Έχετε burnout ή κατάθλιψη; Πώς να διακρίνετε τα επικαλυπτόμενα συμπτώματα

Οι ψυχολόγοι σημειώνουν ότι αν και το burnout και η κατάθλιψη μπορεί να φαίνονται παρόμοιες επιφανειακά, διαφέρουν ως προς τις αιτίες τους, τα συναισθηματικά πρότυπα και τον τρόπο με τον οποίο επηρεάζουν την καθημερινή ζωή. Η αναγνώριση αυτών των διακρίσεων είναι κρίσιμη, επειδή κάθε πάθηση απαιτεί διαφορετική θεραπευτική προσέγγιση.

Πώς ορίζουν οι ψυχολόγοι το burnout έναντι της κατάθλιψης;

Το burnout ορίζεται συνήθως ως μια πάθηση που σχετίζεται με την εργασία και χαρακτηρίζεται από χρόνιο στρες, συναισθηματική εξάντληση, κυνισμό και μειωμένη απόδοση. Συνήθως συνδέεται με εργασιακές απαιτήσεις, ευθύνες φροντίδας τρίτων και παρατεταμένο στρες εντός ενός καθορισμένου ρόλου.

Η κατάθλιψη, αντίθετα, είναι μια κλινική διαταραχή της διάθεσης που επηρεάζει πολλαπλές πτυχές της ζωής, όχι μόνο την εργασία. Οι ψυχολόγοι τονίζουν ότι η κατάθλιψη περιλαμβάνει επίμονη θλίψη, απελπισία, απώλεια ευχαρίστησης και γνωστικά ή σωματικά συμπτώματα που διαρκούν τουλάχιστον δύο εβδομάδες, ανεξάρτητα από εξωτερικές συνθήκες.

Η βασική διαφορά είναι:

• Το burnout προκαλείται από ένα περιβάλλον.
• Η κατάθλιψη επιμένει σε διαφορετικά περιβάλλοντα και μπορεί να εμφανιστεί ακόμη και χωρίς σαφή εξωτερική αιτία.

Ποια κοινά συμπτώματα έχουν το burnout και η κατάθλιψη;

Επειδή και οι δύο καταστάσεις επηρεάζουν τη συναισθηματική ρύθμιση, τη γνωστική λειτουργία και τα επίπεδα ενέργειας, πολλά συμπτώματα αλληλεπικαλύπτονται. Σύμφωνα με τις οδηγίες των κλινικών ιατρών, τα κοινά συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Συνεχιζόμενη κόπωση και χαμηλή ενέργεια
• Μειωμένο κίνητρο
• Δυσκολία συγκέντρωσης
• Συναισθηματική αποστασιοποίηση ή μούδιασμα
• Αλλαγές στα πρότυπα ύπνου
• Ευερεθιστότητα ή απογοήτευση

Αυτές οι ομοιότητες συχνά κάνουν τους ανθρώπους να παρερμηνεύουν την κατάθλιψη ως «απλώς επαγγελματική εξουθένωση», καθυστερώντας την κατάλληλη φροντίδα. Οι ψυχολόγοι τονίζουν ότι η επικάλυψη δεν σημαίνει ότι οι συνθήκες είναι πανομοιότυπες.

Ποιες είναι οι βασικές διαφορές που βοηθούν τους κλινικούς ιατρούς να αναγνωρίσουν την κατάθλιψη;

Η κατάθλιψη έχει χαρακτηριστικά που εκτείνονται πέρα από τον χώρο εργασίας και επηρεάζουν ολόκληρο το συναισθηματικό τοπίο ενός ατόμου. Οι ψυχολόγοι επισημαίνουν διάφορους διακριτικούς παράγοντες:

• Απώλεια ευχαρίστησης (ανηδονία): Δραστηριότητες που κάποτε ήταν ευχάριστες τώρα φέρνουν ελάχιστη ή καθόλου ικανοποίηση.
• Επίμονη κακή διάθεση: Θλίψη, κενό ή απελπισία που εμφανίζεται το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, σχεδόν κάθε μέρα.
• Αρνητική αυτοαντίληψη: Αισθήματα αναξιότητας ή υπερβολικής ενοχής.
• Φυσική επιβράδυνση: Παρατηρήσιμες αλλαγές στην κίνηση, την ομιλία και την ενέργεια.
• Συνολική βλάβη: Μείωση της λειτουργικότητας σε όλους τους τομείς, κοινωνικό, προσωπικό, ακαδημαϊκό και επαγγελματικό.

Σε αντίθεση με το burnout, η κατάθλιψη αλλάζει την εσωτερική συναισθηματική κατάσταση ενός ατόμου ανεξάρτητα από τον φόρτο εργασίας ή το περιβάλλον. Ακόμα και η ανάπαυση ή ο χρόνος μακριά από την εργασία δεν βελτιώνει σημαντικά τα συμπτώματα.

