Χρόνια νεφρική νόσος: Μία από τις κύριες αιτίες θανάτου, που ακόμα αυξάνονται – Πρώτα συμπτώματα
Μια νέα παγκόσμια ανάλυση αποκαλύπτει ότι η χρόνια νεφρική νόσος (ΧΝΝ) είναι μια από τις λίγες κύριες αιτίες θανάτου που εξακολουθεί να αυξάνεται παγκοσμίως, παρά τις ιατρικές προόδους σε άλλες σημαντικές παθήσεις όπως τα καρδιαγγειακά νοσήματα και ο καρκίνος.
Σύμφωνα με την έκθεση, η χρόνια νεφρική νόσος επηρεάζει πλέον σχεδόν 800 εκατομμύρια ενήλικες παγκοσμίως και οι θάνατοι από την πάθηση έχουν αυξηθεί κατά πάνω από 40% τις τελευταίες τρεις δεκαετίες. Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι το αυξανόμενο βάρος αντανακλά τόσο την σιωπηλή εξέλιξη της νόσου όσο και την έλλειψη έγκαιρης ανίχνευσης.
Τι διαπίστωσε η μελέτη
Η έρευνα, που δημοσιεύθηκε στο The Lancet, ανέλυσε δεδομένα υγείας από 204 χώρες μεταξύ 1990 και 2023. Διαπίστωσε ότι η χρόνια νεφρική νόσος έχει γίνει αθόρυβα μία από τις 10 κορυφαίες αιτίες θανάτου παγκοσμίως και, σε αντίθεση με τις περισσότερες άλλες χρόνιες ασθένειες, το ποσοστό θνησιμότητας συνεχίζει να αυξάνεται.
Βασικά ευρήματα:
- Σχεδόν 800 εκατομμύρια ενήλικες παγκοσμίως έχουν κάποια μορφή ΧΝΝ.
- Οι θάνατοι που σχετίζονται με τη χρόνια νεφρική νόσος αυξήθηκαν κατά 43% από το 1990, ενώ τα ποσοστά θνησιμότητας από καρδιαγγειακές παθήσεις, καρκίνο και εγκεφαλικό επεισόδιο έχουν μειωθεί.
- Η πλειονότητα των περιπτώσεων ΧΝΝ προκαλείται από διαβήτη και υπέρταση, παθήσεις που επίσης αυξάνονται παγκοσμίως.
- Οι χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος αντιπροσωπεύουν το υψηλότερο βάρος θνησιμότητας, αντανακλώντας την άνιση πρόσβαση στην έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία.
Οι ερευνητές σημειώνουν ότι πολλοί δεν γνωρίζουν ότι έχουν νεφρική νόσο μέχρι να φτάσει σε προχωρημένο στάδιο, τονίζοντας ότι η χρόνια νεφρική νόσος είναι συχνά «ένας σιωπηλός δολοφόνος».
Τι είναι η χρόνια νεφρική νόσος
Η χρόνια νεφρική νόσος αναφέρεται στη σταδιακή απώλεια της νεφρικής λειτουργίας κατά τη διάρκεια μηνών ή ετών. Οι νεφροί παίζουν ζωτικό ρόλο στο φιλτράρισμα των αποβλήτων και στην εξισορρόπηση των υγρών, των ηλεκτρολυτών και των ορμονών.
Όταν αυτή η ικανότητα φιλτραρίσματος μειώνεται, οι τοξίνες συσσωρεύονται στο αίμα, οδηγώντας σε κόπωση, πρήξιμο και -σε σοβαρές περιπτώσεις- νεφρική ανεπάρκεια, η οποία απαιτεί αιμοκάθαρση ή μεταμόσχευση.
Η χρόνια νεφρική νόσος κατηγοριοποιείται σε 5 στάδια, με το στάδιο 1 να είναι ήπιο και το στάδιο 5 να αντιπροσωπεύει πλήρη νεφρική ανεπάρκεια (νεφρική νόσο τελικού σταδίου). Τα πρώιμα στάδια είναι σε μεγάλο βαθμό αναστρέψιμα με κατάλληλη διαχείριση, αλλά τα μεταγενέστερα στάδια μπορεί να είναι απειλητικά για τη ζωή.
