Τι γυαλιά χρειάζονται όσοι δουλεύουν σε οθόνες

Αν και το μπλε φως δεν είναι εγγενώς επιβλαβές, ο υπερβολικός χρόνος σε οθόνες —ειδικά τη νύχτα— έχει εγείρει ανησυχίες σχετικά με την επίδρασή του στην καταπόνηση των ματιών, την ποιότητα του ύπνου και την όραση.

Διαβάστε επίσης: Έκθεση στο μπλε φως: Πόσο αυξάνει τον κίνδυνο πρόωρης εφηβείας

Εδώ μπαίνουν τα ειδικά γυαλιά που μπλοκάρουν το μπλε φως. Τα γυαλιά αυτά, που διατίθενται στο εμπόριο ως απλή λύση για τη σύγχρονη κόπωση της οθόνης, έχουν σχεδιαστεί για να φιλτράρουν το υψηλής ενέργειας ορατό (HEV) μπλε φάσμα του φωτός. Αλλά λειτουργούν πραγματικά; Και υπάρχουν μειονεκτήματα;

Αυτό το άρθρο αναλύει το πώς λειτουργούν τα γυαλιά που μπλοκάρουν το μπλε φως, τα επιστημονικά υποστηριζόμενα οφέλη τους και ποια πιθανά μειονεκτήματα πρέπει να γνωρίζετε πριν επενδύσετε σε ένα ζευγάρι.

Πώς λειτουργούν τα γυαλιά που μπλοκάρουν το μπλε φως

Το μπλε φως έχει μικρό μήκος κύματος και υψηλή ενέργεια, που κυμαίνεται από 400 έως 500 νανόμετρα. Είναι φυσικά παρόν στο ηλιακό φως και παίζει σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση του κιρκάδιου ρυθμού (το εσωτερικό ρολόι του σώματός μας). Ωστόσο, η παρατεταμένη έκθεση σε τεχνητό μπλε φως, ειδικά το βράδυ:

• Καταστέλλει την παραγωγή μελατονίνης
• Διαταράσσει τα πρότυπα ύπνου
• Συμβάλλει στην ψηφιακή καταπόνηση των ματιών (DES)

Τα γυαλιά που μπλοκάρουν το μπλε φως χρησιμοποιούν φακούς με ειδική επίστρωση, για να φιλτράρουν ή να απορροφούν τα μπλε μήκη κύματος στο φάσμα του φωτός, ανάλογα με την απόχρωση και το υλικό. Μερικά έχουν μια ελαφρά κίτρινη ή πορτοκαλί απόχρωση, ενώ άλλα φαίνονται διαφανή αλλά χρησιμοποιούν διαφανείς επικαλύψεις.

Πλεονεκτήματα των γυαλιών που μπλοκάρουν το μπλε φως

1. Μειωμένη ψηφιακή καταπόνηση των ματιών

Ένα από τα πιο άμεσα οφέλη που αναφέρουν οι χρήστες είναι η μείωση της κόπωσης των ματιών και της οπτικής δυσφορίας κατά τη διάρκεια παρατεταμένης χρήσης της οθόνης.

Τα συμπτώματα που μπορεί να βελτιωθούν:

• Ξηρά, με φαγούρα και υγρά μάτια
• Πονοκέφαλοι
• Θολή όραση
• Δυσκολία εστίασης μετά από παρατεταμένη χρήση οθόνης

Φιλτράροντας το μπλε φως υψηλής ενέργειας, αυτά τα γυαλιά μπορούν να ανακουφίσουν το οπτικό στρες στον αμφιβληστροειδή και τον κερατοειδή χιτώνα του οφθαλμού, ιδιαίτερα για άτομα που περνούν περισσότερες από 6 ώρες την ημέρα στις οθόνες.

2. Βελτιωμένη ποιότητα ύπνου

Το μπλε φως —ειδικά τη νύχτα— καταστέλλει την μελατονίνη, την ορμόνη που είναι υπεύθυνη για την υπνηλία.

