Σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης ή κατάθλιψη; Πώς θα καταλάβετε τη διαφορά

Το συναίσθημα αυτό οφείλεται στην εξάντληση ή μήπως πρόκειται για κατάθλιψη;

Δεν είναι πάντα εύκολο να ξεχωρίσετε την εξάντληση από την κατάθλιψη, καθώς τα συμπτώματά τους, όπως η κόπωση, η κοινωνική απομόνωση και η απάθεια, τείνουν να αλληλεπικαλύπτονται.

Οι δύο καταστάσεις έχουν όμως διαφορετικές αιτίες και πρέπει να αντιμετωπίζονται με διαφορετικούς τρόπους. Με απλά λόγια, είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζετε με ποια από τις δύο καταστάσεις έχετε να κάνετε.

Τα καλά νέα είναι ότι υπάρχουν ενδείξεις που μπορούν να σας βοηθήσουν να καταλάβετε την αιτία του προβλήματος.

Ακολουθούν όσα πρέπει να γνωρίζετε για το σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης, γνωστό και ως burnout, και την κατάθλιψη, καθώς και τα βήματα που μπορείτε να ακολουθήσετε για να αρχίσετε να αισθάνεστε καλύτερα.

Τι είναι το burnout;

Η Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία (APA) ορίζει την επαγγελματική εξουθένωση ως «σωματική, συναισθηματική ή ψυχική εξάντληση που συνοδεύεται από μειωμένη κινητοποίηση, μειωμένη απόδοση και αρνητική στάση απέναντι στον εαυτό μας και τους άλλους».

Η εκδήλωση της επαγγελματικής εξουθένωσης μπορεί να διαφέρει από άτομο σε άτομο.

Σύμφωνα με την Αμερικανική Εταιρεία Οστεοπαθητικών, η επαγγελματική εξουθένωση μπορεί να εκδηλωθεί με αίσθημα εξάντλησης, προβλήματα ύπνου, δυσκολία συγκέντρωσης, απώλεια όρεξης και αλλαγές στη διάθεση, όπως θυμό, άγχος και θλίψη.

Αυτά τα συναισθήματα, τα οποία μπορεί να εμφανιστούν σταδιακά, είναι αποτέλεσμα παρατεταμένου στρες ή υπερβολικής πίεσης, συνήθως από μια συγκεκριμένη υποχρέωση, όπως η εργασία ή η φροντίδα, εξηγεί η Janet Bayramyan, θεραπεύτρια με έδρα την Καλιφόρνια. Μπορεί να αρχίσετε να αισθάνεστε κυνισμό ή αίσθημα ματαίωσης για την αιτία που σάς προκαλεί την εξάντληση ή μείωση της απόδοσης, σημειώνει η Bayramyan. Αυτό μπορεί να εκδηλωθεί με αδιαφορία στη δουλειά, αν η δουλειά σας είναι η αιτία, ή με συχνές εκρήξεις θυμού προς τα παιδιά σας, αν είστε εξαντλημένοι από τις γονικές σας ευθύνες.

Η εξουθένωση δεν είναι ίδια με την κατάθλιψη. Μπορεί όμως να μετατραπεί σε κατάθλιψη αν δεν καταφέρετε να ελαφρύνετε το φορτίο, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση Journal of Affective Disorders.

«Όταν ένα άτομο εξαντλείται με την πάροδο του χρόνου, η ανθεκτικότητά του μπορεί να μειωθεί και η φροντίδα του εαυτού του μπορεί να παραμεληθεί. Η εξάντληση μπορεί τελικά να οδηγήσει ένα άτομο να αισθάνεται απελπισία και συναισθηματική ή σωματική εξάντληση, αν δεν αντιμετωπιστεί», λέει η Cynthia Vejar, Καθηγήτρια Κλινικής Ψυχικής Υγείας στο Lebanon Valley College, στην Πενσυλβάνια των ΗΠΑ.

Τι είναι η κατάθλιψη;

Η κατάθλιψη είναι κάτι περισσότερο από απλή θλίψη - είναι μια ψυχική διαταραχή που επηρεάζει τη διάθεσή σας, τις σκέψεις, τη συμπεριφορά και τη γενική ευεξία σας. «Αν και οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τον όρο "κατάθλιψη" για να περιγράψουν τα καθημερινά τους συναισθήματα, πρόκειται για μια επίσημη διάγνωση από εξειδικευμένο επαγγελματία που αξιολογεί διάφορους παράγοντες», λέει η Δρ. Vejar.

Τα συμπτώματα της κατάθλιψης διαφέρουν από άτομο σε άτομο, γενικά όμως περιλαμβάνουν αίσθημα θλίψης, κενότητας και απελπισίας, απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που παλαιότερα απολαμβάνατε, αλλαγή στις διατροφικές συνήθειες και τις συνήθειες ύπνου και δυσκολία συγκέντρωσης. Γίνεται λοιπόν κατανοητό ότι αυτά τα συμπτώματα μπορούν να μοιάζουν με τα συμπτώματα της επαγγελματικής εξουθένωσης και το αντίστροφο.

