Προβιοτικά: 5 μύθοι και αλήθειες που πρέπει οπωσδήποτε να ξέρετε

Όσο αυξάνεται το ενδιαφέρον για την μικροχλωρίδα (μικροβίωμα) του εντέρου, τόσο αυξάνεται και η παραπληροφόρηση σχετικά με τα προβιοτικά συμπληρώματα και τις σχετικές τροφές.

Αυτό το άρθρο διαχωρίζει μύθους και αλήθειες γύρω από τα προβιοτικά, εξηγώντας τι είναι, πώς λειτουργούν και τι υποστηρίζει πραγματικά η έρευνα. Θα μάθετε ποιοι ισχυρισμοί είναι έγκυροι, ποιοι είναι υπερβολικοί και πώς να χρησιμοποιείτε τα προβιοτικά με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα.

1. Είναι όλα τα βακτήρια του εντέρου προβιοτικά;

Όχι, δεν είναι όλα τα βακτήρια προβιοτικά. Τα προβιοτικά είναι συγκεκριμένοι ζωντανοί μικροοργανισμοί που, όταν καταναλώνονται σε επαρκείς ποσότητες, προσφέρουν οφέλη υγείας στον ξενιστή.

Βασικά χαρακτηριστικά των αληθινών προβιοτικών:

• Πρέπει να επιβιώσουν της διέλευσης από το στομάχι για να φτάσουν στα έντερα
• Πρέπει να είναι κλινικά αποδεδειγμένο ότι έχουν ευεργετικά αποτελέσματα
• Πρέπει να είναι ασφαλή για ανθρώπινη χρήση στην κατάλληλη δόση
• Συνήθως ανήκουν στα γένη Lactobacillus, Bifidobacterium ή Saccharomyces

Άλλα βακτήρια, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που βρίσκονται σε τρόφιμα που έχουν υποστεί ζύμωση, ενδέχεται να μην πληρούν αυτά τα κριτήρια και δεν θα πρέπει να θεωρούνται αυτομάτως προβιοτικά.

2. Λειτουργούν όλα τα προβιοτικά με τον ίδιο τρόπο για όλους;

Όχι. Η αποτελεσματικότητα των προβιοτικών είναι ιδιαίτερα ειδική για το εκάστοτε στέλεχος και εξαρτάται από το μικροβίωμα του ατόμου, την κατάσταση της υγείας του και τη σύνθεση του προϊόντος.

Παράγοντες που επηρεάζουν την αποτελεσματικότητα:

• Ειδικό στέλεχος και τα κλινικά του στοιχεία (π.χ. Lactobacillus rhamnosus GG για πρόληψη διάρροιας)
• Μορφή χορήγησης (κάψουλα, σκόνη, γιαούρτι) και βιωσιμότητα κατά τη στιγμή της κατάποσης
• Ζήτημα υγείας που στοχεύεται (π.χ. σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, διάρροια που σχετίζεται με αντιβιοτικά)
• Ατομικοί παράγοντες του ξενιστή όπως η σύνθεση του μικροβιώματος του εντέρου και η ανοσολογική κατάσταση

Δεν υπάρχει καθολικό προβιοτικό για όλους τους ανθρώπους ή για όλες τις καταστάσεις.

3. Μπορούν τα προβιοτικά να αντικαταστήσουν μια υγιεινή διατροφή ή φάρμακα;

Όχι, τα προβιοτικά δεν υποκαθιστούν τη σωστή διατροφή ή τις συνταγογραφούμενες θεραπείες. Είναι υποστηρικτικά εργαλεία, όχι πρωτογενείς θεραπείες.

Περιορισμοί προβιοτικών:

• Δεν μπορούν να αντισταθμίσουν τις κακές διατροφικές συνήθειες ή την έλλειψη φυτικών ινών
• Δεν αντικαθιστούν τη χρήση αντιβιοτικών ή άλλων φαρμάκων
• Μπορεί να είναι αναποτελεσματικά χωρίς ταυτόχρονες αλλαγές στη διατροφή ή στον τρόπο ζωής
• Μερικά μπορεί να αλληλεπιδράσουν με φάρμακα ή να επηρεάσουν άτομα με μειωμένο ανοσοποιητικό

Μπορεί να βοηθήσουν στη βελτίωση της υγείας του εντέρου ή να υποστηρίξουν την ανάκαμψη, αλλά θα πρέπει πάντα να χρησιμοποιούνται παράλληλα —όχι στη θέση— σχεδίων θεραπείας από γιατρούς.

4. Είναι όλα τα προβιοτικά συμπληρώματα ίδια;

Όχι. Η ποιότητα, η ειδικότητα του στελέχους, η ισχύς και η βιωσιμότητα των προβιοτικών συμπληρωμάτων διαφέρουν σημαντικά από προϊόν σε προϊόν.