Πρώιμα συμπτώματα Χρόνιας Νεφρικής Νόσου
Η χρόνια νεφρική νόσος συχνά εξελίσσεται σιωπηλά, επειδή οι νεφροί μπορούν να αντισταθμίσουν την πρώιμη βλάβη. Η αναγνώριση των ανεπαίσθητων πρώιμων συμπτωμάτων μπορεί να κάνει μια κρίσιμη διαφορά.
| Συνήθη πρώιμα συμπτώματα ΧΝΝ | Περιγραφή |
| Κόπωση και αδυναμία | Προκύπτουν από συσσώρευση τοξινών και αναιμία, η οποία οφείλεται στην μειωμένη νεφρική λειτουργία |
| Πρήξιμο (οίδημα) | Ιδιαίτερα στους αστραγάλους, τα πόδια ή γύρω από τα μάτια, λόγω κατακράτησης υγρών |
| Αλλαγές στην ούρηση | Συχνότερη ούρηση τη νύχτα, αφρώδη ούρα ή μειωμένη παραγωγή ούρων |
| Ναυτία ή απώλεια όρεξης | Η συσσώρευση αποβλήτων στο αίμα μπορεί να επηρεάσει την πέψη και την όρεξη |
| Υπέρταση | Αιτία και συνέπεια της νεφρικής νόσου |
| Κνησμός ή ξηροδερμία | Προκαλείται από ανισορροπίες στα μέταλλα και τη συσσώρευση αποβλήτων |
Επειδή αυτά τα συμπτώματα μπορεί να είναι ασαφή, πολλοί ασθενείς δεν διαγιγνώσκονται μέχρι να προχωρήσει η νόσος, ενισχύοντας τη σημασία των τακτικών εξετάσεων νεφρικής λειτουργίας, ειδικά για όσους πάσχουν από διαβήτη ή υπέρταση.
Γιατί η θνησιμότητα από χρόνια νεφρική νόσο συνεχίζει να αυξάνεται
Οι ειδικοί αποδίδουν τη συνεχή αύξηση των θανάτων από ΧΝΝ σε διάφορους συγκλίνοντες παράγοντες:
- Γήρανση του πληθυσμού: η νεφρική λειτουργία μειώνεται φυσικά με την ηλικία.
- Παγκόσμια αύξηση του διαβήτη και της υπέρτασης, των δύο κύριων παραγόντων που προκαλούν τη ΧΝΝ.
- Χαμηλή ενημέρωση και καθυστερημένη διάγνωση, ιδιαίτερα σε περιβάλλοντα με περιορισμένους πόρους.
- Περιορισμένη πρόσβαση σε θεραπεία, όπως η αιμοκάθαρση και οι μεταμοσχεύσεις στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Οι συγγραφείς τονίζουν ότι η χρόνια νεφρική νόσος «παραμένει υποαναγνωρισμένη ως σημαντική απειλή για την υγεία», παρά τις συνδέσεις της με την καρδιαγγειακή θνησιμότητα, τις μεταβολικές ασθένειες και το μειωμένο προσδόκιμο ζωής.
Καλούν για μια παγκόσμια στρατηγική, που να συνδυάζει την έγκαιρη ανίχνευση, την παρέμβαση στον τρόπο ζωής και την καλύτερη πρόσβαση στην περίθαλψη, ιδιαίτερα σε ομάδες υψηλού κινδύνου.
Πρόληψη και έγκαιρη ανίχνευση
Παρόλο που η χρόνια νεφρική νόσος είναι συχνή, είναι σε μεγάλο βαθμό προλήψιμη και διαχειρίσιμη όταν διαγνωστεί νωρίς.
Συνιστώμενα βήματα για την υγεία των νεφρών:
- Παρακολουθήστε την αρτηριακή πίεση και το σάκχαρο στο αίμα: Διατηρήστε και τα δύο εντός των ορίων-στόχων.
- Μείνετε ενυδατωμένοι: Η επαρκής πρόσληψη νερού υποστηρίζει τη διήθηση των νεφρών.
- Ακολουθείτε μια διατροφή φιλική προς τα νεφρά: Περιορίστε το νάτριο (αλάτι), το κόκκινο κρέας και τα επεξεργασμένα τρόφιμα. Δώστε προτεραιότητα στα φρούτα, τα λαχανικά και τα δημητριακά ολικής αλέσεως.
