Δυσπλαστικοί σπίλοι & μελάνωμα: Παράγοντες κινδύνου & αντιμετώπιση
Ένας στους δυο ανθρώπους, με πάνω από 100 δυσπλαστικούς σπίλους (ελιές), κινδυνεύει να αναπτύξει στη ζωή του κάποιας μορφής μελάνωμα.
Η οποιαδήποτε αλλαγή στη μορφή, στο χρώμα και το σχήμα ενός σπίλου θα πρέπει να μας οδηγήσει άμεσα στον δερματολόγο, καθώς η έγκαιρη διάγνωση του μελανώματος το κάνει ιάσιμο, σύμφωνα με την Ομότιμη Καθηγήτρια Δερματολογίας-Αφροδισιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Σοφία Γεωργάλα.
Κι αυτό γιατί σύμφωνα με επιστημονικά στατιστικά στοιχεία το μελάνωμα αποτελεί το 5% των νεοδιαγνωσθέντων νεοπλασμάτων και τη συχνότερη αιτία θανάτου από καρκίνο του δέρματος.
Το μελάνωμα ανευρίσκεται κυρίως στο δέρμα αλλά μπορεί να εμφανιστεί στους βλεννογόνους, τις μήνιγγες και τους οφθαλμούς.
Τα τελευταία 15 χρόνια παρουσιάζει συνεχώς αυξανόμενη επίπτωση κυρίως στην Αυστραλία, όπου σημειώνονται 50-60 νέα περιστατικά ανά 100.000 κατοίκους. Στην Ελλάδα έχουμε 4-5 νέες περιπτώσεις ανά 100.000 κατοίκους, αντίστοιχα.
Κυρίως προσβάλει:
-Τη λευκή φυλή
-Όλες τις ηλικίες (σπάνιο στην παιδική) με μέση ηλικία διάγνωσης τα 55 χρόνια
-Τους άνδρες στη ράχη
-Τις γυναίκες στα κάτω άκρα
Η θνησιμότητα από το μελάνωμα τα τελευταία χρόνια είναι βραδύτερη, γεγονός που οφείλεται στην ενημέρωση των πολιτών, στην αλλαγή στις συνήθειες έκθεσης στην ηλιακή ακτινοβολία, καθώς επίσης και στην πρώιμη διάγνωση.
Παράγοντες κινδύνου
Σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες οι βασικοί παράγοντες που συμβάλλουν στην ανάπτυξη του μελανώματος είναι:
- Έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία
- Φαινοτυπικά χαρακτηριστικά
- Φωτότυποι κατά Fitzpatrick Ι και ΙΙ
- Μεγάλος αριθμός μελανοκυτταρικών ή ύπαρξη δυσπλαστικών σπίλων
- Ύπαρξη μεγάλων συγγενών σπίλων
- Ιστορικό προγενέστερου μελανώματος
- Οικογενειακό ιστορικό μελανώματος
- Κληρονομική μετάλλαξη στα γονίδια CDK4 και CDKN2A
- Μελαγχρωματική Ξηροδερμία
Μόνο το 30-40% των μελανωμάτων εμφανίζονται σε έδαφος προϋπάρχοντος σπίλου.
Κλινικές μορφές μελανώματος
Οι μορφές με τις οποίες εμφανίζεται είναι:
- Επιφανειακώς επεκτεινόμενο. Αποτελεί το 60-70% των μελανωμάτων. Προκαλεί επίπεδη ή ελαφρώς διηθημένη βλάβη. Αναπτύσσεται συνήθως σε έδαφος προϋπάρχοντος σπίλου. Συχνότερο στην 4η και 5η δεκαετία ζωής.
- Οζώδες. Αποτελεί το 15-30% των μελανωμάτων. Είναι οζίδιο με ταχεία ανάπτυξη. Αναπτύσσεται συνήθως de novo. Μέση ηλικία διάγνωσης η 6η δεκαετία ζωής. Σε ποσοστό 5% αμελανωτικό μελάνωμα (ερυθρό ή άχρωμο οζίδιο).
- Κακοήθης Φακή. Μελάνωμα επί κακοήθους φακής. Αποτελεί το 5-10% των μελανωμάτων. Έχει αργή ανάπτυξη. Εντοπίζεται σε χρόνια φωτοεκτεθειμένες περιοχές. Εμφανίζεται κυρίως στην 7η και 8η δεκαετία.
- Μελάνωμα των άκρων. Αποτελεί το 2-8% των μελανωμάτων. Έχει αργή εξέλιξη. Δε σχετίζεται με έκθεση σε ηλιακή ακτινοβολία. Μέση ηλικία διάγνωσης τα 65 χρόνια. Καθυστερημένη διάγνωση λόγω εντόπισης σε λιγότερο εμφανή σημεία.
- Μελάνωμα των βλεννογόνων. Αρκετά σπάνιο. Εμφανίζεται στους βλεννογόνους κεφαλής και τραχήλου, ορθού, γυναικείων γεννητικών οργάνων και ουροδόχων οδών. Καθυστερημένη διάγνωση λόγω εντόπισης σε μη εμφανή σημεία.
- Σπανιότερες μορφές: Αμελανωτικό και Δεσμοπλαστικό.
Το μελάνωμα αν δεν διαγνωστεί έγκαιρα δίνει μεταστάσεις, σύμφωνα με την κα Γεωργάλα.
Συγκεκριμένα:
-To 15-26% των μελανωμάτων σταδίου ΙΙ δίνει μεταστάσεις τοπικές ή απομακρυσμένες. Τα 2/3 των μεταστάσεων στους περιοχικούς λεμφαδένες.
-Έχουμε επίσης 1-6% μεταστατικό μελάνωμα αγνώστου πρωτοπαθούς εστίας.
Χειρουργική θεραπεία
Η βασική θεραπεία για το μελάνωμα είναι η χειρουργική αφαίρεσή του σε συνδυασμό -όταν αυτό απαιτείται- με συμπληρωματική ανοσοθεραπεία με INF-a, χημειοθεραπεία ή και στοχευμένες θεραπείες με μονοκλωνικά αντισώματα.
Διαβάστε επίσης:
