Τι κάνουν τα ενεργειακά ποτά στην ψυχική σας υγεία

Υπόσχονται αυξημένη εγρήγορση και βελτιωμένη απόδοση, συχνά φαίνονται αβλαβή και πολλοί πιστεύουν ότι τους είναι έως και απαραίτητα. Αλλά πίσω από την υπόσχεση μιας γρήγορης ενεργειακής ενίσχυσης κρύβεται ένας αυξανόμενος όγκος στοιχείων, που συνδέουν τα ενεργειακά ποτά με μια σειρά από ανησυχίες για την ψυχική υγεία.

Διαβάστε επίσης: Ενεργειακά ποτά: Τι μπορούν να προκαλέσουν στην καρδιά

Αυτό το άρθρο εξετάζει πώς τα ενεργειακά ποτά —λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς τους σε καφεΐνη, ζάχαρη και διεγερτικά— μπορεί να επηρεάσουν την ψυχική υγεία, ιδιαίτερα μεταξύ των εφήβων και των τακτικών καταναλωτών. Παραθέτει τον αντίκτυπό τους στη διάθεση, το άγχος, τον ύπνο και την μακροπρόθεσμη συναισθηματική σταθερότητα, αντλώντας πληροφορίες από την τρέχουσα έρευνα και τις ανησυχίες των ειδικών.

Τι περιέχει ένα τυπικό ενεργειακό ποτό

Αν και τα προφίλ συστατικών διαφέρουν ανάλογα με την εμπορική μάρκα, τα περισσότερα ενεργειακά ποτά περιέχουν τα ακόλουθα:

• Καφεΐνη: Συχνά μεταξύ 80 και 300 mg ανά μερίδα, ποσότητα ανάλογη με εκείνη σε ένα δυνατό φλιτζάνι καφέ
• Ζάχαρη: Μερικά περιέχουν έως και 25–30 γραμμάρια ανά κουτάκι
• Πρόσθετα: Περιλαμβάνουν ταυρίνη, γκουαράνα, τζίνσενγκ και βιταμίνες Β, συχνά με διεγερτικά αποτελέσματα
• Τεχνητά γλυκαντικά: Σε εκδόσεις «χωρίς ζάχαρη», αυτά τα γλυκαντικά που μπορεί να έχουν ανεξάρτητα νευρολογικά αποτελέσματα

Ενώ κάθε μεμονωμένο συστατικό μπορεί να είναι ασφαλές σε μέτριες ποσότητες, ο συνδυασμός τους -ειδικά σε υψηλές δόσεις- μπορεί να επηρεάσει τη χημεία του εγκεφάλου με απρόσμενους τρόπους.

Άγχος και υπερδιέγερση

Η καφεΐνη είναι γνωστό διεγερτικό και σε υψηλές δόσεις μπορεί να προκαλέσει ή να επιδεινώσει τα συμπτώματα άγχους. Τα ενεργειακά ποτά προσφέρουν καφεΐνη γρήγορα, συχνά σε συνδυασμό με άλλα διεγερτικά, κάνοντας την επίδρασή της πιο έντονη.

Τα συχνά συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Καταιγιστικές σκέψεις
• Αίσθημα παλμών της καρδιάς
• Τρέμουλο
• Γενικευμένη ανησυχία/υπερδιέγερση
• Κρίσεις πανικού (σε ευπαθή άτομα)

Η έρευνα δείχνει ότι τα άτομα με υποκείμενες διαταραχές άγχους ή πανικού μπορεί να είναι ιδιαίτερα ευάλωτα σε αυτές τις επιπτώσεις. Μάλιστα, ορισμένες επισκέψεις στα Επείγοντα νοσοκομείων για επεισόδια ακραίου άγχους έχουν συνδεθεί άμεσα με την κατανάλωση ενεργειακών ποτών.

Διαταραχές διάθεσης και κατάθλιψη

Αν και αρχικά παρέχουν έξαψη, τα ενεργειακά ποτά συχνά οδηγούν σε κατακρήμνιση ενέργειας και διάθεσης, καθώς τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα και τα διεγερτικά αποτελέσματα μειώνονται. Αυτό μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα:

• Ευερεθιστότητα
• Λήθαργο
• Καταθλιπτικά επεισόδια (ιδιαίτερα σε άτομα με υποκείμενα ζητήματα)

Με την πάροδο του χρόνου, η τακτική κατανάλωση μπορεί να επηρεάσει τη φυσική ισορροπία των νευροδιαβιβαστών του εγκεφάλου. Ορισμένες μελέτες υποδεικνύουν μια συσχέτιση μεταξύ της συνήθους κατανάλωσης ενεργειακών ποτών και των αυξημένων ποσοστών συμπτωμάτων κατάθλιψης, ειδικά σε έφηβους και νεαρούς ενήλικες.