- Αποφύγετε την υπερβολική χρήση παυσίπονων: Η μακροχρόνια χρήση ΜΣΑΦ (όπως η ιβουπροφαίνη) μπορεί να βλάψει τα νεφρά.
- Κάντε τακτικές εξετάσεις: Οι εξετάσεις αίματος για κρεατινίνη και εκτιμώμενο ρυθμό σπειραματικής διήθησης (eGFR), καθώς και οι εξετάσεις ούρων για αλβουμίνη, μπορούν να ανιχνεύσουν πρώιμα την ασθένεια.
Τα άτομα με διαβήτη, υπέρταση, παχυσαρκία ή οικογενειακό ιστορικό νεφρικής νόσου θα πρέπει να υποβάλλονται σε εξετάσεις τουλάχιστον μία φορά το χρόνο.
Παγκόσμιες επιπτώσεις στην υγεία
Οι συγγραφείς της μελέτης τονίζουν ότι η χρόνια νεφρική νόσος δεν είναι απλώς ένα ιατρικό ζήτημα: είναι μια παγκόσμια πρόκληση πολιτικών στην υγεία. Η αυξανόμενη συχνότητα εμφάνισης ασκεί αντιστοίχως αυξανόμενη πίεση στα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης και στις οικονομίες, ιδιαίτερα σε χώρες όπου η αιμοκάθαρση ή οι μεταμοσχεύσεις είναι απαγορευτικά ακριβές.
Μέχρι το 2050, ο αριθμός των ατόμων που χρειάζονται θεραπεία υποκατάστασης νεφρού προβλέπεται να διπλασιαστεί, εκτός εάν κλιμακωθούν τα προληπτικά μέτρα.
Η αύξηση της ευαισθητοποίησης, η ενσωμάτωση των νεφρικών εξετάσεων στην πρωτοβάθμια περίθαλψη και η αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτιών (ιδίως του διαβήτη και της υπέρτασης) θεωρούνται πλέον βασικές παγκόσμιες προτεραιότητες υγείας.
Συχνές Ερωτήσεις
Γιατί η χρόνια νεφρική νόσος ονομάζεται «σιωπηλός δολοφόνος»;
Επειδή εξελίσσεται αργά και προκαλεί λίγα συμπτώματα μέχρι να προκληθεί σημαντική βλάβη, συχνά όταν οι επιλογές θεραπείας είναι περιορισμένες.
Μπορεί να θεραπευτεί η χρόνια νεφρική νόσος;
Δεν υπάρχει θεραπεία, αλλά σε πρώιμο στάδιο μπορεί να ελεγχθεί ή να επιβραδυνθεί μέσω φαρμακευτικής αγωγής, διατροφής και αλλαγών στον τρόπο ζωής.
Ποιος κινδυνεύει περισσότερο;
Τα άτομα με διαβήτη, υπέρταση, παχυσαρκία, καρδιακές παθήσεις ή οικογενειακό ιστορικό νεφρικής ανεπάρκειας διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο.
Ποιες εξετάσεις ανιχνεύουν έγκαιρα τη νεφρική νόσο;
Οι εξετάσεις αίματος που μετρούν την κρεατινίνη και το eGFR και οι εξετάσεις ούρων για πρωτεΐνη (λευκωματίνη) είναι τα κύρια εργαλεία διαλογής.
Συμπέρασμα
Η νέα έρευνα επισημαίνει κάτι σοβαρό: ενώ έχει σημειωθεί πρόοδος κατά πολλών χρόνιων ασθενειών, η χρόνια νεφρική νόσος συνεχίζει να αυξάνεται, σκοτώνοντας περισσότερους ανθρώπους κάθε χρόνο.
Ωστόσο, παραμένει ανιχνεύσιμη και -σε μεγάλο βαθμό- εφικτό να προληφθεί. Κανονικοποιώντας τις τακτικές εξετάσεις, ελέγχοντας τους παράγοντες κινδύνου και αυξάνοντας την ευαισθητοποίηση του κοινού, τα παγκόσμια συστήματα υγείας μπορούν να αντιστρέψουν την τάση, μετατρέποντας αυτό που είναι πλέον μια από τις ταχύτερα αυξανόμενες αιτίες θανάτου σε μια από τις πιο εύκολο να προληφθούν.