Τι πρέπει να αναζητάτε:

• Σαφής αναφορά στελεχών (γένος, είδος, στέλεχος)
• Μονάδες σχηματισμού αποικιών (CFUs) που αναφέρονται ανά δόση
• Κλινικά στοιχεία που υποστηρίζουν το υποστηριζόμενο όφελος υγείας
• Ημερομηνία λήξης και συνθήκες αποθήκευσης (π.χ. ψύξη)

Ορισμένα προϊόντα περιέχουν μη επαληθευμένα στελέχη ή στερούνται βιώσιμων οργανισμών μέχρι να καταναλωθούν, γεγονός που τα καθιστά αναποτελεσματικά.

5. Επιβιώνουν όλα τα προβιοτικά στο στομάχι και φτάνουν στο έντερο;

Όχι πάντα. Πολλά προβιοτικά στελέχη είναι εύθραυστα και μπορούν να καταστραφούν από το οξύ του στομάχου, εκτός εάν ενθυλακωθούν σωστά ή ληφθούν με τροφή.

Για να βελτιώσετε την απορροφητικότητα:

• Πάρτε προβιοτικά μαζί με γεύμα για να ρυθμίσετε το οξύ του στομάχου
• Επιλέξτε στελέχη με αντοχή στα οξέα ή σκευάσματα καθυστερημένης αποδέσμευσης
• Αναζητήστε προϊόντα πολλαπλών στελεχών με αποδεδειγμένη ικανότητα επιβίωσης

Η επιβίωση είναι κρίσιμη για την ικανότητα του προϊόντος να αποικίζει το έντερο και να ασκεί τα επιδιωκόμενα αποτελέσματά του.

Συχνές Ερωτήσεις

Μπορούν τα προβιοτικά να βοηθήσουν στο άγχος ή την κατάθλιψη;

Τελευταίες έρευνες γύρω από τον άξονα εντέρου-εγκεφάλου έχουν δείξει ότι ορισμένα στελέχη μπορεί να μειώσουν μέτρια τα συμπτώματα άγχους ή κατάθλιψης, αλλά δεν αντικαθιστούν τη θεραπεία ή τη φαρμακευτική αγωγή.

Πρέπει να παίρνω προβιοτικά μετά από αντιβιοτικά;

Ναι, ορισμένα στελέχη μπορούν να βοηθήσουν στην αποκατάσταση της χλωρίδας του εντέρου και στην μείωση της διάρροιας που σχετίζεται με τα αντιβιοτικά, αλλά δεν είναι όλα τα προβιοτικά κατάλληλα. Χρησιμοποιήστε μόνο κλινικά υποστηριζόμενα στελέχη όπως Saccharomyces boulardii ή Lactobacillus rhamnosus GG.

Είναι το γιαούρτι καλή πηγή προβιοτικών;

Μερικά γιαούρτια περιέχουν ζωντανές καλλιέργειες προβιοτικών, αλλά όχι όλα. Ελέγχετε πάντα για συγκεκριμένα ονόματα στελεχών και αριθμό CFU. Δεν περιέχουν όλα τα τρόφιμα που έχουν υποστεί ζύμωση αληθινά προβιοτικά.

Μπορούν τα προβιοτικά να προκαλέσουν παρενέργειες;

Ήπιο φούσκωμα ή αέρια είναι πιθανά αρχικά. Σε ανοσοκατεσταλμένα άτομα, υπάρχει σπάνιος κίνδυνος μόλυνσης, γι' αυτό πάρτε τα υπό ιατρική επίβλεψη εάν έχετε χρόνια ασθένεια.

Χρειάζομαι καθημερινή λήψη προβιοτικών;

Για σταθερά οφέλη, συνιστάται γενικά η ημερήσια πρόσληψη. Τα οφέλη συνήθως μειώνονται μετά τη διακοπή της τακτικής χρήσης.

Σύνοψη

Τα προβιοτικά είναι ένας πολλά υποσχόμενος τομέας της επιστήμης της υγείας, αλλά δεν υποστηρίζονται όλοι οι ισχυρισμοί από επιστημονικά στοιχεία. Η κατανόηση των στελεχών -και η χρήση τους ως μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου υγείας- είναι το κλειδί για την απόκτηση πραγματικών οφελών. Επιλέξτε κλινικά επικυρωμένα προϊόντα, διαχειριστείτε τις προσδοκίες σας και θεωρήστε πάντα τα προβιοτικά ως συμπλήρωμα και όχι ως υποκατάστατο διατροφής και ιατρικής περίθαλψης.

Πηγές:
nccih.nih.gov
clevelandclinic.org
mayoclinic.org
healthline.com