Άνω του 1 εκατ. οι θάνατοι που μπορούν να αποφευχθούν στην ΕΕ: Η θέση της Ελλάδας στην κατάταξη

Αυτά τα ευρήματα υπογραμμίζουν σημαντικά κενά στη διαχείριση των χρόνιων ασθενειών, τους παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής και την απόδοση των συστημάτων υγείας σε ολόκληρη την ΕΕ.

Οι “θάνατοι που μπορούν να αποφευχθούν ή να αντιμετωπιστούν” αποτελεί κρίσιμο δείκτη για το πόσο καλά μια χώρα προστατεύει τους πολίτες της μέσω μέτρων δημόσιας υγείας και έγκαιρης ιατρικής περίθαλψης.

Η έκθεση, την οποία μπορείτε να δείτε παρακάτω, δείχνει έντονες διαφορές μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ, με την Ελλάδα να παρουσιάζει τόσο δυνατούς τομείς, όσο και τομείς που χρειάζονται βελτίωση.

Health at a Glance: Europe 2024

Τι εννοούμε όταν λέμε "θάνατοι που μπορούν να αποφευχθούν"

Η έκθεση Health at a Glance: Europe 2024 διαχωρίζει την αποφευκτή θνησιμότητα σε δύο κατηγορίες:

1. Θάνατοι που μπορούν να αποφευχθούν

Θάνατοι που θα μπορούσαν να αποφευχθούν πριν από την εμφάνιση ασθένειας, μέσω δράσεων όπως:

• μείωση του καπνίσματος
• μείωση της κατανάλωσης αλκοόλ
• βελτίωση της διατροφής και της σωματικής δραστηριότητας
• μείωση της παχυσαρκίας
• προστασία του περιβάλλοντος (π.χ., μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης)

2. Θεραπεύσιμοι θάνατοι

Θάνατοι που θα μπορούσαν να αποφευχθούν με έγκαιρη και αποτελεσματική υγειονομική περίθαλψη, όπως:

• έγκαιρη διάγνωση
• αποδεδειγμένες ιατρικές θεραπείες
• σωστή μακροχρόνια διαχείριση ασθενειών
• ποιότητα επείγουσας περίθαλψης

Όταν συνδυάζονται, αυτές οι κατηγορίες αντιπροσωπεύουν την αποφευκτή θνησιμότητα: έναν σημαντικό δείκτη του πόσο καλά ένα σύστημα υγείας προστατεύει τους πολίτες.

Πάνω από 1,1 εκατομμύριο θάνατοι θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί στην ΕΕ

Σύμφωνα με την έκθεση, το 2022 περίπου 1,1 εκατομμύριο θάνατοι στην ΕΕ συνδέονταν με τροποποιήσιμους παράγοντες ή αποτυχίες στην παροχή φροντίδας. Αυτό το ποσοστό αντιπροσωπεύει περίπου το 21% (περίπου 1 στους 5) όλων των θανάτων στην ΕΕ.

Τα δεδομένα από την έκθεση δείχνουν ότι:

• Αθροιστικά, το κάπνισμα, η κατανάλωση αλκοόλ και ο υψηλός Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) ευθύνονται για περίπου 1,1 εκατομμύριο θανάτους.
• Η έκθεση στην ατμοσφαιρική ρύπανση (PM2.5) συνέβαλε σε περισσότερους από 253.000 θανάτους το 2021.
• Οι καρδιαγγειακές παθήσεις και οι καρκίνοι παραμένουν οι κύριες αιτίες θανάτων που θα μπορούσαν να αποφευχθούν.

Η τραγική κλίμακα των αποτρέψιμων ή/και θεραπεύσιμων θανάτων υπογραμμίζει την ανάγκη για ισχυρότερες στρατηγικές δημόσιας υγείας και πιο ανθεκτικά συστήματα υγείας στην ΕΕ.