Διάφοροι παράγοντες μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης κατάθλιψης, είτε είναι γενετικοί, βιολογικοί, κοινωνικοί ή περιβαλλοντικοί. Σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC), ένας συνδυασμός παραγόντων, όπως οικογενειακό ιστορικό κατάθλιψης, υποκείμενες χρόνιες παθήσεις, τραυματικές εμπειρίες ή αγχωτικά γεγονότα της ζωής, μπορεί να συμβάλει στην πιθανότητα εμφάνισης συμπτωμάτων κατάθλιψης.

Πώς μπορείτε να ξεχωρίσετε τις δύο καταστάσεις;

Αν και η επαγγελματική εξουθένωση και η κατάθλιψη μπορεί να έχουν παρόμοια συμπτώματα, υπάρχουν ορισμένες διαφορές που πρέπει να λάβετε υπόψη.

Η επαγγελματική εξουθένωση συνήθως προέρχεται από εξωτερικούς παράγοντες, όπως η υπερβολική εργασία. Είστε εξαντλημένοι από τις πολλές ευθύνες, το γεμάτο πρόγραμμα και την έλλειψη ελεύθερου χρόνου, εξηγεί η Δρ. Vejar. Η κατάθλιψη, από την άλλη, οφείλεται σε διάφορους παράγοντες, όπως η ανισορροπία ορμονών, το χρόνιο στρες και δύσκολα γεγονότα της ζωής, όπως το πένθος ή το διαζύγιο.

Η επαγγελματική εξουθένωση τείνει επίσης να αφορά έναν συγκεκριμένο τομέα της ζωής, κάτι που είναι εύκολο να εντοπιστεί. Είναι πιθανό να σάς εξαντλούν οι πολλές ώρες εργασίας ή να μην έχετε πάρει ούτε μια μέρα άδεια από τη φροντίδα των παιδιών σας ή των ηλικιωμένων γονιών σας εδώ και μήνες, για παράδειγμα. Αν σάς καταβάλλει μια τέτοια κατάσταση, αν παίρνατε μια μικρή απόσταση, πιθανότατα θα αισθανόσασταν καλύτερα.

Με την κατάθλιψη, συνήθως δεν αρκεί να διορθώσετε ένα πράγμα για να λύσετε το πρόβλημά σας. Αντίθετα, έχετε αποσυρθεί από σχεδόν όλες τις δραστηριότητες και είναι πολύ πιθανό να μην μπορείτε να εξηγήσετε το γιατί. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η θεραπεία της κατάθλιψης γίνεται λίγο πιο περίπλοκη.

Αλλαγές στον τρόπο ζωής για την επαγγελματική εξουθένωση

Ο έλεγχος της εξουθένωσης ξεκινά με την εξεύρεση τρόπων για να δώσετε προτεραιότητα στην αυτοφροντίδα και χώρο στον εαυτό σας για να αναπνεύσει.

Ακολουθούν οι συμβουλές των ειδικών:

• Βάλτε όρια: Ο τρόπος με τον οποίο βάζετε τα όρια θα εξαρτηθεί από την αιτία της επαγγελματικής εξουθένωσης. Αυτό μπορεί να σημαίνει να βρείτε τρόπους να προσαρμόσετε το ωράριο εργασίας σας, ώστε να μην εργάζεστε μέχρι τα μεσάνυχτα κάθε βράδυ, ή να μιλήσετε με το τμήμα ανθρώπινου δυναμικού ή έναν σύμβουλο καριέρας. Εάν η επαγγελματική εξουθένωση οφείλεται στην φροντίδα ενός ατόμου, μπορεί να χρειαστεί να ζητήσετε από ένα άλλο μέλος της οικογένειας να μοιραστεί το βάρος ή ακόμη και να προσλάβετε βοήθεια, ώστε να έχετε λίγο ελεύθερο χρόνο.
• Μάθετε να λέτε όχι: Αντισταθείτε στην παρόρμηση να προσθέσετε επιπλέον πράγματα στις υποχρεώσεις σας. Σίγουρα, θα ήταν ωραίο να προσφέρετε εθελοντική εργασία, πρέπει όμως να είστε ειλικρινείς και να πείτε ότι απλά δεν έχετε τη δυνατότητα να ανταποκριθείτε στο αίτημα σε αυτή τη φάση της ζψής σας.
• Δώστε προτεραιότητα στην ξεκούραση: Δεν είναι πάντα εύκολο, αλλά προσπαθήστε να κοιμάστε τουλάχιστον επτά ώρες όσο πιο συχνά μπορείτε. Είστε καλύτερα προετοιμασμένοι για να αντιμετωπίσετε το άγχος όταν έχετε κοιμηθεί αρκετά.
• Αφιερώστε χρόνο στον εαυτό σας: Κάνοντας κάτι για τον εαυτό σας, νιώθετε περισσότερο άνθρωπος και λιγότερο ρομπότ. Μπορείτε να αφιερώσετε 20 λεπτά για μια βόλτα έξω κατά τη διάρκεια του μεσημεριανού διαλείμματος ή χαλαρώνοντας με ένα ζεστό μπάνιο, αφού έχετε κοιμίσει τα παιδιά. Σκεφτείτε ποια δραστηριότητα αυτοφροντίδας σάς ικανοποιεί περισσότερο και αφιερώστε της χρόνο
• Κάντε άσκηση: Έχει αποδειχθεί ότι ανακουφίζει από το άγχος και βελτιώνει τη διάθεση, οπότε είναι χρήσιμη για την εξάντληση και την κατάθλιψη.
• Δοκιμάστε στρατηγικές διαχείρισης του άγχους: Ακόμα και αν έχετε λίγο χρόνο, μπορείτε να δοκιμάσετε τεχνικές χαλάρωσης όπως είναι οι βαθιές αναπνοές, ο διαλογισμός ή η γιόγκα, για να ανακτήσετε την ενέργειά σας.

