9 καθημερινές συνήθειες που επιδεινώνουν την ΔΕΠΥ ενηλίκων

Είναι μια δια βίου νευροαναπτυξιακή διαταραχή, που μπορεί να επιμείνει μέχρι την ενήλικη ζωή, επηρεάζοντας την εστίαση, την παρορμητικότητα και την εκτελεστική λειτουργία. Για πολλούς ενήλικες, τα συμπτώματα μπορεί να ποικίλλουν ανάλογα με τον τρόπο ζωής, το περιβάλλον και όχι μόνο.

Αυτό το άρθρο αναλύει ποιες καθημερινές συμπεριφορές, συνήθειες ή περιβαλλοντικά ερεθίσματα μπορεί να επιδεινώσουν ακούσια τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ ενηλίκων και τι μπορεί να γίνει για την πιο αποτελεσματική διαχείρισή τους.

Μπορούν οι καθημερινές συνήθειες του τρόπου ζωής να επιδεινώσουν τη ΔΕΠΥ ενηλίκων;

Ναι, ορισμένες καθημερινές συμπεριφορές μπορούν να εντείνουν σημαντικά τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ όπως η απροσεξία, η λήθη, οι εναλλαγές της διάθεσης και η υπερκινητικότητα. Κοινοί παράγοντες του τρόπου ζωής, όπως ο κακός ύπνος, το άγχος, η διατροφή και οι ψηφιακοί περισπασμοί μπορούν να επιδεινώσουν τις γνωστικές δυσκολίες και τη συναισθηματική ρύθμιση σε ενήλικες με ΔΕΠΥ.

Η κατανόηση αυτών των καθημερινών επιβαρυντικών παραγόντων είναι ένα ζωτικό βήμα προς τον έλεγχο των συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πασχόντων ενηλίκων.

1. Έλλειψη ύπνου ή κακή υγιεινή ύπνου

Ο ασυνεπής ή ανεπαρκής ύπνος μπορεί να επιδεινώσει γρήγορα τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ. Η στέρηση ύπνου μειώνει την μνήμη εργασίας, το εύρος της προσοχής και τον συναισθηματικό έλεγχο, περιοχές που έχουν ήδη επηρεαστεί στη ΔΕΠΥ.

• Μένετε ξύπνιοι μέχρι πολύ αργά ή κοιμάστε ακανόνιστες ώρες
• Χρήση οθονών ακριβώς πριν τον ύπνο
• Παράλειψη μιας σταθερής ρουτίνας πριν τον ύπνο
• Διαταραχές ύπνου όπως αϋπνία ή υπνική άπνοια, οι οποίες δεν τελούν υπό θεραπεία

2. Περιβάλλον υψηλού στρες

Το χρόνιο στρες κατακλύζει τις εκτελεστικές λειτουργίες του εγκεφάλου και βλάπτει την αυτορρύθμιση. Οι ενήλικες με ΔΕΠΥ έχουν συχνά χαμηλότερο όριο στρες λόγω ήδη επιβαρυμένου γνωστικού συστήματος.

• Υπερφόρτωση ή αποδιοργάνωση στον χώρο εργασίας
• Οικονομικό άγχος ή στρες σχέσεων
• Αλλεπάλληλες εργασίες χωρίς διαλείμματα

3. Μη δομημένη καθημερινή ρουτίνα

Ένας εγκέφαλος με ΔΕΠΥ «ευδοκιμεί» σε περιβάλλον προβλεψιμότητας και δομής. Η έλλειψη σταθερών προγραμμάτων αυξάνει τις πιθανότητες αναβλητικότητας, αποδιοργάνωσης και αποφυγής εργασιών.

• Δεν υπάρχει σταθερός χρόνος για ξύπνημα, φαγητό και εργασία
• Αποδιοργανωμένος χώρος διαβίωσης ή εργασίας
• Ασυνεπής διαχείριση χρόνου ή υπενθυμίσεις

4. Υπερβολικός χρόνος οθόνης και ψηφιακοί περισπασμοί

Συχνή έκθεση σε οθόνες, ειδοποιήσεις και πλατφόρμες πολλαπλών εργασιών, όπως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (ΜΚΔ) και τα email, παρορμητικότητα και περισπασμός.

• Συνεχής εναλλαγή εφαρμογών ή ατέρμονη περιπλάνηση στα ΜΚΔ
• Βιντεοπαιχνίδια για μεγάλα χρονικά διαστήματα
• Εργασία με πολλές καρτέλες ή οθόνες ανοιχτές

5. Κακή σίτιση και διακυμάνσεις του σακχάρου στο αίμα

Η παράλειψη γευμάτων ή η κατανάλωση τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη και χαμηλή σε θρεπτικά συστατικά μπορεί να προκαλέσει κατακρήμνιση ενέργειας και να επιδεινώσει την εστίαση και την ευερεθιστότητα.

• Δίαιτες υψηλές σε επεξεργασμένους υδατάνθρακες ή ζάχαρη
• Παράλειψη πρωινού ή μεγάλα κενά μεταξύ των γευμάτων
• Δεν πίνετε αρκετό νερό (η ήπια αφυδάτωση βλάπτει τη γνωστική λειτουργία)

6. Υπερκατανάλωση καφεΐνης ή διεγερτικών

Αν και μερικοί ενήλικες με ΔΕΠΥ χρησιμοποιούν καφεΐνη για να αυτορυθμιστούν, η υπερβολική ποσότητα μπορεί να αποτύχει και να αυξήσει το άγχος, την ανησυχία ή την αϋπνία.

