Η ευαισθησία στη γλουτένη δεν έχει σχέση με… τη γλουτένη – Τι αποκάλυψε νέα έρευνα

Αλλά νέα έρευνα αμφισβητεί αυτή την υπόθεση. Μια πρωτοποριακή μελέτη υποδηλώνει ότι η «ευαισθησία στη γλουτένη» μπορεί στην πραγματικότητα να προέρχεται από προβλήματα επικοινωνίας εντέρου-εγκεφάλου και όχι από την ίδια τη γλουτένη.

Αυτό το άρθρο περιγράφει πώς έγινε και έδειξε η μελέτη, πώς λειτουργούν οι διαταραχές αλληλεπίδρασης εντέρου-εγκεφάλου και τι θα μπορούσε να σημαίνει αυτό για άτομα που πιστεύουν ότι είναι ευαίσθητα στη γλουτένη.

Τι αποκάλυψε η νέα μελέτη για την ευαισθησία στη γλουτένη

Σύμφωνα με τη νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο The Lancet, η ευαισθησία στη γλουτένη που δεν σχετίζεται με κοιλιοκάκη (NCGS) μπορεί να μην προκαλείται καθόλου από τη γλουτένη. Αντίθετα, φαίνεται να είναι μια διαταραχή αλληλεπίδρασης εντέρου-εγκεφάλου, που σημαίνει ότι τα συμπτώματα προκύπτουν από αλλοιωμένη επικοινωνία μεταξύ του γαστρεντερικού σωλήνα και του νευρικού συστήματος.

Στην μελέτη συμμετείχαν περισσότεροι από 1.000 ενήλικες που είπαν μόνοι τους πως πίστευαν ότι είχαν ευαισθησία στη γλουτένη, αλλά βρέθηκαν αρνητικοί τόσο για κοιλιοκάκη όσο και για αλλεργία στο σιτάρι. Οι ερευνητές διαπίστωσαν:

• Τα περισσότερα συμπτώματα των συμμετεχόντων δεν προκλήθηκαν άμεσα από την έκθεση στη γλουτένη.
• Αντίθετα, τα συμπτώματα συσχετίστηκαν με αυξημένη σπλαχνική υπερευαισθησία, μια κατάσταση κατά την οποία το έντερο αντιδρά υπερβολικά σε φυσιολογικά ερεθίσματα.
• Πολλοί συμμετέχοντες εμφάνισαν επίσης λειτουργικές γαστρεντερικές διαταραχές, όπως το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (IBS), οι οποίες μοιράζονται νευρολογικές οδούς με αντιδράσεις στο άγχος και το στρες.

Αυτό υποδηλώνει ότι η «ευαισθησία στη γλουτένη» σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να είναι μια παρερμηνευμένη απόκριση του άξονα εντέρου-εγκεφάλου, παρά μια ανοσολογική αντίδραση στις πρωτεΐνες της γλουτένης.

Τι είναι οι διαταραχές αλληλεπίδρασης εντέρου-εγκεφάλου;

Οι διαταραχές αλληλεπίδρασης εντέρου-εγκεφάλου περιγράφουν καταστάσεις στις οποίες το νευρικό σύστημα, το έντερο και τα συναισθηματικά κέντρα του εγκεφάλου επικοινωνούν ανώμαλα. Το έντερο έχει το δικό του πολύπλοκο νευρικό δίκτυο (το εντερικό νευρικό σύστημα) που ανταλλάσσει συνεχώς πληροφορίες με τον εγκέφαλο.

Όταν αυτή η επικοινωνία διαταραχθεί, οι φυσιολογικές πεπτικές αισθήσεις μπορούν να προκαλέσουν πόνο, φούσκωμα και δυσφορία, ακόμη και απουσία σωματικής φλεγμονής ή βλάβης.

