Λιποπρωτεΐνη(α): Ποιοι και γιατί πρέπει να κάνουν την εξέταση

Αλλά υπάρχει ένας άλλος, λιγότερο γνωστός, δείκτης που παίζει κρίσιμο ρόλο στον καρδιαγγειακό κίνδυνο: η λιποπρωτεΐνη (α), επίσης γνωστή και ως Lp(a).

Διαβάστε επίσης: Καρδιαγγειακά: Πότε λήγουν τα παραπεμπτικά για τις δωρεάν προληπτικές εξετάσεις

Σε αντίθεση με άλλες λιποπρωτεΐνες, η Lp(a) είναι σε μεγάλο βαθμό γενετική (κληρονομική) και δεν επηρεάζεται σημαντικά από τη διατροφή ή τον τρόπο ζωής. Τα αυξημένα επίπεδα συνδέονται στενά με καρδιακές προσβολές, εγκεφαλικά επεισόδια, νόσο της αορτικής βαλβίδας και άλλες καρδιαγγειακές παθήσεις, ακόμη και σε άτομα με κατά τα άλλα φυσιολογικά επίπεδα χοληστερόλης.

Αυτό το άρθρο εξηγεί τι είναι η λιποπρωτεΐνη (α), ποιος πρέπει να υποβληθεί σε εξέταση, γιατί είναι σημαντικό και τι μέτρα να λάβετε, εάν τα επίπεδά σας είναι υψηλά.

Τι είναι η λιποπρωτεΐνη (α)

Η λιποπρωτεΐνη (α) είναι ένα σωματίδιο που μεταφέρει χοληστερόλη, παρόμοιο με την LDL, αλλά συνδεδεμένο με μια επιπλέον πρωτεΐνη, που ονομάζεται απολιποπρωτεΐνη (α). Αυτή η δομική διαφορά καθιστά την Lp(a) πιο αθηρογονική, πράγμα που σημαίνει ότι είναι πιο πιθανό να προάγει τη συσσώρευση πλάκας (αθηρωμάτων) στις αρτηρίες.

Βασικά χαρακτηριστικά της Lp(a):

• Γενετικά κληρονομική και σταθερή σε όλη τη ζωή
• Δεν μετράται συνήθως στις τυπικές εξετάσεις για το πάνελ λιπιδίων
• Τα υψηλά επίπεδα συνιστούν ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο
• Δεν μειώνεται αποτελεσματικά από στατίνες ή αλλαγές στον τρόπο ζωής

Γιατί η αυξημένη λιποπρωτεΐνη (α) προκαλεί ανησυχία

Τα υψηλά επίπεδα Lp(a) μπορεί να:

• Επιταχύνουν την αθηροσκλήρωση (σκλήρυνση των αρτηριών)
• Αυξήσουν τον κίνδυνο πρώιμων καρδιακών προσβολών και εγκεφαλικών επεισοδίων
• Προωθήσουν τον σχηματισμό θρόμβων αίματος
• Συμβάλλουν στη νόσο της ασβεστωτικής αορτικής βαλβίδας, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε στένωση της βαλβίδας και καρδιακή ανεπάρκεια

Η αυξημένη λιποπρωτεΐνη (α) μπορεί να διπλασιάσει ή να τριπλασιάσει τον καρδιαγγειακό σας κίνδυνο, ακόμα κι αν η LDL και άλλα λιπίδια είναι καλά ελεγχόμενα!

