Πώς βλέπει τις σχέσεις ο ευάλωτος ναρκισσιστής

Σχετικές ψυχολογικές έρευνες αποκαλύπτουν και κάτι βαθύτερο: ο τρόπος με τον οποίο οι ναρκισσιστές αντιδρούν συναισθηματικά στους άλλους μπορεί να εξαρτάται από το πόσο κυρίαρχοι ή ζεστοί αντιλαμβάνονται ότι είναι αυτοί οι άνθρωποι. Αυτές οι διαπροσωπικές ενδείξεις μπορούν να επηρεάσουν έντονα τον τρόπο με τον οποίο οι ναρκισσιστές βιώνουν απειλές, επικύρωση ή ακόμα και συναισθηματική κατάρρευση.

Αυτό το άρθρο παραθέτει ευρήματα σχετικά με το πώς η κυριαρχία και η ζεστασιά στους άλλους διαμορφώνουν τις συναισθηματικές αντιδράσεις ενός ναρκισσιστή, γιατί συμβαίνουν αυτές οι δυναμικές και τι αποκαλύπτουν σχετικά με την υποκείμενη ευθραυστότητα των ναρκισσιστικών χαρακτηριστικών.

Πώς αντιδρούν οι ναρκισσιστές στην κυριαρχία έναντι της ζεστασιάς στους άλλους;

Οι ναρκισσιστές τείνουν να αισθάνονται ότι απειλούνται συναισθηματικά από κυρίαρχα άτομα, ειδικά όταν αυτά τα άτομα δεν δείχνουν ζεστασιά ή σεβασμό. Αντίθετα, όταν οι άλλοι συμπεριφέρονται θερμά —ακόμα και αν είναι κυριαρχικοί— είναι πιο πιθανό να γίνουν ανεκτικοί ή ακόμη και να τους θαυμάσουν.

Αυτή η συναισθηματική ευαισθησία καθοδηγείται από την ανάγκη του ναρκισσιστή να προστατεύσει την εύθραυστη αυτοεικόνα του. Μελέτες τονίζουν ότι:

• Η κυριαρχία χωρίς ζεστασιά μπορεί να εκληφθεί από τον ναρκισσιστή ως ανταγωνισμός ή απειλή
• Η ζεστασιά μπορεί να περιορίσει αυτήν την αντιληπτή απειλή, ειδικά όταν συνδυάζεται με ικανότητα
• Οι ναρκισσιστές είναι πιο πιθανό να γίνουν αμυντικοί ή εχθρικοί όταν νιώθουν ότι τους περιφρονούν

Γιατί οι ναρκισσιστές αντιδρούν αρνητικά στην αντιληπτή αδυναμία ή κατωτερότητα;

Το να θεωρείται αδύναμος ή κατώτερος απειλεί την βασική αυτοεκτίμηση ενός ναρκισσιστή, η οποία συχνά διατηρείται μέσω εξωτερικής επικύρωσης. Έρευνες δείχνουν ότι όταν οι ναρκισσιστές αντιλαμβάνονται κάποιον ως πιο ικανό, υψηλότερου επιπέδου ή συναισθηματικά κυρίαρχο, μπορεί να βιώσουν:

• Ντροπή ή ταπείνωση
• Αμυντικό θυμό ή εχθρότητα
• Ξαφνική πτώση της αυτοπεποίθησης ή της διάθεσης

Αυτές οι συναισθηματικές αντιδράσεις δεν βασίζονται στον αληθινό αυτοστοχασμό αλλά στον φόβο της απώλειας της κοινωνικής υπεροχής.

Ποιες συναισθηματικές αντιδράσεις προκαλούνται στους ναρκισσιστές από διαπροσωπικές απειλές;

Όταν εκτίθενται σε άτομα που επιδεικνύουν κυριαρχία χωρίς ζεστασιά, οι ναρκισσιστές είναι πιο πιθανό να αντιδράσουν με αρνητικά συναισθήματα, ειδικά αν αισθάνονται κρίση ή ανταγωνισμό. Οι συναισθηματικές αντιδράσεις συνήθως περιλαμβάνουν:

• Αγανάκτηση προς το κυρίαρχο άτομο
• Αισθήματα ανεπάρκειας ή προσβολής
• Προσπάθειες επαναβεβαίωσης ελέγχου ή ανωτερότητας
• Ξαφνικές μετατοπίσεις από τη γοητεία στην εχθρότητα

Ωστόσο, όταν η κυριαρχία συνδυάζεται με ζεστασιά ή επικύρωση, οι ναρκισσιστές είναι λιγότερο πιθανό να μπουν σε αμυντική στάση.

