Επηρεάζει όντως η πανσέληνος τη σωματική και ψυχική σας ευεξία;
Πανσέληνος απόψε και η ιδέα ότι ως φαινόμενο επηρεάζει την ανθρώπινη συμπεριφορά υπάρχει εδώ και αιώνες, εμπνέοντας μύθους, δεισιδαιμονίες και επιστημονική συζήτηση.
Από άγρυπνες νύχτες μέχρι αλλαγές στη διάθεση, πολλοί πιστεύουν ότι οι σεληνιακοί κύκλοι μπορούν να επηρεάσουν τον τρόπο που αισθανόμαστε, σκεφτόμαστε και λειτουργούμε. Αλλά σε ποιο βαθμό αυτό υποστηρίζεται από την επιστήμη;
Αυτό το άρθρο εξετάζει εάν η πανσέληνος επηρεάζει πραγματικά τη σωματική και ψυχική υγεία, τι έχουν διαπιστώσει μελέτες και πώς να ερμηνεύσουμε αυτές τις επιδράσεις σε ένα ιατρικό πλαίσιο.
Μπορεί η πανσέληνος να διαταράξει τον ύπνο σας;
Ναι, έρευνες δείχνουν ότι η πανσέληνος μπορεί να οδηγήσει σε μετρήσιμες αλλαγές στα πρότυπα ύπνου, ακόμη και σε περιβάλλοντα χωρίς έκθεση στο φως του φεγγαριού.
Μια μελέτη του 2013 που δημοσιεύτηκε στο Current Biology διαπίστωσε ότι οι συμμετέχοντες χρειάστηκαν περισσότερο χρόνο για να κοιμηθούν, είχαν μικρότερο συνολικό χρόνο ύπνου και παρουσίασαν χαμηλότερα επίπεδα μελατονίνης κατά τη φάση της πανσελήνου.
Αν και δεν είναι πλήρως κατανοητοί, οι πιθανολογούμενοι λόγοι είναι:
- Εξελικτική προσαρμογή στην έκθεση στο φως του φεγγαριού
- Διακριτικές μετατοπίσεις του κιρκάδιου ρυθμού, που συνδέονται με τους σεληνιακούς κύκλους
- Αυξημένη νυχτερινή φωτεινότητα που διαταράσσει την απελευθέρωση μελατονίνης
Επηρεάζει η πανσέληνος τη διάθεση ή την ψυχική υγεία;
Υπάρχουν περιορισμένα επιστημονικά στοιχεία που συνδέουν τις πανσελήνους με σημαντικές αλλαγές στη διάθεση ή με ψυχιατρικά επεισόδια, αλλά οι διάφορες ανεκδοτολογικές αναφορές εξακολουθούν να υπερισχύουν στο θυμικό του κόσμου.
Παρά, λοιπόν, την κοινή πεποίθηση ότι οι φάσεις της σελήνης προκαλούν συναισθηματική αστάθεια ή ψυχιατρικές κρίσεις, μεγάλης κλίμακας ανασκοπήσεις από εισαχθέντες σε νοσοκομεία και περιστατικά ψυχικής υγείας γενικά δεν δείχνουν σταθερές αιχμές κατά τη διάρκεια της πανσελήνου.
Ωστόσο, οι όποιες πιθανές επιρροές περιλαμβάνουν:
- Διαταραχή ύπνου που αυξάνει τη συναισθηματική ευαισθησία
- Ψυχολογικές προσδοκίες που απλά ενισχύουν το τι νιώθουμε
- Ήπιες αυξήσεις στο άγχος ή την ανησυχία σε ορισμένα άτομα
Ποιοι μπορεί να αναφέρουν αυξημένη ευαισθησία:
- Άτομα με διαταραχές της διάθεσης
- Επιρρεπείς στην αϋπνία
- Παιδιά και έφηβοι με νευροαναπτυξιακές παθήσεις
Είναι οι επισκέψεις στα Επείγοντα ή οι γεννήσεις πιο συχνές κατά τη διάρκεια της πανσελήνου;
Όχι, οι περισσότερες επιστημονικές μελέτες δεν υποστηρίζουν αύξηση των επειγόντων περιστατικών ή των γεννήσεων κατά τη διάρκεια της πανσελήνου.