Το να φοράτε γυαλιά μπλε φωτός το βράδυ έχει αποδειχθεί ότι:

• Υποστηρίζει την παραγωγή φυσικής μελατονίνης
• Σας βοηθάει να κοιμηθείτε πιο γρήγορα
• Βελτιώνει το βάθος και τη διάρκεια του ύπνου

Ορισμένες μελέτες έχουν δείξει, ότι εκείνοι φορούν γυαλιά μπλε φωτός για 2-3 ώρες πριν τον ύπνο ανέφεραν σημαντικές βελτιώσεις στην ποιότητα του ύπνου, ειδικά αν είχαν πρωτίστως αϋπνίες ή ακανόνιστα προγράμματα ύπνου.

3. Καλύτερη εστίαση και οπτική άνεση

Μειώνοντας το διάσπαρτο μπλε φως, οι ειδικοί δημιουργούν μια πιο έντονη αντίθεση στις οθόνες και μειώνουν την αντανάκλαση, κάτι που μπορεί να βελτιώσει:

• Ανάγνωση στην οθόνη
• Οπτική επεξεργασία
• Συγκέντρωση κατά τη διάρκεια μεγάλων συνεδριών εργασίας

Αυτό είναι ιδιαίτερα χρήσιμο σε περιβάλλοντα με μικτές πηγές φωτός, όπως γραφεία με φωτισμό φθορισμού ή LED.

4. Μπορεί να προστατεύει από μακροχρόνιες βλάβες στα μάτια (θεωρητικά)

Αν και απαιτείται περισσότερη σχετική έρευνα, υπάρχει ανησυχία ότι η χρόνια έκθεση στο μπλε φως θα μπορούσε να συμβάλει στο στρες του αμφιβληστροειδούς και να αυξήσει τον κίνδυνο εκφύλισης της ωχράς κηλίδας. Τα φίλτρα μπλε φωτός μπορεί να βοηθήσουν στον μετριασμό της αθροιστικής έκθεσης, ειδικά για άτομα με υπάρχουσες οφθαλμικές παθήσεις.

Πιθανά μειονεκτήματα και περιορισμοί

1. Πολλές υποσχέσεις, περιορισμένη επιστημονική συναίνεση

Αν και πολλοί χρήστες αναφέρουν υποκειμενικά οφέλη, τα κλινικά στοιχεία παραμένουν μικτά. Μερικοί οπτομέτρες υποστηρίζουν ότι:

• Δεν είναι όλο το μπλε φως επιβλαβές: κάποια έκθεση κατά τη διάρκεια της ημέρας είναι πραγματικά ευεργετική
• Η οπτική κόπωση μπορεί να οφείλεται περισσότερο στις συνήθειές μας καθώς δουλεύουμε σε οθόνες (δεν ανοιγοκλείνουμε αρκετά τα μάτια μας, κακή στάση σώματος κ.α.) παρά μόνο από το μπλε φως

Τα γυαλιά μπλε φωτός είναι χρήσιμα, αλλά δεν είναι κάποιου τύπου… πανάκεια, για την υγεία των ματιών.

2. Οπτική παραμόρφωση χρώματος

Οι πορτοκαλί ή οι κίτρινοι φακοί ενδέχεται να αλλάξουν την αντίληψη του χρώματος, κάτι που μπορεί να είναι προβληματικό για:

• Σχεδιαστές, επεξεργαστές βίντεο ή επαγγελματίες με ειδική εστίαση στα χρώματα
• Άτομα που βρίσκουν την απόχρωση ενοχλητική ή ότι τους αποσπάει την προσοχή

Οι διαφανείς φακοί με επιστρώσεις φίλτρων για το μπλε φως προσφέρουν λιγότερη παραμόρφωση μεν, αλλά φιλτράρουν και λιγότερο μπλε φως, δε.

