συγκεκριμένο/ους λήπτη/ες.

8. Καθιέρωση του δικαιώματος του δότη ή της δότριας να αποφασίζουν για την ανωνυμία τους. Ειδικότερα, τα τρίτα πρόσωπα που προσφέρουν γαμέτες ή γονιμοποιημένα ωάρια έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν αν θα είναι επώνυμα ή ανώνυμα ή αν η ταυτότητά τους γνωστοποιείται στο παιδί μετά την ενηλικίωσή του. Αν επιλέξουν την ανωνυμία, οι ιατρικές πληροφορίες που τους αφορούν τηρούνται σε απόρρητο αρχείο, χωρίς ένδειξη της ταυτότητάς τους. Πρόσβαση στο αρχείο αυτό επιτρέπεται µόνο στο παιδί και µόνο για λόγους που αφορούν την υγεία του. Η επιλογή ανώνυμου ή επώνυμου δότη γίνεται από το υποβοηθούμενο πρόσωπο και, σε περίπτωση γάμου ή συμφώνου συμβίωσης ή ελεύθερης ένωσης, απαιτείται η σύμπραξη του συζύγου ή του συντρόφου.

Επισημάνσεις

Όπως επισημαίνει, μεταξύ άλλων, το Επιστημονικό Συμβούλιο της Βουλής, στην έκθεσή του:

• Οι ρυθμίσεις του νομοσχεδίου έχουν ηθικές, κοινωνικές και νομικές διαστάσεις και συνέπειες, ιδίως στους τομείς της βιοτεχνολογίας, της βιολογίας, της γενετικής και της ιατρικής. Χρήσιμη θα ήταν η γνώση της γνώμης της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής και Τεχνοηθικής επί των σχετικών ρυθμίσεων. Σύμφωνα µε το ν. 4780/2021 η Επιτροπή Βιοηθικής συμμετέχει σε νομοπαρασκευαστικές επιτροπές για θέματα σχετικά µε την αποστολή της ή διατυπώνει γνώμη για σχετικές διατάξεις προ της κατάθεσής τους.
• Το ζήτημα των ανώτατων ορίων ηλικίας ως προϋπόθεση του επιτρεπτού της εφαρμογής μεθόδων Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής προκαλεί προβληματισμό σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Πρόκειται, βεβαίως, για ζήτημα το οποίο συνδέεται άρρηκτα µε τις μελέτες και τα πορίσματα της ιατρικής επιστήμης, οι οποίες έχουν κατευθυντήριο λόγο και ρόλο. Έχει, πάντως, και βιοηθικές προεκτάσεις, για τις οποίες έχει εκδοθεί η από 14.2.2017 Σύσταση της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής η οποία είχε, τότε, απαντήσει σε ερώτημα βουλευτών ότι δεν συνιστά την τροποποίηση του ηλικιακού ορίου του 50ου έτους της ηλικίας της υποβοηθούμενης γυναίκας, µε επιχειρήματα που αφορούσαν ιδίως το συμφέρον του τέκνου, τους κινδύνους που εγκυμονεί για την υγεία της γυναίκας και του μελλοντικού τέκνου μια τέτοια κύηση, και την, κατά τη γνώμη της Επιτροπής, έλλειψη αποτελεσματικών πρακτικών ελέγχου των σχετικών διαδικασιών, εκείνη τη χρονική περίοδο.
• Η θεσμοθέτηση της δυνατότητας δωρεάς γεννητικού υλικού μεταξύ συγγενών σε πλάγια γραμμή θα μπορούσε να εγείρει προβληματισμό, διότι, δεν υφίστανται, προφανώς, εν προκειμένω, γενετήσιες σχέσεις μεταξύ συγγενών, όμως, ο δικαιολογητικός λόγος των ανωτέρω απαγορεύσεων (ιδίως, διασάλευση της οικογενειακής τάξης και προστασία της ηθικής υπόστασης και της συνοχής της οικογένειας και των οικογενειακών σχέσεων) φαίνεται ότι συντρέχει και στη δωρεά γεννητικού υλικού μεταξύ συγγενών σε πλάγια γραμμή, µε την πρόσθετη επισήμανση του γεγονότος ότι, στις περιπτώσεις αυτές, δεν υπάρχει εκ των πραγμάτων ανωνυμία του δότη γεννητικού υλικού.
• Η συναίνεση των προσώπων που προσφεύγουν σε πράξεις Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής είναι ιδιαίτερα κρίσιμη για το οικογενειακό δίκαιο, διότι οδηγεί, υπό προϋποθέσεις, σε θεμελίωση συγγένειας και, περαιτέρω, έχει συνέπειες και για το κληρονομικό δίκαιο και την κληρονομική διαδοχή.
• Η κοινοποίηση της κρυοσυντήρησης, στην περίπτωση κατά την οποία γεννιέται τέκνο, το οποίο, π.χ., καλύπτεται από το τεκμήριο πατρότητας του συζύγου ή συντρόφου της μητέρας στο σύμφωνο συμβίωσης, είναι αναγκαία, προκειμένου να μπορεί να αποφασίσει ο τεκμαιρόμενος πατέρας αν θα ασκήσει τα δικαιώματά του προς αποκατάσταση της βιολογικής αλήθειας και ανατροπή του τεκμηρίου πατρότητάς του. Είναι, εξ άλλου, δικαίωμά του, κατοχυρωμένο τόσο στο άρθρο 5 παρ. 1 του Συντάγματος, όσο και στο άρθρο 8 της ΕΣΔΑ για την προστασία της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής, να γνωρίζει, έστω διά της έγγραφης ενημέρωσης από τη Μονάδας Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής ή την Τράπεζα Κρυοσυντήρησης, τα κρίσιμα πραγματικά περιστατικά που του επιτρέπουν να ασκήσει το δικαίωμά του να αποκτήσει ή όχι απογόνους, όπως, βεβαίως, της ίδιας προστασίας πρέπει να απολαύει και η σύζυγος ή σύντροφός του στο σύμφωνο συμβίωσης ως προς το δικαίωμά της για απόκτηση τέκνων, παρά την άρνηση του συζύγου ή του συντρόφου της στο σύμφωνο συμβίωσης.
• Ζητήματα που ενδέχεται να ανακύψουν, θα μπορούσαν να αντιμετωπισθούν µε ρητή ρύθμισή τους, προς την κατεύθυνση της απαίτησης να εξασφαλίζεται η συναίνεση του συζύγου ή του συντρόφου στο στάδιο όχι της κρυοσυντήρησης αλλά της χρήσης του γεννητικού υλικού.

Τα κόμματα

Όπως και στην επιτροπή Κοινωνικών Υποθέσεων της Βουλής, όπου συζητήθηκε το νέο πλαίσιο τις προηγούμενες ημέρες, έτσι και σήμερα η εισηγήτρια της ΝΔ Έλενα Ράπτη είπε ότι με το σχέδιο νόμου εκσυγχρονίζεται το πλαίσιο ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής και διασφαλίζονται τα δικαιώματα της γυναίκας. «Με σεβασμό στις συστάσεις της Εθνικής Αρχής Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, διασφαλίζουμε στο μέγιστο δυνατό βαθμό το δικαίωμα των γυναικών στην τεκνοποίηση. Ο Υπουργός Υγείας κινήθηκε σε αυτό το θέμα με τόλμη και αποφασιστικότητα. Το σχέδιο νόμου, που συζητάμε σήμερα, φέρνει επαναστατικές αλλαγές, ευεργετικές διατάξεις για τις γυναίκες κάθε ηλικίας, που θέλουν, να δημιουργήσουν οικογένεια», είπε η Έλενα Ράπτη.