Πολυάριθμες μελέτες σε νοσοκομεία έχουν προσπαθήσει να συσχετίσουν τις πανσελήνους με αιχμές σε:
- Επισκέψεις στα Επείγοντα
- Βίαιη συμπεριφορά ή τραυματισμούς
- Μαιευτικές εισαγωγές ή έναρξη τοκετού
Οι περισσότερες από αυτές τις μελέτες δεν έχουν βρει στατιστικά σημαντική αύξηση, αντικρούοντας τους κοινούς αστικούς μύθους. Η επιμονή αυτής της πεποίθησης μπορεί να προέρχεται από:
- Επιλεκτική μνήμη (ανάκληση «τρελών νυχτών» που συμπίπτουν με πανσελήνους)
- Προκατάληψη επιβεβαίωσης μεταξύ του προσωπικού του νοσοκομείου ή του κοινού
- Ενίσχυση από τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης (ΜΚΔ)
Μπορεί η πανσέληνος να επηρεάσει τις ορμόνες ή τους βιολογικούς ρυθμούς;
Υπάρχουν αυξανόμενες ενδείξεις ότι οι σεληνιακοί κύκλοι μπορεί να αλληλεπιδρούν με τους βιολογικούς ρυθμούς με ανεπαίσθητους τρόπους, αλλά απαιτείται περισσότερη έρευνα.
Το ανθρώπινο σώμα διέπεται από κιρκάδιους ρυθμούς (κύκλους 24 ωρών) και πιθανώς κυκλο-σεληνιακούς ρυθμούς (που συνδέονται με τις σεληνιακές φάσεις). Ορισμένες μικρής κλίμακας ή παρατηρητικές μελέτες υποδεικνύουν ότι:
- Η καταστολή της μελατονίνης μπορεί να αυξάνεται γύρω από την πανσέληνο
- Ο χρόνος του εμμηνορροϊκού κύκλου σε ορισμένα άτομα μπορεί να ευθυγραμμίζεται χαλαρά με τις σεληνιακές φάσεις
- Οι βαρυτικές αλλαγές δεν έχουν άμεσο φυσιολογικό αντίκτυπο, αλλά θα μπορούσαν να επηρεάσουν έμμεσα τον ύπνο ή τη συμπεριφορά
Συχνές Ερωτήσεις
Γιατί οι άνθρωποι αισθάνονται πιο ενεργητικοί ή ανήσυχοι κατά τη διάρκεια της πανσελήνου;
Οι θεωρίες υποδηλώνουν ότι η διαταραχή του ύπνου και η προκατάληψη παίζουν σημαντικό ρόλο. Το αυξημένο φως του φεγγαριού και η λαογραφία μπορούν να προτρέψουν κάποιους να αισθάνονται σε αυξημένη εγρήγορση ή συναισθηματικά αντιδραστικοί.
Συνδέεται η πανσέληνος με αυξημένη επιθετικότητα ή βία;
Οι περισσότερες ελεγχόμενες μελέτες δεν έχουν βρει στοιχεία αυξημένης βίας ή συλλήψεων κατά τη διάρκεια των φάσεων της πανσελήνου.
Μπορούν τα ζώα να συμπεριφέρονται διαφορετικά κατά τη διάρκεια της πανσελήνου;
Ναι. Ορισμένα είδη -ειδικά τα νυκτόβια- αλλάζουν τη συμπεριφορά τους με βάση τα επίπεδα φωτός του φεγγαριού, αλλά αυτό δεν μεταφράζεται απαραίτητα στην ανθρώπινη συμπεριφορά.
Παρακινεί η πανσέληνος επιληπτικές κρίσεις ή ημικρανίες;
Ορισμένες ανέκδοτες αναφορές υποδηλώνουν ευαισθησία στις σεληνιακές φάσεις, αλλά δεν υπάρχουν συνεπείς επιστημονικές αποδείξεις για αυξημένη δραστηριότητα κρίσεων ή ημικρανίας κατά τη διάρκεια της πανσελήνου.
Συμπέρασμα
Αν και η πανσέληνος έχει από αιώνες συνδεθεί με αλλαγές στην ανθρώπινη συμπεριφορά και υγεία, τα επιστημονικά στοιχεία παραμένουν ανάμεικτα. Ορισμένα άτομα μπορεί να εμφανίσουν ανεπαίσθητες αλλαγές στον ύπνο ή τη διάθεση, πιθανώς από την έκθεση στο φως, τη διαταραχή του κιρκάδιου ρυθμού και τις ψυχολογικές προσδοκίες. Ωστόσο, οι ισχυρισμοί για εκτεταμένες ιατρικές ή ψυχιατρικές επιπτώσεις δεν υποστηρίζονται από ισχυρά δεδομένα.