Βασικά χαρακτηριστικά:

• Σπλαχνική υπερευαισθησία: Τα νεύρα του εντέρου γίνονται υπερβολικά ευαίσθητα στην πίεση ή τα αέρια.
• Αλλαγή στην κινητικότητα του εντέρου: Η ταχύτητα της πέψης γίνεται πολύ γρήγορη ή πολύ αργή.
• Ενίσχυση απόκρισης στο στρες: Το ψυχολογικό στρες ή το άγχος αυξάνει τη δραστηριότητα του εντέρου.

Αυτοί οι μηχανισμοί παρατηρούνται συνήθως στο Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου, στην λειτουργική δυσπεψία και τώρα πιθανώς στην ευαισθησία στη γλουτένη, σύμφωνα με τα νέα ευρήματα.

Αυτό σημαίνει ότι η γλουτένη είναι ακίνδυνη για όλους;

Όχι εντελώς. Η γλουτένη εξακολουθεί να θέτει σοβαρούς κινδύνους για άτομα με κοιλιοκάκη, μια αυτοάνοση διαταραχή όπου η γλουτένη προκαλεί εντερική φλεγμονή και δυσαπορρόφηση θρεπτικών συστατικών. Ομοίως, η αλλεργία στο σιτάρι περιλαμβάνει μια αντίδραση στις πρωτεΐνες του σιταριού, με όχημα μια αντίδραση του ανοσοποιητικού.

Ωστόσο, για άτομα με ευαισθησία στη γλουτένη τύπου NCGS, που έχουν αρνητικό αποτέλεσμα και για τις δύο παθήσεις, η καθαυτή γλουτένη μπορεί να μην είναι το άμεσο πρόβλημα. Αντίθετα:

• Τα πεπτικά συμπτώματα θα μπορούσαν να προκύψουν από στρες, άγχος ή αλλοιωμένη σηματοδότηση εντέρου-εγκεφάλου.
• Άλλα συστατικά σιταριού, όπως οι φρουκτάνες (ένας τύπος ζυμώσιμου υδατάνθρακα), μπορεί επίσης να συμβάλλουν.
• Η εξάλειψη της γλουτένης μπορεί να βοηθήσει ορισμένα άτομα απλώς επειδή μειώνει την κατανάλωση τροφών υψηλής επεξεργασίας, οι οποίες επιδεινώνουν την πέψη.

Έτσι, οι δίαιτες χωρίς γλουτένη μπορεί να βελτιώσουν τα συμπτώματα, όχι επειδή η γλουτένη είναι εγγενώς επιβλαβής, αλλά επειδή η σύνδεση εντέρου-εγκεφάλου χρειάζεται ρύθμιση.

Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί αυτή η κατάσταση;

Εάν η ευαισθησία στη γλουτένη συνδέεται με τον άξονα εντέρου-εγκεφάλου και όχι με την ίδια τη γλουτένη, η διαχείριση επικεντρώνεται στην αποκατάσταση της ισορροπίας εντέρου-νευρικού συστήματος και όχι στην αυστηρή διατροφική εξάλειψη.

Οι αποδεδειγμένες προσεγγίσεις περιλαμβάνουν:

• Γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία (CBT) με εστίαση στο έντερο: Βοηθά στην επανεκπαίδευση του τρόπου με τον οποίο ο εγκέφαλος αντιλαμβάνεται τις αισθήσεις του εντέρου.
• Τεχνικές διαχείρισης του στρες: Όπως η ενσυνειδητότητα, η γιόγκα και οι ασκήσεις αναπνοής.
• Διατροφική ισορροπία: Μείωση των υπερεπεξεργασμένων τροφών και εστίαση σε μια μεσογειακή διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες και ωμέγα-3 λιπαρά οξέα.
• Προβιοτικά και πρεβιοτικά: Μπορεί να βοηθήσουν στη βελτίωση της ποικιλομορφίας της μικροχλωρίδας του εντέρου (μικροβίωμα), η οποία υποστηρίζει την επικοινωνία μεταξύ εντέρου και εγκεφάλου.
• Φυσική δραστηριότητα: Ενισχύει τόσο την μεταβολική όσο και τη νευρολογική ρύθμιση της πέψης.