Ποιοι πρέπει να υποβληθούν σε εξέταση για λιποπρωτεΐνη (α)

Οι τρέχουσες κατευθυντήριες οδηγίες συνιστούν στοχευμένο έλεγχο, ειδικά για άτομα με υψηλότερο κίνδυνο. Θα πρέπει να εξετάσετε το ενδεχόμενο να κάνετε εξέταση για Lp(a) εάν εμπίπτετε σε οποιαδήποτε από τις ακόλουθες κατηγορίες:

1. Οικογενειακό ιστορικό πρώιμης καρδιαγγειακής νόσου

• Καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό πριν την ηλικία των 55 ετών στους άνδρες ή των 65 ετών στις γυναίκες
• Ανεξήγητα καρδιαγγειακά συμβάντα σε μέλη της οικογένειας παρά τη φυσιολογική χοληστερόλη
• Ισχυρή γενετική προδιάθεση για αθηροσκλήρωση ή νόσο της αορτικής βαλβίδας

2. Προσωπικό ιστορικό πρόωρης καρδιοπάθειας ή εγκεφαλικού

Εάν είχατε έμφραγμα, εγκεφαλικό ή φραγμένη αρτηρία σε ηλικία κάτω των 55 ετών (άνδρες) ή 65 ετών (γυναίκες), ειδικά χωρίς προφανείς παράγοντες κινδύνου

3. Αυξημένη LDL παρά τη θεραπεία

• Άτομα που λαμβάνουν στατίνες ή άλλες θεραπείες μείωσης των λιπιδίων, που εξακολουθούν να έχουν υπολειπόμενο καρδιαγγειακό κίνδυνο
• Η λιποπρωτεΐνη (α) μπορεί να είναι ένας κρυφός παράγοντας, όταν η LDL είναι φυσιολογική, αλλά ο κίνδυνος παραμένει υψηλός

4. Επαναλαμβανόμενα καρδιακά επεισόδια παρά τον τρόπο ζωής και τον ιατρικό έλεγχο

Εάν ακολουθείτε όλες τις συστάσεις αλλά συνεχίζετε να έχετε επαναλαμβανόμενα προβλήματα, που σχετίζονται με την καρδιά, η Lp(a) πιθανώς παίζει έναν σιωπηλό ρόλο

5. Νόσος αορτικής βαλβίδας χωρίς γνωστή αιτία

Η Lp(a) εμπλέκεται στην ασβεστοποίηση της αορτικής βαλβίδας, ειδικά σε νεότερους ασθενείς χωρίς προφανή εξήγηση

6. Άτομα αφρικανικής ή νοτιοασιατικής καταγωγής

Ορισμένες εθνοτικές ομάδες, ειδικά οι μαύροι και οι πληθυσμοί της Νότιας Ασίας, τείνουν να έχουν υψηλότερα επίπεδα Lp(a) λόγω γενετικών παραγόντων

Πώς μετριέται η λιποπρωτεΐνη (α)

Απαιτείται εξέταση αίματος ειδικά σχεδιασμένη για την μέτρηση των επιπέδων της λιποπρωτεΐνης (α). Συνήθως εκφράζεται σε:

• nmol/L (νανομόλια ανά λίτρο) — πιο ακριβής μέτρηση
• mg/dL (χιλιοστόγραμμα ανά δεκατόλιτρο) — παλαιότερη μορφή

Δεν υπάρχει καθολικά αποδεκτό όριο, αλλά τα επίπεδα πάνω από 50-75 nmol/L θεωρούνται γενικά αυξημένα και συνδέονται με αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο.

Τι θα συμβεί αν έχετε υψηλή λιποπρωτεΐνη (α)

Επί του παρόντος, δεν υπάρχουν συγκεκριμένα φάρμακα, ειδικά για την μείωση της Lp(a), αν και αρκετά είναι υπό ανάπτυξη. Ωστόσο, μπορείτε ακόμα να μειώσετε τον συνολικό καρδιαγγειακό σας κίνδυνο με:

• Επιθετική διαχείριση της LDL χοληστερόλης
• Έλεγχο της αρτηριακής πίεσης, του σακχάρου στο αίμα και της φλεγμονής
• Διακοπή του καπνίσματος
• Τακτικής άσκησης
• Τήρηση υγιεινού προφίλ διατροφής

Ρωτήστε τον γιατρό σας για πιθανή καθημερινή λήψη ασπιρίνης ή για λήψη αναστολέων PCSK9, σε περιπτώσεις που ανήκετε σε ομάδα υψηλού κινδύνου.