Διαταραχή ύπνου και ο συναισθηματικός αντίκτυπός της

Η καφεΐνη μπορεί να παραμείνει στην κυκλοφορία του αίματος για έως και 6-8 ώρες και η κατανάλωση αργά μέσα στην ημέρα αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο για:

• Αϋπνία
• Μειωμένο χρόνο στην φάση βαθύ ύπνου
• Νυχτερινά ξυπνήματα
• Καθυστέρηση έναρξη ύπνου

Ο ύπνος είναι απαραίτητος για τη συναισθηματική ρύθμιση. Η χρόνια διαταραχή του ύπνου είναι ένας σημαντικός παράγοντας, που συμβάλλει στο άγχος, την ευερεθιστότητα και την μειωμένη αντοχή στο στρες. Αυτό δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο, όπου τα άτομα αναζητούν περισσότερη καφεΐνη, για να καταπολεμήσουν την κατακρήμνιση ενέργειας από τη διαρκή χρήση καφεΐνης!

Κίνδυνοι ψυχικής υγείας στους εφήβους

Οι έφηβοι και οι νέοι ενήλικες κινδυνεύουν ιδιαίτερα:

• Ο εγκέφαλός τους εξακολουθεί να αναπτύσσεται, ειδικά σε περιοχές που ρυθμίζουν τον έλεγχο των παρορμήσεων και τη συναισθηματική σταθερότητα
• Συχνά καταναλώνουν ενεργειακά ποτά σε μεγαλύτερες ποσότητες από τους ενήλικες
• Μελέτες συνδέουν τη χρήση ενεργειακών ποτών στη νεολαία με αυξημένο κίνδυνο προβλημάτων συμπεριφοράς, συμπτωμάτων ΔΕΠΥ, κατάθλιψης και κατάχρησης ουσιών

Μια μεγάλης κλίμακας μελέτη διαπίστωσε, ότι οι έφηβοι που κατανάλωναν τακτικά ενεργειακά ποτά είχαν σημαντικά περισσότερες πιθανότητες να αναφέρουν υψηλά επίπεδα στρες, αστάθεια διάθεσης και σκέψεις αυτοτραυματισμού.

Εξάρτηση, ανοχή και απόσυρση

Όπως όλα τα διεγερτικά, η συχνή χρήση ενεργειακών ποτών μπορεί να οδηγήσει σε ανοχή (απαιτείται αυξημένη ποσότητα για το ίδιο αποτέλεσμα) και σε συμπτώματα στέρησης όπως:

• Πονοκέφαλοι
• Χαμηλή ενέργεια
• Κακή συγκέντρωση
• Ευερεθιστότητα ή «ομίχλη εγκεφάλου»

Αυτά συμβάλουν στην ψυχική κόπωση και αποσταθεροποιούν τη διάθεση μακροπρόθεσμα, ειδικά σε άτομα επιρρεπή σε συναισθηματική ευαισθησία ή ζητήματα ψυχικής υγείας.

Ασφαλέστερες εναλλακτικές λύσεις και συστάσεις

• Περιορίστε την πρόσληψη καφεΐνης σε όχι περισσότερο από 400 mg την ημέρα (λιγότερο εάν είστε ευαίσθητοι στα διεγερτικά)
• Αποφύγετε τα ενεργειακά ποτά αργά την ημέρα για να μην πλήξετε την ποιότητα του ύπνου σας
• Αντικαταστήστε τα ενεργειακά ποτά με φυσικές εναλλακτικές επιλογές όπως πράσινο τσάι, matcha ή μικρές ποσότητες μαύρης σοκολάτας
• Δώστε προτεραιότητα στην ενυδάτωση, τα τακτικά γεύματα και τον ποιοτικό ύπνο για να υποστηρίξετε τη διαρκή ενέργεια
• Μιλήστε με ειδικούς ψυχικής υγείας, ειδικά εάν αισθάνεστε περισσότερο άγχος, κυκλοθυμία ή υπερδιέγερση μετά την κατανάλωση ενεργειακών ποτών

Σύνοψη

Τα ενεργειακά ποτά μπορεί να προσφέρουν μια προσωρινή αύξηση ενέργειας και εγρήγορσης, αλλά με σημαντικό κόστος. Όλο και περισσότερο, η έρευνα αποκαλύπτει ότι μπορούν να επηρεάσουν την ψυχική υγεία, ενώ αυξάνουν άγχος, κατάθλιψη, προβλήματα ύπνου και συναισθηματική αστάθεια. Αυτό είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό για παιδιά κι εφήβους, των οποίων ο εγκέφαλος εξακολουθεί να αναπτύσσεται.

Εάν χρησιμοποιείτε τακτικά ενεργειακά ποτά για να μείνετε ξύπνιοι, να διαχειριστείτε το άγχος ή να τονώσετε την εστίασή σας, ίσως είναι καιρός να εξετάσετε ασφαλέστερες και πιο βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις, τόσο για το μυαλό όσο και για το σώμα σας.

Πηγές:
verywellmind.com
ncl.ac.uk
pmc.ncbi.nlm.nih.gov
medicalnewstoday.com
biomedcentral.com