Οι γιατροί τονίζουν ότι η αυτοδιάγνωση της δυσανεξίας στη γλουτένη μπορεί να είναι παραπλανητική. Η σωστή εξέταση για κοιλιοκάκη και αλλεργία στο σιτάρι θα πρέπει πάντα να προηγείται των διατροφικών περιορισμών.

Συχνές Ερωτήσεις

Είναι η ευαισθησία στη γλουτένη πραγματική εάν δεν προκαλείται από τη γλουτένη;

Ναι. Τα συμπτώματα είναι γνήσια (κοιλιακός πόνος, κόπωση κ.α.) αλλά μπορεί να προκύψουν από τον τρόπο με τον οποίο το έντερο και ο εγκέφαλος επεξεργάζονται τα αισθητηριακά ερεθίσματα και όχι από την ίδια την έκθεση στη γλουτένη.

Μπορεί το στρες να προκαλέσει πεπτικά συμπτώματα που μιμούνται τη δυσανεξία στη γλουτένη;

Απολύτως. Το χρόνιο στρες επηρεάζει την κινητικότητα του εντέρου, τη διαπερατότητα και τη φλεγμονή, οδηγώντας σε συμπτώματα παρόμοια με τη δυσανεξία σε τρόφιμα.

Ποια είναι η διαφορά μεταξύ της κοιλιοκάκης και της ευαισθησίας στη γλουτένη που δεν οφείλεται σε κοιλιοκάκη;

Η κοιλιοκάκη είναι μια αυτοάνοση αντίδραση που επιβεβαιώνεται με εξετάσεις αίματος και εντερική βιοψία. Η ευαισθησία στη γλουτένη που δεν οφείλεται σε κοιλιοκάκη παρουσιάζει παρόμοια συμπτώματα, αλλά στερείται αυτοάνοσης ή αλλεργικής βάσης.

Μπορεί η σύνδεση εντέρου-εγκεφάλου να εξηγήσει άλλες πεπτικές παθήσεις;

Ναι. Το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου, η λειτουργική δυσπεψία, ακόμη και ορισμένες μορφές χρόνιας ναυτίας ταξινομούνται πλέον ως διαταραχές της αλληλεπίδρασης εντέρου-εγκεφάλου.

Πρέπει τα άτομα με υποψία ευαισθησίας στη γλουτένη να σταματήσουν να τρώνε γλουτένη;

Όχι χωρίς εξετάσεις. Οι ειδικοί συνιστούν πρώτα να αποκλειστεί η κοιλιοκάκη και να διερευνηθεί εάν οι παρεμβάσεις στον τρόπο ζωής ή στη διαχείριση του στρες μειώνουν τα συμπτώματα πριν από την πλήρη αφαίρεση της γλουτένης.

Συμπέρασμα

Τα τελευταία ευρήματα επαναπροσδιορίζουν την κατανόησή μας για την ευαισθησία στη γλουτένη. Για πολλούς ανθρώπους που πιστεύουν ότι έχουν «δυσανεξία στη γλουτένη», το ζήτημα μπορεί να μην έγκειται στην ίδια τη γλουτένη, αλλά στον τρόπο που επικοινωνούν το έντερο και ο εγκέφαλος. Αυτή η ανακάλυψη απομακρύνει την εστίαση από τις περιοριστικές δίαιτες και την κατευθύνει προς την αντιμετώπιση του στρες, της συναισθηματικής υγείας και της λειτουργίας του εντέρου-εγκεφάλου, βασικά συστατικά της συνολικής πεπτικής ευεξίας.

Εν ολίγοις, το πρόβλημα μπορεί να μην είναι τι υπάρχει στο πιάτο, αλλά πώς το σώμα και το μυαλό ανταποκρίνονται σε αυτό.

Πηγές:
medicalxpress.com
mayoclinic.org
healthline.com
clevelandclinic.org