• Πίνετε πολλά φλιτζάνια καφέ ή ενεργειακά ποτά καθημερινά
• Βασίζεστε στην καφεΐνη αργά την ημέρα για να κρατηθείτε ενεργοί
• Συνδυάζετε διεγερτικές ουσίες με φάρμακα ΔΕΠΥ χωρίς ιατρική επίβλεψη

7. Αποφυγή ή καθυστέρηση της φυσικής δραστηριότητας

Η σωματική δραστηριότητα βελτιώνει την εστίαση και ρυθμίζει τη ντοπαμίνη, έναν βασικό νευροδιαβιβαστή που συνδέεται με τη ΔΕΠΥ. Χωρίς τακτική κίνηση, τα συμπτώματα συχνά επιδεινώνονται.

• Καθιστική ζωή ή εργασία γραφείου χωρίς τακτικά διαλείμματα
• Απουσία δομημένης ρουτίνας άσκησης
• Έλλειψη επαρκούς απευθείας έκθεσης στο φυσικό φως της ημέρας

8. Αγνοείτε τυχόν συνυπάρχουσες συνθήκες ψυχικής υγείας

Το άγχος, η κατάθλιψη και οι διαταραχές της διάθεσης είναι κοινές μεταξύ των ενηλίκων με ΔΕΠΥ. Όταν αφεθούν χωρίς θεραπεία, μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την πρόοδο της θεραπείας.

• Απορρίπτετε/υποβαθμίζετε σημάδια άγχους ή εναλλαγές διάθεσης
• Αποφυγή θεραπείας ή φαρμακευτικής αγωγής όταν χρειάζεται
• Ελαχιστοποίηση της επίπτωσης της συναισθηματικής ή εργασιακής εξάντλησης

9. Παράλειψη φαρμακευτικής αγωγής ή ασυνεπής θεραπεία

Η φαρμακευτική αγωγή για τη ΔΕΠΥ και η συμπεριφορική θεραπεία απαιτούν συνέπεια. Η παράλειψη δόσεων, η αυτοπροσαρμοζόμενη θεραπεία ή η πρόωρη εγκατάλειψη της θεραπείας υπονομεύουν τον έλεγχο των συμπτωμάτων.

• Δεν λαμβάνετε σωστά και τακτικά τα συνταγογραφούμενα φάρμακα
• Αποφεύγετε να ζητήσετε υποστήριξη ψυχικής υγείας
• Βασίζεστε μόνο σε φάρμακα, χωρίς δομή ούτε και Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT)

Συχνές Ερωτήσεις

Η κατανάλωση καφέ επιδεινώνει τη ΔΕΠΥ ενηλίκων;

Η μέτρια καφεΐνη μπορεί να βοηθήσει ορισμένους ενήλικες με ΔΕΠΥ να εστιάσουν. Ωστόσο, η υπερβολική χρήση ή η χρήση του καφέ ως υποκατάστατο του κατάλληλου ύπνου και θεραπείας μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα.

Μπορεί η ΔΕΠΥ να επιδεινωθεί με την ηλικία;

Η καθαυτή ΔΕΠΥ δεν επιδεινώνεται με την ηλικία, αλλά οι στρεσογόνοι παράγοντες και οι ευθύνες που σχετίζονται με την ηλικία μπορούν να κάνουν τα συμπτώματα να αισθάνονται πιο συντριπτικά, εάν δεν αντιμετωπιστούν σωστά.

Συνδέεται ο εθισμός στις οθόνες με την επιδείνωση της ΔΕΠΥ;

Ναι, η υπερβολική χρήση οθόνης —ειδικά όταν περιλαμβάνει πολλαπλές εργασίες ή συνεχή καινοτομία— μπορεί να ενισχύσει την παρορμητικότητα και να μειώσει την προσοχή σε άτομα με ΔΕΠΥ.

Η παράλειψη γευμάτων επηρεάζει τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ;

Ναι, οι κακές διατροφικές συνήθειες μπορούν να προκαλέσουν πτώση του σακχάρου στο αίμα, εναλλαγές της διάθεσης και κόπωση, τα οποία επηρεάζουν αρνητικά τον έλεγχο των συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ.

Μπορεί το άγχος χωρίς θεραπεία να επιδεινώσει τη ΔΕΠΥ;

Απολύτως. Το άγχος συχνά συνυπάρχει με τη ΔΕΠΥ και το ανεξέλεγκτο άγχος μπορεί να αυξήσει την ανησυχία, την αποφυγή και τη γνωστική κόπωση.

Σύνοψη

Η διαχείριση της ΔΕΠΥ ενηλίκων υπερβαίνει τη φαρμακευτική αγωγή: απαιτεί τον εντοπισμό και την προσαρμογή καθημερινών συμπεριφορών, που επιδεινώνουν τα συμπτώματα. Από τη στέρηση ύπνου και την κακή διατροφή μέχρι το ανεξέλεγκτο άγχος και την ψηφιακή υπερφόρτωση, πολλά σύγχρονα πρότυπα τρόπου ζωής έρχονται σε σύγκρουση με την λειτουργία ενός εγκεφάλου με ΔΕΠΥ. Κατανοώντας αυτά τα ερεθίσματα και χτίζοντας μια δομημένη, υποστηρικτική ρουτίνα, οι ενήλικες με ΔΕΠΥ μπορούν να ελέγξουν καλύτερα τα συμπτώματά τους και να βελτιώσουν την καθημερινή τους λειτουργία.

Πηγές:
webmd.com
cdc.gov
clevelandclinic.org
additudemag.com
sleepfoundation.org