Πώς αυτές οι αντιδράσεις αντανακλούν την εσωτερική δομή του ναρκισσισμού;

Ο ναρκισσισμός δεν αφορά μόνο την ματαιοδοξία ή τον δικαιωματισμό: είναι επίσης ένας αμυντικός μηχανισμός. Κάτω από το εξωτερικό περίβλημα που αποπνέει σιγουριά και αυτοπεποίθηση, πολλοί ναρκισσιστές πασχίζουν με:

• Βαθιά ανασφάλεια σχετικά με το να θεωρηθούν αδύναμοι
• Υψηλή ευαισθησία στις κοινωνικές συγκρίσεις
• Εξάρτηση από τους άλλους για αυτοεπικύρωση
• Δυσκολία στη συναισθηματική ρύθμιση όταν τους ασκείται κριτική

Έρευνες δείχνουν ότι οι συναισθηματικές αντιδράσεις των ναρκισσιστών δεν είναι τυχαίες, αλλά μάλλον προβλέψιμες αποκρίσεις στη δυναμική της κοινωνικής εξουσίας.

Τι μπορεί να μας διδάξει αυτό για τη διαχείριση των σχέσεων με τους ναρκισσιστές;

Η κατανόηση του πώς η κυριαρχία και η ζεστασιά επηρεάζουν τους ναρκισσιστές μπορεί να οδηγήσει σε πιο υγιείς αλληλεπιδράσεις. Για να ελαχιστοποιήσετε τη συναισθηματική αστάθεια ή σύγκρουση:

• Αποφύγετε τις εμφανείς προκλήσεις στο εγώ ή την εξουσία τους
• Χρησιμοποιήστε έναν ουδέτερο τόνο και σεβασμό, ακόμα και όταν διαφωνείτε
• Επικυρώστε τα δυνατά τους σημεία, όταν προσφέρετε σχόλια κριτικής
• Τηρήστε τα όρια, αποφεύγοντας την άμεση ταπείνωση

Αν και αυτό δεν σημαίνει ότι τροφοδοτείτε τη ναρκισσιστική συμπεριφορά, η ενσυναίσθηση και η στρατηγική επικοινωνία μπορούν να μειώσουν την κλιμάκωση.

Συχνές Ερωτήσεις

Μπορούν οι ναρκισσιστές να δημιουργήσουν υγιείς συναισθηματικούς δεσμούς;

Ναι, αλλά συχνά απαιτεί αυτογνωσία και δεξιότητες συναισθηματικής ρύθμισης, οι οποίες στερούνται από πολλούς ναρκισσιστές εκτός και αν υποβληθούν σε θεραπεία.

Είναι η κυριαρχία πάντα ένα έναυσμα για ναρκισσιστικό θυμό;

Όχι απαραίτητα. Η κυριαρχία χωρίς ζεστασιά είναι πιο πιθανό να προκαλέσει αρνητική απόκριση. Εάν ένα κυρίαρχο άτομο είναι επίσης ζεστό ή επιβεβαιωτικό, ο ναρκισσιστής μπορεί να αισθάνεται θαυμασμό και όχι αγανάκτηση.

Όλοι οι ναρκισσιστές αντιδρούν με τον ίδιο τρόπο στις συναισθηματικές απειλές;

Όχι. Ο ναρκισσισμός υπάρχει σε ένα φάσμα. Τα άτομα με ευάλωτο ναρκισσισμό μπορεί να αντιδράσουν με ντροπή ή απόσυρση, ενώ οι μεγαλομανείς ναρκισσιστές μπορεί να γίνουν μάχιμοι.

Μπορεί η ψυχοθεραπεία να βοηθήσει τους ναρκισσιστές να χειριστούν καλύτερα τις αντιληπτές απειλές;

Ναι. Η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία και οι ψυχοδυναμικές προσεγγίσεις μπορούν να βοηθήσουν τους ναρκισσιστές να αναγνωρίσουν τα συναισθηματικά τους ερεθίσματα και να μάθουν πιο προσαρμοστικές στρατηγικές αντιμετώπισης.

Οι ναρκισσιστές έχουν επίγνωση της συναισθηματικής τους αστάθειας;

Συχνά όχι. Πολλοί ναρκισσιστές εξωτερικεύουν την ευθύνη και δεν γνωρίζουν πώς διαμορφώνονται τα συναισθήματά τους από τις αντιληπτές κοινωνικές απειλές.

Σύνοψη

Ο τρόπος με τον οποίο οι ναρκισσιστές αντιδρούν στην κυριαρχία και τη ζεστασιά αποκαλύπτει πολλά για την εύθραυστη «σκαλωσιά» της αυτοεικόνας τους. Οι συναισθηματικές εκρήξεις, η άμυνα ή η απόσυρση συχνά δεν είναι σημάδια εμπιστοσύνης, αλλά υποβόσκουσας ανασφάλειας που πυροδοτείται από τη δυναμική της κοινωνικής εξουσίας/επιβολής.

Πηγές:
psychologytoday.com
apa.org
frontiersin.org
psychologytoday.com