Γιατί τόσοι πολλοί θάνατοι θα μπορούσαν να προληφθούν;

Η έκθεση εντοπίζει διάφορους βασικούς λόγους για τον υψηλό αριθμό θανάτων που θα μπορούσαν να αποφευχθούν το 2022:

1. Διαρκείς κίνδυνοι από τον τρόπο ζωής

Σε ολόκληρη την ΕΕ:

• Το 18% των ενηλίκων καπνίζει καθημερινά.
• 1 στους 5 ενήλικες αναφέρει μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ μηνιαίως.
• Περισσότεροι από τους μισούς εφήβους καταναλώνουν ανεπαρκή φρούτα και λαχανικά.
• Μόνο το 15% των εφήβων πληροί τις συστάσεις του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) για σωματική δραστηριότητα (σ.σ. τουλάχιστον 150 λεπτά μέτριας έντασης εβδομαδιαίως).
• Τα ποσοστά υπερβολικού βάρους και παχυσαρκίας στους ενήλικες συνεχίζουν να αυξάνονται.

Αυτές οι παράμετροι συμπεριφοράς οδηγούν σε έντονους παράγοντες χρόνιων παθήσεων, συμπεριλαμβανομένων των καρδιακών παθήσεων, του εγκεφαλικού επεισοδίου και του καρκίνου.

2. Επιδείνωση της ψυχικής και σωματικής υγείας στις νεότερες γενιές

Το ποσοστό των 15χρονων που αναφέρουν πολλαπλά σωματικά και ψυχολογικά προβλήματα αυξήθηκε από 42% (2017–18) σε 52% (2021–22). Η κακή ψυχική υγεία στην εφηβεία προβλέπει χειρότερα αποτελέσματα υγείας αργότερα στη ζωή.

3. Άνιση πρόσβαση και ποιότητα περίθαλψης

Ορισμένες χώρες της ΕΕ εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν προβλήματα με:

• καθυστερημένες διαγνώσεις
• μεγάλους χρόνους αναμονής
• περιορισμένη εξειδικευμένη ικανότητα
• ελλείψεις εργατικού δυναμικού (εκτιμάται ότι 1,2 εκατομμύρια γιατροί, νοσηλευτές και μαίες έλειπαν το 2022)

Αυτά τα κενά αυξάνουν τον αριθμό των θανάτων που μπορούν να προληφθούν, ιδίως από καρδιαγγειακές παθήσεις.

Ποιες χώρες της ΕΕ έχουν την υψηλότερη αποτρέψιμη θνησιμότητα – Η θέση της Ελλάδας

Με βάση τα στοιχεία της έκθεσης Health at a Glance: Europe 2024, επιβεβαιώνεται πως υπάρχουν μεγάλες διαφορές σε ολόκληρη την ΕΕ.

Οι χώρες με τους υψηλότερους θανάτους που μπορούν να προληφθούν τείνουν να έχουν:

• υψηλότερα ποσοστά καπνίσματος και αλκοόλ
• υψηλότερα επίπεδα παχυσαρκίας
• κακή ποιότητα αέρα
• περιορισμένη πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη

Οι χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης παρουσιάζουν γενικά την υψηλότερη θνησιμότητα που μπορεί να αποφευχθεί.

Αποτρέψιμοι θάνατοι: Κατάταξη κρατών στην ΕΕ για το 2022 – 16η η Ελλάδα

Ποια είναι η κατάσταση στην Ελλάδα

Παρακάτω μπορείτε να δείτε στα ελληνικά τη Συνοπτική παρουσίαση της έκθεσης Η υγεία με μια ματιά: Ευρώπη 2024

Η υγεία με μια ματιά: Ευρώπη 2024 - Συνοπτική παρουσίαση στα ελληνικά

Η έκθεση επισημαίνει αρκετές πληροφορίες που αφορούν συγκεκριμένα την Ελλάδα:

• Υψηλή παχυσαρκία εφήβων: Περισσότερο από το 25% των Ελλήνων 15χρονων είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι, μεταξύ των υψηλότερων ποσοστών στην ΕΕ.
• Αυξημένη μικροβιακή αντοχή: Η Ελλάδα συγκαταλέγεται στις χώρες με τα υψηλότερα ποσοστά βακτηριακής αντοχής, που υπερβαίνουν το 50% για ορισμένα παθογόνα. Αυτό συμβάλλει άμεσα σε θανάτους που μπορούν να αποφευχθούν και να αντιμετωπιστούν.
• Χαμηλή δημόσια εμπιστοσύνη στην ετοιμότητα για κρίσεις: Μόνο περίπου το ένα τρίτο του πληθυσμού εκφράζει εμπιστοσύνη στην κυβερνητική αντιμετώπιση κρίσεων, ένα από τα χαμηλότερα επίπεδα στην ΕΕ. Η χαμηλή εμπιστοσύνη μπορεί να μειώσει την εφαρμογή προληπτικών μέτρων, όπως οι εμβολιασμοί.
• Υψηλή θνησιμότητα που σχετίζεται με την ατμοσφαιρική ρύπανση: Η θνησιμότητα από την ατμοσφαιρική ρύπανση παραμένει πολύ πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ, συμβάλλοντας σημαντικά στο βάρος των καρδιαγγειακών παθήσεων στην Ελλάδα.
• Το κάπνισμα και το αλκοόλ παραμένουν σημαντικοί κίνδυνοι: Η Ελλάδα εξακολουθεί να έχει μερικά από τα υψηλότερα ποσοστά καπνίσματος ενηλίκων στην Ευρώπη, έναν βασικό καταλύτη για θανάτους που μπορούν να αποφευχθούν.

Παρά τις προκλήσεις αυτές, η Ελλάδα παρουσιάζει επίσης πλεονεκτήματα, όπως υψηλό προσδόκιμο ζωής και ισχυρές πρωτοβουλίες πρωτοβάθμιας περίθαλψης με βάση την κοινότητα.

Τι πρέπει να συμβεί για την μείωση των θανάτων που μπορούν να προληφθούν στην ΕΕ;

Η έκθεση δίνει έμφαση σε διάφορες δράσεις προτεραιότητας:

1. Ενίσχυση των προγραμμάτων πρόληψης

Οι χώρες της ΕΕ χρειάζονται πιο αποτελεσματικά μέτρα που στοχεύουν σε:

• διακοπή του καπνίσματος
• μείωση του αλκοόλ
• παιδική και ενήλικη παχυσαρκία
• βελτίωση της σωματικής δραστηριότητας
• υγιεινή και οικονομικά προσιτή διατροφή
• βελτίωση της ποιότητας του αέρα

2. Επέκταση της έγκαιρης διάγνωσης και του προληπτικού ελέγχου

Η έγκαιρη ανίχνευση του καρκίνου και των καρδιακών παθήσεων θα μπορούσε να αποτρέψει χιλιάδες θανάτους ετησίως.

3. Ενίσχυση του εργατικού δυναμικού στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης

Με περισσότερους από 1,2 εκατομμύρια κλινικούς γιατρούς να λείπουν, η επένδυση στην εκπαίδευση, τη διατήρηση και τα ψηφιακά εργαλεία είναι απαραίτητη.

4. Μείωση των ανισοτήτων στον τομέα της υγείας

Τα κοινωνικοοικονομικά κενά επηρεάζουν σημαντικά την αποτρέψιμη θνησιμότητα, ιδίως για την παχυσαρκία και τις χρόνιες ασθένειες.

5. Ενίσχυση της ετοιμότητας για καταστάσεις έκτακτης ανάγκης στον τομέα της υγείας

Η πανδημία COVID-19 αποκάλυψε κενά στην ετοιμότητα και την εμπιστοσύνη του κοινού, ειδικά σε χώρες όπως η Ελλάδα.

Συμπέρασμα

Η έκθεση “Υγεία με μια ματιά: Ευρώπη 2024” αποκαλύπτει ότι η Ευρώπη χάνει περισσότερες από 1,1 εκατομμύριο ζωές κάθε χρόνο από αιτίες που μπορούν να προληφθούν και να αντιμετωπιστούν. Ενώ έχει σημειωθεί πρόοδος από την πανδημία COVID-19, εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικά κενά στην μείωση του κινδύνου που σχετίζεται με τον τρόπο ζωής, την έγκαιρη διάγνωση, την ικανότητα υγειονομικής περίθαλψης και την εμπιστοσύνη του κοινού.

Για την Ελλάδα, η μείωση του καπνίσματος, η βελτίωση της διατροφής και της σωματικής δραστηριότητας, η μείωση της ρύπανσης και η ενίσχυση της διαχείρισης των αντιβιοτικών αποτελούν επείγουσες προτεραιότητες.

Πηγές:
euronews.com
oecd.org