3. Ψευδαίσθηση προστασίας

Η χρήση γυαλιών μπλε φωτός μπορεί να οδηγήσει ορισμένους χρήστες να περνούν ακόμη περισσότερο χρόνο στις οθόνες, υποτιμώντας τη σημασία του να:

• Κάνουν τακτικά διαλείμματα από την οθόνη
• Ρυθμίζουν σωστά τη φωτεινότητα και την αντίθεση της οθόνης
• Στέκονται σε σωστή απόσταση θέαση και στάση σώματος

Ποιος μπορεί να ωφεληθεί περισσότερο από τα γυαλιά μπλε φωτός

• Οι εξ αποστάσεως εργαζόμενοι και οι μαθητές με εκτεταμένη καθημερινή έκθεση στην οθόνη
• Άτομα που παίζουν βιντεοπαιχνίδια ή περνούν πολλές ώρες στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης
• Όσοι εργάζονται αργά τη νύχτα σε οθόνες
• Άτομα με αϋπνία ή καθυστερημένους κύκλους ύπνου-αφύπνισης

Συχνές Ερωτήσεις

Μπλοκάρουν όλα αυτά τα γυαλιά την ίδια ποσότητα μπλε φωτός;

Όχι. Ορισμένοι φακοί μπλοκάρουν μόνο το 10–30%, ενώ άλλοι—ειδικά οι φακοί με πορτοκαλί χρώμα—μπορούν να μπλοκάρουν το 50% ή περισσότερο. Το επίπεδο φιλτραρίσματος εξαρτάται από την επίστρωση, το υλικό και την μάρκα. Αναζητήστε γυαλιά που καθορίζουν εύρος νανομέτρων και ποσοστό αποκλεισμού.

Πότε πρέπει να φοράω γυαλιά που μπλοκάρουν το μπλε φως;

Εάν ο στόχος σας είναι η βελτίωση του ύπνου, φορέστε τα 2-3 ώρες πριν τον ύπνο. Για την καταπόνηση των ματιών, χρησιμοποιήστε τα κατά τη διάρκεια παρατεταμένου χρόνου στην οθόνη, ειδικά σε περιβάλλοντα με τεχνητό φωτισμό, όπως στον χώρο εργασίας.

Είναι απαραίτητα τα γυαλιά μπλε φωτός εάν χρησιμοποιώ «νυχτερινή λειτουργία» στο smartphone ή φίλτρα οθόνης;

Όχι απαραίτητα, αλλά ο συνδυασμός και των δύο μπορεί να προσφέρει βελτιωμένη άνεση. Η νυχτερινή λειτουργία ή τα θερμά φίλτρα των περισσότερων συσκευών μειώνουν το μπλε φως μεταβάλλοντας τη θερμοκρασία χρώματος της οθόνης, παρόμοια με το φαινόμενο της χρήσης γυαλιών μπλε φωτός.

Κάνει τα παιδιά να φορούν γυαλιά μπλε φωτός;

Ναι, ιδιαίτερα αν ξοδεύουν πολλές ώρες σε ψηφιακή μάθηση ή tablet. Αναζητήστε ελαφριούς, φιλικούς προς τα παιδιά σκελετούς και συμβουλευτείτε έναν οφθαλμίατρο εάν το παιδί σας έχει προβλήματα όρασης.

Πώς μπορώ να ξέρω αν έχουν αποτέλεσμα όταν τα φοράω;

Τα σημάδια περιλαμβάνουν λιγότερη κόπωση των ματιών, ευκολότερη εστίαση και βελτιωμένο ύπνο, εάν τα φοράτε συνεχώς. Μπορείτε επίσης να δοκιμάσετε να τα φορέσετε κατά τη διάρκεια μιας συνεδρίας σε οθόνη και να τα αφαιρέσετε για μια άλλη, για να κάνετε μια σύγκριση.

Σύνοψη

Τα γυαλιά που μπλοκάρουν το μπλε φως συνιστούν ένα πρακτικό και προσιτό εργαλείο για την μείωση της ψηφιακής καταπόνησης των ματιών και την υποστήριξη καλύτερου ύπνου: δύο βασικές ανησυχίες στον ολοένα και πιο επικεντρωμένο σε οθόνες κόσμο μας. Αν και δεν αποτελούν πανάκεια, μπορούν να κάνουν μια σημαντική διαφορά για άτομα με έντονη έκθεση στην οθόνη, νυχτερινές ρουτίνες ή ευαισθησία στον τεχνητό φωτισμό.

Πηγές:
healthline.com
sleepfoundation.org
ncbi.nlm.nih.gov
aoa.org
medicalnewstoday.com