Είναι επίσης σώφρον να ενημερώσετε τους στενούς σας συγγενείς, ώστε να υποβληθούν κι εκείνοι σε εξετάσεις για την λιποπρωτεΐνη (α).

Συχνές Ερωτήσεις

Περιλαμβάνεται η λιποπρωτεΐνη(α) σε μια τυπική εξέταση χοληστερόλης;

Όχι. Η Lp(a) δεν αποτελεί μέρος των συνηθισμένων λιπιδικών πάνελ και πρέπει να παραγγελθεί ξεχωριστά. Εάν έχετε παράγοντες κινδύνου ή οικογενειακό ιστορικό, ζητήστε από τον γιατρό σας να την προσθέσει στην επόμενη εξέταση αίματος.

Μπορούν τα επίπεδα Lp(a) να αλλάξουν μέσω της διατροφής ή της άσκησης;

Όχι. Σε αντίθεση με την LDL ή τα τριγλυκερίδια, η Lp(a) καθορίζεται σχεδόν εξ ολοκλήρου γενετικά και δεν επηρεάζεται σημαντικά από τη διατροφή, την απώλεια βάρους ή τις αλλαγές στον τρόπο ζωής. Ωστόσο, οι υγιεινές συνήθειες συμβάλλουν στην μείωση του συνολικού καρδιαγγειακού κινδύνου.

Μπορούν τα παιδιά να εξεταστούν για λιποπρωτεΐνη (α);

Ναι. Επειδή η Lp(a) είναι σταθερή καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής, η εξέταση μία φορά είναι συνήθως επαρκής και η έγκαιρη ανίχνευση μπορεί να καθοδηγήσει τη δια βίου διαχείριση του κινδύνου, ειδικά σε οικογένειες με ισχυρό ιστορικό καρδιακών παθήσεων.

Υπάρχουν θεραπείες ειδικά για την υψηλή λιποπρωτεΐνη (α);

Προς το παρόν, κανένα φάρμακο δεν έχει εγκριθεί αποκλειστικά για την μείωση της Lp(a), αλλά υποσχόμενες θεραπείες βρίσκονται σε κλινικές δοκιμές. Σε ασθενείς υψηλού κινδύνου, οι αναστολείς PCSK9 μπορεί να προσφέρουν μέτρια μείωση της Lp(a) και μείωση της LDL.

Εάν έχω υψηλή λιποπρωτεΐνη (α), θα πρέπει να κάνει εξέταση και η οικογένειά μου;

Ναι. Επειδή η Lp(a) είναι κληρονομική, οι συγγενείς πρώτου βαθμού (αδέρφια, παιδιά, γονείς) είναι σώφρον να κάνουν εξέταση, ειδικά εάν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό πρώιμης καρδιακής νόσου ή εγκεφαλικού.

Σύνοψη

Η εξέταση για λιποπρωτεΐνη (α) θα μπορούσε να είναι ένα κρίσιμο κομμάτι για την υγεία της καρδιάς σας, ειδικά εάν εσείς ή μέλη της οικογένειάς σας έχετε βιώσει ανεξήγητα καρδιαγγειακά συμβάντα ή έχετε πεισματικά υψηλή χοληστερόλη παρά τη θεραπεία. Αν και δεν αποτελεί ακόμη μέρος του προληπτικού ελέγχου ρουτίνας, η γνώση του επιπέδου Lp(a) σας μπορεί να βοηθήσει εσάς και τον γιατρό σας να λάβετε ενημερωμένες, προληπτικές αποφάσεις.

Η έγκαιρη ανίχνευση σημαίνει έγκαιρη παρέμβαση και αυτό θα μπορούσε να κάνει τη διαφορά στην προστασία της καρδιάς σας μακροπρόθεσμα.

Πηγές:
healthline.com
ncbi.nlm.nih.gov
clevelandclinic.org
cdc.gov