Καρκινικοί δείκτες: Τι σημαίνουν – Ποιοι είναι οι πιο συνήθεις στις εξετάσεις

Οι καρκινικοί δείκτες αναφέρονται σε πρωτεΐνες που παράγουν τα καρκινικά κύτταρα. Τα μη καρκινικά κύτταρα μπορούν επίσης να δημιουργήσουν δείκτες όγκου ως απόκριση σε έναν καρκίνο. Αλλά ένας καρκινικός δείκτης μπορεί επίσης να αναφέρεται σε μεταλλάξεις (αλλαγές) ή μοτίβα στο DNA σας.

Τι αποκαλύπτουν οι καρκινικοί δείκτες

Οι καρκινικοί δείκτες —σε συνδυασμό με άλλες εξετάσεις— βοηθούν τους γιατρούς να διαγνώσουν και να θεραπεύσουν ορισμένους τύπους καρκίνου. Οι καρκινικοί δείκτες μπορούν να:

• υποδείξουν την παρουσία ορισμένων τύπων καρκίνου
• βοηθήσουν τους γιατρούς να σχεδιάσουν τη θεραπεία για τον καρκίνο
• παρέχουν πληροφορίες για το εάν η τρέχουσα θεραπεία για τον καρκίνο λειτουργεί
• προβλέψουν την πιθανότητα ανάκαμψης
• είναι σημάδια για πιθανή υποτροπή (επιστροφή) ορισμένων μορφών καρκίνου

Ορισμένοι καρκινικοί δείκτες δίνουν πληροφορίες μόνο για έναν συγκεκριμένο τύπο καρκίνου. Άλλοι δείκτες όγκου δίνουν πληροφορίες για περισσότερους από έναν τύπους καρκίνου.

Πού βρίσκονται συνήθως οι καρκινικοί δείκτες

Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι:

1. Κυκλοφορούντες καρκινικοί δείκτες
2. Καρκινικοί δείκτες ιστών

Οι κυκλοφορούντες καρκινικοί δείκτες βρίσκονται σε:

• αίμα
• ούρα
• κόπρανα
• μυελό των οστών
• σάλιο

Για τους δείκτες ιστών χρειάζεται να γίνει βιοψία του προσβεβλημένου ιστού και να αποσταλεί σε ένα παθολογικό εργαστήριο για ανάλυση από γιατρό παθολογοανατόμο.

Οι καρκινικοί δείκτες ανιχνεύουν όλους τους καρκίνους;

Όχι, πολλοί καρκίνοι δεν έχουν γνωστούς καρκινικούς δείκτες. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η εξέταση καρκινικών δεικτών δεν αποτελεί επιλογή. Όταν συμβεί αυτό, ο γιατρός μπορεί να συστήσει άλλες εργαστηριακές εξετάσεις ή εξετάσεις απεικόνισης, όπως αξονική ή μαγνητική τομογραφία.

Ποιοι είναι οι πιο κοινοί καρκινικοί δείκτες

Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί δείκτες που αφορούν πολλούς διαφορετικούς τύπους καρκίνου. Οι πιο συνήθεις είναι:

• AFP (Alpha-fetoprotein): Χρησιμοποιώντας ένα δείγμα του αίματός σας, οι γιατροί μπορεί να τον αναζητήσουν καθώς εξετάζουν διαγνώσεις για καρκίνο ήπατος, καρκίνο όρχεων και άλλων όγκων γεννητικών κυττάρων.
• Αναδιάταξη γονιδίου BCL2: Χρησιμοποιώντας ένα δείγμα αίματος, του μυελού των οστών ή του καθαυτού όγκου, οι γιατροί μπορεί να τον αναζητήσουν καθώς διαγιγνώσκουν και σχεδιάζουν θεραπεία για καρκίνους όπως η λευχαιμία και το λέμφωμα.
• Μεταλλάξεις γονιδίων BRCA1 και BRCA2: Χρησιμοποιώντας ένα δείγμα αίματος, σάλιου ή του καθαυτού όγκου, οι γιατροί μπορεί να τον αναζητήσουν καθώς διαγιγνώσκουν και σχεδιάζουν τον προσυμπτωματικό έλεγχο και τη θεραπεία για καρκίνο μαστού και καρκίνο ωοθηκών.
• CA 19-9: Χρησιμοποιώντας ένα δείγμα αίματος, οι γιατροί μπορεί να τον αναζητήσουν καθώς διαγιγνώσκουν και αξιολογούν την παραμέτρους για καρκίνο παγκρέατος, καρκίνο χοληδόχου κύστης, καρκίνο χοληδόχου πόρου και καρκίνο στομάχου.
• Καρκινοεμβρυϊκό αντιγόνο (CEA): Χρησιμοποιώντας ένα δείγμα αίματος, οι γιατροί μπορεί να τον αναζητήσουν εάν έχετε καρκίνο παχέος εντέρου, καθώς καθορίζουν την επιτυχία της θεραπείας ή το εάν και κατά πόσον ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί ή επανέλθει.
• Ινώδες/ινωδογόνο: Χρησιμοποιώντας ένα δείγμα ούρων, οι γιατροί μπορεί να το αναζητήσουν για να καθορίσουν την επιτυχία της θεραπείας για καρκίνο ουροδόχου κύστης.
• Γαλακτική αφυδρογονάση (LDH): Χρησιμοποιώντας ένα δείγμα αίματος, οι γιατροί μπορεί να την αναζητήσουν για να σταδιοποιήσουν ή να καθορίσουν την επιτυχία της θεραπείας για λευχαιμία, λέμφωμα, μελάνωμα, νευροβλάστωμα και όγκους γεννητικών κυττάρων.
• Ειδικό προστατικό αντιγόνο (PSA): Χρησιμοποιώντας ένα δείγμα αίματος, οι γιατροί μπορεί να το χρησιμοποιήσουν στη διάγνωση για καρκίνο προστάτη, να καθορίσουν την επιτυχία της θεραπείας ή να ελέγξουν εάν ο καρκίνος έχει επιστρέψει.
• Θυρεοσφαιρίνη: Χρησιμοποιώντας ένα δείγμα αίματος, οι γιατροί μπορεί να την αναζητήσουν εάν είχατε καρκίνο θυρεοειδούς. Την χρησιμοποιούν για να καθορίσουν πόσο επιτυχημένη ήταν η θεραπεία ή για να ελέγξουν αν ο καρκίνος επανήλθε.

Τι σημαίνει όταν οι καρκινικοί δείκτες είναι υψηλοί

Τα υψηλά αποτελέσματα καρκινικών δεικτών θα μπορούσαν να υποδηλώνουν την παρουσία καρκίνου. Μπορεί επίσης να υποδηλώνουν ότι ο καρκίνος έχει προχωρήσει ή έχει εξαπλωθεί (έχει κάνει μετάσταση). Αλλά αυτό το τεστ από μόνο του δεν αρκεί για τη διάγνωση του καρκίνου. Εάν έχετε υψηλά αποτελέσματα εξετάσεων, ο γιατρός θα σας εξηγήσει τι σημαίνουν οι αριθμοί και τι πρόσθετες εξετάσεις απαιτούνται.

Τι σημαίνει όταν οι καρκινικοί δείκτες πέφτουν

Εάν οι δείκτες μειωθούν, θα μπορούσε να σημαίνει ότι η θεραπεία λειτουργεί. Μπορεί να ανεβαίνουν και να μειώνονται με την πάροδο του χρόνου, ακόμη και κατά τη διάρκεια της θεραπείας σας. Για τον λόγο αυτό, μπορεί να είναι δύσκολο να μετρηθούν με συνέπεια. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι γιατροί χρησιμοποιούν τεστ καρκινικών δεικτών σε συνδυασμό με άλλες διαγνωστικές εξετάσεις.

Ποιες μη καρκινικές καταστάσεις προκαλούν αύξηση καρκινικών δεικτών

Πολλές μη καρκινικές καταστάσεις μπορεί να προκαλέσουν υψηλά αποτελέσματα καρκινικών δεικτών. Μερικές από τις πιο αξιοσημείωτες είναι:

• αναιμία
• νόσο του θυρεοειδούς
• κύστες ωοθηκών (καλοήθεις)
• νεφρική νόσος
• πέτρες στα νεφρά
• ηπατίτιδα
• σαρκοείδωση

Μπορεί το άγχος να προκαλέσει αύξηση των καρκινικών δεικτών;

Έρευνες δείχνουν ότι το χρόνιο στρες μπορεί να προκαλέσει ταχύτερη εξάπλωση ή επανεμφάνιση του καρκίνου σε άτομα που είχαν καρκίνο στο παρελθόν.

Πηγή: clevelandclinic.org