Βιταμίνη Α και καροτενοειδή: Πώς ωφελούν την υγεία - Συμπτώματα ανεπάρκειας και τοξικότητα

Η βιταμίνη Α είναι ένα απαραίτητο θρεπτικό συστατικό, που σημαίνει ότι δεν παράγεται από τον οργανισμό μας και πρέπει να λαμβάνεται από τη διατροφή για να παραμείνουμε υγιείς.

Το σώμα μας παράγει βιταμίνη Α από τα καροτενοειδή που βρίσκονται στα φυτά.

Τέτοια καροτενοειδή είναι η Βήτα-καροτίνη και η Άλφα-καροτίνη που είναι γνωστά και ως προβιταμίνη Α.

Η βιταμίνη Α είναι λιποδιαλυτή βιταμίνη, που σημαίνει ότι χρειάζεται λίπος για να απορροφηθεί αποτελεσματικά από το πεπτικό σύστημα.

Ποιες είναι οι επιδράσεις της βιταμίνης Α στην υγεία;

Αν και απαιτούνται περαιτέρω έρευνες σχετικά με την αποτελεσματικότητά της, η βιταμίνη Α ή τα καροτενοειδή χρησιμοποιούνται περισσότερο για τις εξής παθήσεις:

Ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας

Είναι πάθηση της ωχράς κηλίδας που προκαλεί προοδευτική απώλεια της κεντρικής όρασης και αποτελεί μία από τις κυριότερες αιτίες σοβαρής μείωσης της όρασης.

Σε μια κλινική δοκιμή, οι συμμετέχοντες που έλαβαν περισσότερη βιταμίνη Α, β-καροτένιο ή λουτεΐνη και ζεαξανθίνη είχαν μικρότερη πιθανότητα επιδείνωσης της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας σε σύγκριση με τους συμμετέχοντες που έλαβαν λιγότερη βιταμίνη Α και/ή αυτά τα καροτενοειδή.

Καρκίνος

Συστηματικές ανασκοπήσεις και μετα-αναλύσεις συνδέουν την υψηλότερη διατροφική πρόσληψη βιταμίνης Α με χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης διαφόρων τύπων καρκίνου:

Λοιμώξεις

Υπάρχει πιθανή σχέση μεταξύ της ανεπάρκειας βιταμίνης Α (χαμηλά επίπεδα βιταμίνης Α) και του αυξημένου κινδύνου θανάτου από λοιμώξεις όπως η ιλαρά. Η ιλαρά είναι μια εξαιρετικά μεταδοτική και σοβαρή ιογενής λοίμωξη, η οποία προλαμβάνεται με τον εμβολιασμό.

Ανασκόπηση έδειξε ότι τα συμπληρώματα βιταμίνης Α μείωσαν τον αριθμό των νέων κρουσμάτων ιλαράς σε παιδιά. Δεν κατάφεραν ωστόσο να επηρεάσουν τον αριθμό των θανάτων από ιλαρά.

Ανεπάρκεια βιταμίνης Α

Σπάνια καταγράφεται ανεπάρκεια βιταμίνης Α και τα χαμηλά επίπεδα είναι πιο συνηθισμένα στις αναπτυσσόμενες χώρες, ειδικά σε έγκυες και θηλάζουσες γυναίκες.

Τα βρέφη, ιδιαίτερα τα πρόωρα, και τα παιδιά διατρέχουν επίσης υψηλότερο κίνδυνο.

Χαμηλά επίπεδα βιταμίνης Α μπορεί να εμφανιστούν και σε άτομα που ακολουθούν διατροφή φτωχή σε τρόφιμα με βιταμίνη Α.

Τι προκαλεί ανεπάρκεια βιταμίνης Α;

Οι πιθανές αιτίες της ανεπάρκειας βιταμίνης Α περιλαμβάνουν επίσης:

Κυστική ίνωση: Μια κληρονομική πάθηση που επηρεάζει τους πνεύμονες, το πάγκρεας και άλλα όργανα. Επειδή οι πάσχοντες είναι πιο επιρρεπείς σε προβλήματα του παγκρέατος, έχουν επίσης προβλήματα στην απορρόφηση της βιταμίνης Α στην κυκλοφορία του αίματος. Για το λόγο αυτό, υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα ανεπάρκειας βιταμίνης Α.

Παθήσεις του πεπτικού συστήματος: Τέτοιες παθήσεις είναι η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου και η κοιλιοκάκη.