Αναφερόμενη στην αύξηση του ορίου ηλικίας για τη γυναίκα που μπορεί να υποβληθεί σε Ιατρικώς Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή, η βουλευτής της ΝΔ είπε ότι η μέση ηλικία εμμηνόπαυσης είναι τα 51 έτη όμως το προσδόκιμο επιβίωσης έχει αυξηθεί και τα διεθνή επιστημονικά δεδομένα, καθώς και οι συστάσεις της Αμερικανικής Εταιρείας Αναπαραγωγικής Ιατρικής επιτρέπουν την εφαρμογή μεθόδου ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής σε γυναίκες μέχρι 55 ετών(σ.σ. με το νομοσχέδιο το ηλικιακό όριο τίθεται στα 54 έτη). «Όσες γυναίκες έχουν περάσει από τη δοκιμασία της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής ή από τις αναχρονιστικές διατάξεις της κρύοσυντήρησης είναι βέβαιο πως θα έχουν να διηγηθούν πολλές ιστορίες. Ο πόθος για την απόκτηση ενός παιδιού δεν μπορεί να σβήνει από την ατυχία μιας σχέσης, ούτε από την αντίληψη πως το ωάριο μιας γυναίκας είναι αντικείμενο κοινοκτημοσύνης. Το νέο σχέδιο νόμου έρχεται να κάνει πράξη τα όνειρα χιλιάδων ζευγαριών που προσπαθούν να αποκτήσουν παιδιά. Είναι ευθύνη όλων μας να στηρίξουμε αυτές τις αλλαγές, με σεβασμό στην ηθική, με σεβασμό στην επιστήμη, με σεβασμό στην κοινωνία, με σεβασμό στη γυναίκα», είπε η εισηγήτρια της ΝΔ.

«Το όριο δεν πρέπει να μεταβληθεί, τουλάχιστον τώρα. Χρειάζεται να περιμένουμε να περάσει ένα εύλογο χρονικό διάστημα, από την εφαρμογή του ήδη αυξημένου ορίου ηλικίας στα 52 έτη, που αυξήθηκε εν μέσω πανδημίας και ισχύει εδώ και κάποιους μήνες στη χώρα μας, για να εξάγουμε χρήσιμα στατιστικά συμπεράσματα για τη ζήτηση, τον αριθμό των αιτήσεων, τον αριθμό των πράξεων με επιτυχή έκβαση, για τα αποτελέσματα αναφορικά με την υγεία και την ασφάλεια των γυναικών και των εμβρύων και ούτω καθεξής», είχε δηλώσει, στη φάση συζήτησης του νομοσχεδίου στην αρμόδια κοινοβουλευτική επιτροπή και το επανέλαβε και σήμερα, η εισηγήτρια του ΣΥΡΙΖΑ Ειρήνη Αγαθοπούλου. «Η πολιτεία είναι για να βάζει δικλείδες ασφαλείας και αυτό θα πρέπει να είναι ο γνώμονας μας. Δεν θέλουμε το γυναικείο σώμα να γίνεται βορά στα κέρδη της αγοράς, αντίθετα θέλουμε να έχουν όλες οι γυναίκες τη δυνατότητα σε όποια ηλικία το επιθυμούν και αν το επιθυμούν, να μπορούν να επωφεληθούν των πράξεων της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής και της κρυοσυντήρησης δωρεάν διότι μόνο τότε θα μιλάμε για καθολική πρόσβαση των γυναικών και πάνω από όλα με ασφάλεια», είπε η βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ και υπογράμμισε πως και για το θέμα της ανωνυμίας - επωνυμίας του δότη/δότριας, τα θέματα της παρένθετης μητρότητας, της διάρκεια της κρυοσυντήρησης και της δωρεά γενετικού υλικού μεταξύ συγγενών, έπρεπε να έχουν μπει σε μεγαλύτερη διαβούλευση και να έχει προηγηθεί και η γνώμη της Επιτροπής Βιοηθικής. Η βουλευτής δήλωσε ότι το κόμμα της συμφωνεί με την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, για λόγους κοινωνικούς, αλλά με τρόπο που να συμπεριληφθούν όλες οι γυναίκες ανεξάρτητα από την οικονομική τους θέση και την κοινωνική τους τάξη. Ο ΣΥΡΙΖΑ θα ψηφίσει "παρών", επί της αρχής.

