Τι συνδέει έρπη και Αλτσχάιμερ και πρέπει να το ξέρετε

Ενώ η γενετική και ο τρόπος ζωής παίζουν κεντρικό ρόλο στην ανάπτυξή της, αυξανόμενη έρευνα υποδηλώνει ότι ο ιός του απλού έρπητα τύπου 1 (HSV-1) -ο ίδιος ιός που ευθύνεται για τον έρπητα- μπορεί επίσης να συμβάλλει στον κίνδυνο εμφάνισης Αλτσχάιμερ.

Τα τελευταία χρόνια, μελέτες έχουν επισημάνει μια πιθανή βιολογική σύνδεση μεταξύ του HSV-1 και των χαρακτηριστικών αλλαγών στον εγκέφαλο, που παρατηρούνται στη νόσο Αλτσχάιμερ.

Αυτό το άρθρο εξετάζει τα επιστημονικά στοιχεία, εξηγεί πώς ο έρπης μπορεί να επηρεάσει την υγεία του εγκεφάλου και διερευνά τι σημαίνει αυτή η σύνδεση για την πρόληψη και τη θεραπεία.

Μπορεί η λοίμωξη από έρπητα να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης νόσου Αλτσχάιμερ;

Ναι. Τα στοιχεία υποδηλώνουν ότι ο HSV-1 μπορεί να παραμείνει αδρανής στο νευρικό σύστημα και μπορεί να επανενεργοποιηθεί αργότερα στη ζωή, συμβάλλοντας σε διεργασίες που σχετίζονται με τη νόσο Αλτσχάιμερ.

• Ο HSV-1 έχει ανιχνευθεί στον εγκέφαλο ηλικιωμένων ατόμων, ιδιαίτερα σε περιοχές ευάλωτες στη νόσο Αλτσχάιμερ.
• Ορισμένες μελέτες υποδεικνύουν ότι τα άτομα που φέρουν το γονίδιο APOE-ε4 (έναν γνωστό γενετικό παράγοντα κινδύνου για τη νόσο Αλτσχάιμερ) μπορεί να είναι πιο ευάλωτα σε αλλαγές στον εγκέφαλο που σχετίζονται με τον HSV-1.
• Η επαναλαμβανόμενη ιική επανενεργοποίηση μπορεί να προκαλέσει χρόνια φλεγμονή, η οποία μπορεί να επιταχύνει τη νευρωνική βλάβη.

Πώς επηρεάζει ο έρπης τον εγκέφαλο;

Ο HSV-1 εισέρχεται στα νευρικά κύτταρα και μπορεί να παραμείνει εκεί σιωπηλά επί δεκαετίες. Όταν επανενεργοποιηθεί, ο ιός μπορεί να βλάψει τον εγκεφαλικό ιστό με τρόπους παρόμοιους με την παθολογία του Αλτσχάιμερ.

• Πλάκες β-αμυλοειδούς: Εργαστηριακές μελέτες υποδηλώνουν ότι η λοίμωξη από HSV-1 μπορεί να διεγείρει την παραγωγή β-αμυλοειδούς, μιας πρωτεΐνης που συσσωρεύεται σε ασθενείς με Αλτσχάιμερ.
• Νευροφλεγμονή: Η ιική δραστηριότητα προκαλεί φλεγμονώδεις αποκρίσεις, οι οποίες με την πάροδο του χρόνου μπορεί να βλάψουν τους νευρώνες.
• Συμπλέγματα Tau: Ο HSV-1 μπορεί να συμβάλλει σε ανώμαλες αλλαγές στην πρωτεΐνη tau, ένα άλλο χαρακτηριστικό γνώρισμα της νόσου Αλτσχάιμερ.

Παίζουν τα αντιικά φάρμακα ρόλο στην μείωση του κινδύνου;

Ορισμένες έρευνες δείχνουν ότι τα αντιικά φάρμακα που χρησιμοποιούνται κατά του έρπητα μπορεί να βοηθήσουν στην μείωση του κινδύνου άνοιας.

• Παρατηρητικές μελέτες σε πληθυσμούς που έλαβαν θεραπεία με ακυκλοβίρη ή παρόμοια αντιικά έχουν αναφέρει μειωμένη συχνότητα εμφάνισης άνοιας.
• Αν και δεν είναι ακόμη οριστικά, αυτά τα ευρήματα εγείρουν την πιθανότητα ο έλεγχος της δραστηριότητας του HSV-1 να μπορεί να επιβραδύνει ή να αποτρέψει τις αλλαγές που σχετίζονται με τη νόσο Αλτσχάιμερ.
• Απαιτούνται περισσότερες κλινικές δοκιμές για να επιβεβαιωθεί εάν η αντιική θεραπεία θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως προληπτικό μέτρο.

Άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν τη σύνδεση έρπητα-Αλτσχάιμερ

Η σχέση μεταξύ HSV-1 και Αλτσχάιμερ δεν είναι απλή. Αρκετοί άλλοι παράγοντες διαμορφώνουν τον σχετικό κίνδυνο:

• Γενετική: Το APOE-ε4 φαίνεται να ενισχύει την ευαισθησία.
• Γήρανση του ανοσοποιητικού συστήματος: Καθώς η ανοσία εξασθενεί με την ηλικία, η επανενεργοποίηση του HSV-1 γίνεται πιο συχνή.
• Συνολική ανθεκτικότητα του εγκεφάλου: Παράγοντες του τρόπου ζωής, όπως η διατροφή, η άσκηση και η καρδιαγγειακή υγεία, παίζουν επίσης προστατευτικό ή επιβαρυντικό ρόλο.

Συχνές Eρωτήσεις

Κινδυνεύει κάθε άτομο με έρπητα να αναπτύξει Αλτσχάιμερ;

Όχι. Ο HSV-1 είναι εξαιρετικά συχνός παγκοσμίως, αλλά δεν αναπτύσσουν όλοι οι φορείς Αλτσχάιμερ. Ο κίνδυνος εξαρτάται από τη γενετική, την ανοσολογική υγεία και άλλους περιβαλλοντικούς και τρόπους ζωής παράγοντες.

Μπορεί ο έρπης από μόνος του να “προβλέψει” τον κίνδυνο Αλτσχάιμερ;

Οι έρπητες από μόνες τους δεν σημαίνουν ότι κάποιος θα αναπτύξει άνοια. Υποδεικνύουν λοίμωξη από HSV-1, η οποία μπορεί να παίζει ρόλο, αλλά η νόσος Αλτσχάιμερ προκύπτει από πολλαπλές επικαλυπτόμενες αιτίες.

Πόσο ισχυρά είναι τα στοιχεία που συνδέουν τον HSV-1 και τη νόσο Αλτσχάιμερ;

Η σύνδεση υποστηρίζεται από βιολογικές μελέτες, ευρήματα νεκροψίας και δεδομένα πληθυσμού, αλλά εξακολουθεί να θεωρείται συσχέτιση, όχι οριστική απόδειξη αιτίου-αποτελέσματος. Η σχετική έρευνα βρίσκεται σε εξέλιξη.

Θα μπορούσαν τα εμβόλια κατά του έρπητα να βοηθήσουν στην πρόληψη του Αλτσχάιμερ;

Προς το παρόν δεν υπάρχει εμβόλιο κατά του έρπητα. Εάν αναπτυχθεί, ένα τέτοιο εμβόλιο θα μπορούσε ενδεχομένως να μειώσει τον κίνδυνο Αλτσχάιμερ, αλλά αυτό παραμένει εικασία.

Πρέπει τα άτομα με έρπητα να λαμβάνουν αντιικά φάρμακα για την πρόληψη του Αλτσχάιμερ;

Όχι. Τα αντιικά φάρμακα συνταγογραφούνται για ενεργά συμπτώματα έρπητα, όχι για την πρόληψη της άνοιας. Οι κλινικές δοκιμές θα καθορίσουν εάν η προληπτική χρήση είναι ωφέλιμη.

Συμπέρασμα

Η έρευνα για τον έρπη και τη νόσο Αλτσχάιμερ αναδεικνύει μια ενδιαφέρουσα και ενδεχομένως πρωτοποριακή σύνδεση μεταξύ μιας κοινής ιογενούς λοίμωξης και της νευροεκφύλισης του εγκεφάλου. Αν και η λοίμωξη από έρπητα από μόνη της δεν οδηγεί άμεσα στη νόσο Αλτσχάιμερ, η επανενεργοποίηση του ιού σε γενετικά ή ανοσολογικά ευάλωτα άτομα μπορεί να συμβάλει στην εξέλιξη της νευροεκφυλιστικής νόσου.

Μελλοντικές μελέτες για αντιικές θεραπείες και προληπτικές στρατηγικές θα μπορούσαν να ανοίξουν νέες πόρτες στη φροντίδα του Αλτσχάιμερ. Προς το παρόν, η καλύτερη προστασία παραμένει η υποστήριξη της υγείας του εγκεφάλου μέσω καθιερωμένων μέτρων: ισορροπημένη διατροφή, τακτική άσκηση, διαχείριση καρδιαγγειακού κινδύνου και συνεχής ιατρική περίθαλψη.

Πηγές:
alzheimers.org.uk
medicalnewstoday.com
clevelandclinic.org
health.com