Παίρνω αρκετή βιταμίνη Α;

Εάν έχετε ανεπάρκεια βιταμίνης Α, τα βραχυπρόθεσμα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Ξηροφθαλμία
• Δυσκολία στην όραση το βράδυ
• Δυσκολία στην όραση σε περιβάλλοντα με χαμηλό φωτισμό

Τα μακροπρόθεσμα ή επιδεινούμενα συμπτώματα ανεπάρκειας βιταμίνης Α μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Ανώμαλη ανάπτυξη των πνευμόνων
• Υψηλός κίνδυνος αναιμίας
• Μόνιμη τύφλωση
• Πνευμονικές παθήσεις, όπως πνευμονία
• Σοβαρές λοιμώξεις, ειδικά από ιλαρά ή διάρροια που σχετίζεται με λοίμωξη
• Θάνατος

Παρενέργειες της βιταμίνης Α

Όπως συμβαίνει με πολλά φάρμακα και συμπληρώματα, τα συμπληρώματα βιταμίνης Α μπορεί να έχουν παρενέργειες.

Επιπλέον, η βιταμίνη Α είναι μια λιποδιαλυτή βιταμίνη. Ο οργανισμός αποθηκεύει τις υπερβολικές ποσότητες, κυρίως στο ήπαρ. Η χρόνια συσσώρευση μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο τοξικότητας.

Συχνές παρενέργειες της βιταμίνης Α μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Αλλαγές στην όρεξη
• Ξηροδερμία
• Πονοκεφάλους
• Ναυτία

Σοβαρές παρενέργειες

Σοβαρή αλλεργική αντίδραση: Πρόκειται για σοβαρή παρενέργεια που μπορεί να εμφανιστεί με οποιοδήποτε φάρμακο ή φυσικό προϊόν. Εάν εμφανίσετε σοβαρή αλλεργική αντίδραση, τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν δυσκολία στην αναπνοή, κνησμό και εξάνθημα.

Οίδημα του εγκεφάλου: Η υπερβολική βιταμίνη Α μπορεί να προκαλέσει οίδημα του εγκεφάλου. Τα συμπτώματα του οιδήματος του εγκεφάλου μπορεί να περιλαμβάνουν αλλαγές στην όραση, σπασμούς και προβλήματα μνήμης.

Καρκίνος: Η βιταμίνη Α μπορεί να έχει επιβλαβείς επιδράσεις, όπως καρκίνο του πνεύμονα, σε συγκεκριμένες ομάδες ατόμων, όπως άτομα που καπνίζουν ή κάπνιζαν στο παρελθόν και άτομα που έχουν εκτεθεί σε αμίαντο.

Ηπατικά προβλήματα: Έχουν αναφερθεί ηπατικά προβλήματα λόγω υπέρβασης του ανώτατου ορίου ημερήσιας πρόσληψης βιταμίνης Α. Τα συμπτώματα ηπατικής βλάβης περιλαμβάνουν δυσφορία στην άνω δεξιά πλευρά του στομάχου, σκούρα ούρα και κιτρίνισμα των ματιών ή του δέρματος.

Προβλήματα στα οστά: Μεγάλες ποσότητες βιταμίνης Α μπορεί να προκαλέσουν πόνο στα οστά και μείωση της οστικής πυκνότητας.

Αρνητικές επιπτώσεις στο έμβρυο: Εάν μια έγκυος λαμβάνει υπερβολική ποσότητα βιταμίνης Α, ακόμη και αν χρησιμοποιεί προϊόντα περιποίησης του δέρματος που περιέχουν ρετινόλη, μπορεί να εμφανιστούν προβλήματα στο έμβρυο.

Δοσολογία: Πόση βιταμίνη Α χρειάζομαι;

Η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη μπορεί να διαφέρει ανάλογα με την ηλικία, το φύλο, την εγκυμοσύνη και τον θηλασμό.

Η πρόσληψη αναφοράς θρεπτικών ουσιών για τη βιταμίνη Α ποικίλλει καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής του ατόμου.

Οι ενήλικοι άνδρες χρειάζονται 625 μg ημερησίως και οι γυναίκες 500 μg, αντίστοιχα.

Πηγές βιταμίνης Α

Βιταμίνη Α περιέχουν τροφές τόσο ζωικής όσο και φυτικής προέλευσης.

Καλές πηγές περιλαμβάνουν:

• Γαλακτοκομικά προϊόντα (γάλα)
• Ψάρια
• Αυγά
• Μάνγκο
• Παπάγια
• Κολοκύθα
• Καρότα
• Γλυκοπατάτες
• Καλαμπόκι

Πηγή: verywellhealth