«Πρόκειται για ένα νομοσχέδιο που κινείται σε θετική κατεύθυνση. Ωστόσο, υπάρχουν θέματα που χρειάζονται περαιτέρω συζήτηση», είναι η θέση που έχει διατυπώσει ο ειδικός αγορητής του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛΛ Γιώργος Φραγγίδης και υπογράμμισε ότι «οι ρυθμίσεις για την αύξηση της ηλικίας φυσικής ικανότητας αναπαραγωγής στην περίπτωση της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, από το 50ο στο 54Ο έτος, το μικτό σύστημα στην ανωνυμοποίηση ή γνωστοποίηση πληροφοριών του δότη και η δυνατότητα δωρεάς γενετικού υλικού από συγγενείς σε πλάγια γραμμή - τρία άρθρα δηλαδή - απαιτούν τη λήψη γνώμης από ειδικούς». Σε σχέση με την αύξηση του ορίου ηλικίας της γυναίκας από το 50ο στο 54ο έτος, ο ειδικός αγορητής του ΠΑΣΟΚ είπε ότι το θέμα της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής δεν είναι ένα θέμα που έχει να κάνει με την υπογεννητικότητα ή το δημογραφικό της Ελλάδας. «Δεν λύνει τέτοια προβλήματα και εδώ χρειάζεται να είμαστε ειλικρινείς. Πάμε το όριο ηλικίας για την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή στα 54 έτη. Οι περισσότερες χώρες στην Ευρώπη δεν έχουν αυτό το όριο. Το όριο ηλικίας πάνω από τα 50 έτη το έχουν λιγότερο από το 30%. Η αύξηση του ορίου έχει να κάνει περισσότερο με τον ιατρικό τουρισμό», είπε η κ. Φραγγίδης.

«Το νομοσχέδιο δεν μεταβάλλει, αλλά εδραιώνει το σημερινό τοπίο», είπε ο ειδικός αγορητής του ΚΚΕ Γιώργος Λαμπρούλης. «Ο τομέας της ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής αποτελεί φιλέτο διαχρονικά, για τους επιχειρηματικούς ομίλους, με τον ετήσιο τζίρο των ιδιωτικών μονάδων να υπολογίζεται σε δεκάδες εκατομμύρια και φυσικά τα ζευγάρια συνεχίζουν και θα συνεχίζουν να ακριβοπληρώνουν τις σχετικές διαδικασίες. ΟΙ επιχειρηματίες του χώρου δεν περιορίζονται πλέον μόνο στην εγχώρια πελατεία, αλλά έχουν φυσικά το βλέμμα τους στραμμένο και έξω από τα σύνορα της χώρας, στα κέρδη, δηλαδή, που μπορεί να τους αποφέρει η παραπέρα ανάπτυξη και του ιατρικού τουρισμού στο τομέα της ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής», είπε ο βουλευτής του ΚΚΕ. Υπογράμμισε επίσης ότι οι νομοθετικές αλλαγές και οι ρυθμίσεις που προβάλλει η κυβέρνηση δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να κρύψουν μια σειρά πλευρές της αντιλαϊκής πολιτικής που ναρκοθετεί τη ζωή και τα όνειρα των νέων ανθρώπων των νέων ζευγαριών», δεδομένου δε ότι «για ένα πολύ μεγάλο μέρος γυναικών, που επιθυμούν να αποκτήσουν παιδιά, ο βασικός ανασταλτικός παράγοντας που τις αναγκάζει να μεταθέτουν χρονικά την τεκνοποίηση, είναι οι άσχημοι όροι δουλειάς και ζωής».