Ποια χαρακτηριστικά υποδεικνύουν πιο έντονα το burnout;

Το burnout χαρακτηρίζεται από συναισθηματική εξουθένωση, που συνδέεται ειδικά με την εργασία ή έναν καθορισμένο ρόλο. Οι ψυχολόγοι επισημαίνουν διάφορες ενδείξεις:

• Τα συμπτώματα βελτιώνονται όταν μειώνεται το άγχος της εργασίας. Ο χρόνος άδειας, μια υποστηρικτική αλλαγή στο φόρτο εργασίας ή η βελτίωση των ορίων συχνά οδηγούν σε ανακούφιση.
• Το συναισθηματικό burnout εξαρτάται από το πλαίσιο. Οι άνθρωποι αισθάνονται εξαντλημένοι όταν αντιμετωπίζουν εργασιακές ευθύνες, αλλά μπορεί να αισθάνονται φυσιολογικοί ή ακόμα και ενεργητικοί κατά τη διάρκεια προσωπικών δραστηριοτήτων.
• Κυνισμός και αποστασιοποίηση από την εργασία: Ένα αίσθημα αποδέσμευσης, εκνευρισμού ή αδιαφορίας απέναντι στις εργασιακές ευθύνες.
• Μειωμένη αποτελεσματικότητα: Αίσθημα ανικανότητας ή μη παραγωγικότητας σε επαγγελματικά καθήκοντα, ενώ το ίδιο άτομο λειτουργεί κανονικά εκτός εργασίας.

Το επαγγελματικό burnout συνήθως δεν περιλαμβάνει βαθιά θλίψη, απελπισία ή αυτοκατηγορία, συμπτώματα πιο χαρακτηριστικά της κατάθλιψης.

Γιατί το burnout μπορεί μερικές φορές να οδηγήσει σε κατάθλιψη;

Οι ψυχολόγοι προειδοποιούν ότι το παρατεταμένο burnout μπορεί να γίνει μια οδός προς την κατάθλιψη εάν οι υποκείμενοι παράγοντες άγχους παραμείνουν άλυτοι. Καθώς το χρόνιο burnout συνεχίζεται, τα άτομα μπορεί να αρχίσουν να βιώνουν:

• Επίμονη απελπισία για επαγγελματική ή προσωπική αλλαγή
• Απώλεια ενδιαφέροντος ακόμη και εκτός εργασίας
• Απόσυρση από τις σχέσεις
• Αρνητική αυτοεκτίμηση

Αυτή η εξέλιξη υπογραμμίζει τη σημασία της έγκαιρης αναγνώρισης και παρέμβασης πριν τα συμπτώματα γενικευτούν πέρα από τον χώρο εργασίας.

Πότε πρέπει κάποιος να αναζητήσει επαγγελματική βοήθεια;

Οι ψυχολόγοι συμβουλεύουν την αναζήτηση φροντίδας εάν τα συμπτώματα:

• Επιμένουν παρά την ανάπαυση ή τον μειωμένο φόρτο εργασίας
• Επηρεάζουν την λειτουργικότητα σε περισσότερους από έναν τομείς της ζωής
• Περιλαμβάνουν συναισθήματα απελπισίας, αναξιότητας ή απόσυρσης
• Επηρεάζουν την όρεξη, τον ύπνο, την κίνηση και τη συγκέντρωση
• Δημιουργούν δυσκολία στην εκτέλεση καθημερινών εργασιών

Εάν υπάρχει οποιαδήποτε αβεβαιότητα μεταξύ burnout και κατάθλιψης, ένας ψυχολόγος μπορεί να δώσει μια ακριβή διάγνωση και να συστήσει κατάλληλη θεραπεία.

Συχνές Ερωτήσεις

Μπορεί το burnout να υπάρχει χωρίς κατάθλιψη;

Ναι. Το burnout είναι ένα ξεχωριστό σύνδρομο που σχετίζεται με το άγχος και εμφανίζεται συχνά σε επαγγελματικά ή φροντιστικά περιβάλλοντα υψηλής πίεσης. Δεν περιλαμβάνει αυτόματα το συναισθηματικό βάθος ή τη συνολική βλάβη που χαρακτηρίζει την κατάθλιψη.

Η κατάθλιψη περιλαμβάνει πάντα θλίψη;

Όχι πάντα. Μερικοί βιώνουν ευερεθιστότητα, μούδιασμα ή κόπωση αντί για εμφανή θλίψη. Οι κλινικοί γιατροί αναζητούν ευρύτερα πρότυπα όπως απώλεια ευχαρίστησης, απελπισία ή γνωστικές αλλαγές.

Εάν τα συμπτώματα βελτιωθούν στις διακοπές, πρόκειται για burnout;

Η βελτίωση κατά τη διάρκεια της ανάπαυσης υποδηλώνει έντονα burnout. Η κατάθλιψη συνήθως δεν υποχωρεί με βραχυπρόθεσμα διαλείμματα.

Μπορεί κάποιος να έχει και burnout και κατάθλιψη ταυτόχρονα;

Ναι. Το burnout μπορεί να εξελιχθεί σε κατάθλιψη ή τα δύο μπορούν να συνυπάρχουν. Η διάκριση και ο έγκαιρος εντοπισμός των συμπτωμάτων είναι το κλειδί για την αποτελεσματική θεραπεία.

Συμπέρασμα

Το burnout και η κατάθλιψη μοιράζονται πολλά αλληλεπικαλυπτόμενα συμπτώματα. Το πρώτο συνδέεται στενά με περιβαλλοντικούς παράγοντες στρες και βελτιώνεται με την ανάπαυση, ενώ το δεύτερο επηρεάζει τη διάθεση και την λειτουργικότητα σε όλους τους τομείς της ζωής.

Σε περίπτωση αμφιβολίας, η επαγγελματική καθοδήγηση είναι απαραίτητη, ειδικά επειδή το burnout μπορεί να εξελιχθεί σε κατάθλιψη εάν δεν αντιμετωπιστεί.

Πηγές:
medicaldaily.com
psychologytoday.com
who.int
mayoclinic.org
apa.org