Θεραπείες για την κατάθλιψη

Η εξάντληση είναι συχνά κάτι που μπορείτε να αντιμετωπίσετε μόνοι σας μόλις συνειδητοποιήσετε ότι την έχετε. Η κατάθλιψη όμως είναι μια ψυχική πάθηση που διαγιγνώσκεται από γιατρό και συχνά «απαιτεί μια πιο δομημένη προσέγγιση», λέει η Δρ Vejar. Αυτή μπορεί να περιλαμβάνει:

Γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία: Μπορεί να σάς διδάξει πώς να αναδιαμορφώσετε τα αρνητικά μοτίβα σκέψης και να τα αντικαταστήσετε με υγιή και θετικά. Ο θεραπευτής σας μπορεί επίσης να σας προσφέρει στρατηγικές αντιμετώπισης και τεχνικές χαλάρωσης για να σας βοηθήσει να διατηρήσετε την ψυχική σας ηρεμία.

Φαρμακευτική αγωγή: Κάποιοι άνθρωποι με κατάθλιψη χρειάζεται να λάβουν αντικαταθλιπτικά φάρμακα, όπως έναν εκλεκτικό αναστολέα επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRI), έναν αναστολέα επαναπρόσληψης σεροτονίνης-νορεπινεφρίνης (SNRI) ή ένα τρικυκλικό αντικαταθλιπτικό.

Λάβετε την υποστήριξη που χρειάζεστε

Ανεξάρτητα από το τι αντιμετωπίζετε, δεν χρειάζεται να το περάσετε μόνοι σας. Η αναζήτηση βοήθειας για την επαγγελματική εξουθένωση ή την κατάθλιψη ξεκινά με την αναγνώριση των συμπτωμάτων.

«Αναγνωρίστε πότε δυσκολεύεστε και μην υποτιμάτε τα συναισθήματά σας», λένε οι ειδικοί. Η αντιμετώπιση της επαγγελματικής εξουθένωσης μπορεί να ξεκινήσει με μια συζήτηση με έναν συνάδελφο, τον προϊστάμενό σας ή κάποιον από το τμήμα ανθρώπινου δυναμικού, ώστε να διαχειριστείτε καλύτερα τον φόρτο εργασίας σας. Εάν είστε εξουθενωμένοι από τη φροντίδα ενός αγαπημένου προσώπου, μιλήστε σε κάποιο μέλος της οικογένειας ή έναν έμπιστο φίλο και ρωτήστε τους αν μπορούν να σας βοηθήσουν να βρείτε τρόπους για να ανακουφιστείτε.

Αν αυτές οι επιλογές δεν αποδώσουν, η επόμενη κίνηση είναι να απευθυνθείτε σε έναν θεραπευτή. «Μπορούν να σας βοηθήσουν να αντιμετωπίσετε αυτά τα ζητήματα με αντικειμενικότητα», λέει η Δρ. Vejar.

Εάν τα συμπτώματά σας δεν υποχωρούν παρά τις προσπάθειές σας, είναι η κατάλληλη στιγμή να μιλήσετε με τον γιατρό σας. Αυτός μπορεί να σας βοηθήσει να αξιολογήσετε τα συμπτώματά σας και να αποφασίσετε εάν πρέπει να επισκεφθείτε έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας, όπως έναν ψυχοθεραπευτή ή ψυχίατρο, ο οποίος μπορεί να σάς βοηθήσει να αντιμετωπίσετε τα προβλήματά σας και να βελτιώσετε την ποιότητα της ζωής σας.

Πηγή: well+good