«Η Νέα Δημοκρατία επικαλείται την αύξηση του προσδόκιμου ζωής, αλλά, παρόλα αυτά, δεν υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα που να αποδεικνύουν ότι αυτό συνεπάγεται και αύξηση της ηλικίας φυσικής αναπαραγωγικής ικανότητας για τις γυναίκες», έχει δηλώσει η ειδική αγορήτρια της Ελληνικής Λύσης Μαρία Αθανασίου που επισήμανε πως υπάρχουν στοιχεία ότι η κύηση σε μεγάλη ηλικία συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών για τις γυναίκες. «Η ηλικιακή ομάδα 50 - 54 ετών, μπορεί να κυοφορήσει κατά ένα μεγάλο ποσοστό με ωάρια από δότρια. Φυσικά και μπορεί μια γυναίκα η οποία ανήκει σε αυτή την ηλικιακή ομάδα να τεκνοποιήσει φυσικά και φυσιολογικά, είτε υποβοηθούμενη, ωστόσο οι φυσικές δυνάμεις της και οι αντοχές της είναι περιορισμένες σε σύγκριση με μια νεότερη γυναίκα», είπε η Μαρία Αθανασίου. Υπογράμμισε εξάλλου ότι η δωρεά από συγγενείς μπορεί να έχει πολλαπλές επιπτώσεις σε βιολογικό επίπεδο, αλλά και σε επίπεδο οικογενειακών σχέσεων. Η βουλευτής της Ελληνικής Λύσης είπε εξάλλου ότι οι συνθήκες της εκρηκτικής ακρίβειας, η αγωνία για το κόστος ζωής που καθημερινά αυξάνεται, είναι παράγοντες που μειώνουν την επιθυμία για τεκνοποίηση, και όλα αυτά ενώ «δεν υπάρχει καμία πρόνοια είτε να ενισχυθούν οι δημόσιες δομές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής και άρα, να διασφαλιστεί η δωρεάν φροντίδα, είτε να αυξηθεί η κάλυψη δαπανών από την πλευρά του ΕΟΠΥΥ».

«Κριτήριο είναι η κερδοφορία και τίθεται πάνω από τα κριτήρια της υγείας για τη βελτίωση της ζωής των κατοίκων αυτής της χώρας και των γυναικών σαφέστατα», είπε η ειδική αγορήτρια του ΜέΡΑ25 Μαρία Απατζίδη και πρόσθεσε πως «για την Κυβέρνηση, αυτό που έχει σημασία είναι ο λεγόμενος αναπαραγωγικός τουρισμός και τα κέρδη που θα επιφέρει ουσιαστικά στα κέντρα υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, και όχι τα επιστημονικά κριτήρια». Η απόδειξη γι' αυτό είναι ότι η κυβέρνηση μόνο με τα κέντρα αυτά διαβουλεύτηκε και όχι με τους άλλους φορείς, όπως όφειλε, είπε η ειδική αγορήτρια του ΜέΡΑ25 που ζήτησε συνολικό σχεδιασμό για τη στήριξη των νέων ζευγαριών με βρεφονηπιακούς σταθμούς, κοινωνικές παροχές και δομές, άδειες εργασίας και κυρίως να δίνεται σε μια γυναίκα που θέλει πραγματικά να κάνει παιδί η δυνατότητα να εργάζεται χωρίς να απολυθεί. «Η αύξηση της αναπαραγωγικής ηλικίας είναι λάθος, να συνδέεται με την αύξηση του προσδόκιμου ζωής. Δεν υπάρχει κανένα επιστημονικό πόρισμα για κάτι τέτοιο. Για άλλη μια φορά δηλαδή, τα επικοινωνιακά τεχνάσματα πρυτανεύουν έναντι των καθαρών δεδομένων της επιστήμης», είπε η κ. Απατζίδη.