5 κοινές συνήθειες που βλάπτουν το συκώτι

Παρά την αξιοσημείωτη ανθεκτικότητά του και την ικανότητά του να αναγεννάται όμως, δεν είναι άφθαρτο.

Πολλές καθημερινές συνήθειες, μπορούν να προκαλέσουν σταδιακά βλάβες που ενδέχεται να οδηγήσουν τελικά σε σοβαρές παθήσεις, όπως είναι η κίρρωση (μόνιμη ουλώδης βλάβη του συκωτιού) ή η ηπατική ανεπάρκεια.

Ένα από τα χαρακτηριστικά των ηπατικών παθήσεων, είναι ότι μπορεί να αποτελούν μια σιωπηλή απειλή. Στα αρχικά στάδια, μπορεί να προκαλούν μόνο ασαφή συμπτώματα, όπως συνεχή κόπωση ή ναυτία.

Καθώς η βλάβη εξελίσσεται, μπορεί να εμφανιστούν πιο εμφανή σημάδια. Ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα είναι ο ίκτερος, όπου το δέρμα και το λευκό των ματιών γίνονται κίτρινα. Ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι συνδέουν τις ηπατικές παθήσεις με την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, το αλκοόλ δεν είναι ο μόνος ένοχος.

Ακολουθούν πέντε κοινές συνήθειες που μπορεί να βλάπτουν σιωπηλά το συκώτι σας:

Υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ

Το αλκοόλ είναι ίσως η πιο γνωστή αιτία ηπατικής βλάβης. Όταν πίνετε, το συκώτι προσπαθεί να διασπάσει το αλκοόλ και να το απομακρύνει από τον οργανισμό σας. Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ κουράζει υπερβολικά το συκώτι, προκαλώντας τη συσσώρευση τοξικών παραπροϊόντων και βλάβη στα ηπατικά κύτταρα.

Η ηπατική νόσος που σχετίζεται με το αλκοόλ, εξελίσσεται σε στάδια. Αρχικά, το λίπος αρχίζει να συσσωρεύεται στο ήπαρ (λιπώδης ήπαρ), συχνά χωρίς εμφανή συμπτώματα. Η συνεχιζόμενη κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να οδηγήσει σε αλκοολική ηπατίτιδα, στην οποία αρχίζει να σχηματίζεται φλεγμονή και ουλώδης ιστός καθώς το ήπαρ προσπαθεί να αυτοθεραπευτεί.

Με την πάροδο του χρόνου, αυτός ο ουλώδης ιστός μπορεί να εξελιχθεί σε κίρρωση. Η εκτεταμένη σκλήρυνση του ήπατος επηρεάζει σοβαρά τη λειτουργική του ικανότητα. Ενώ η κίρρωση είναι δύσκολο να αναστραφεί, η διακοπή της κατανάλωσης αλκοόλ μπορεί να αποτρέψει την περαιτέρω βλάβη.

Ακόμη και η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ, αν συνεχιστεί για πολλά χρόνια, μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις, ιδιαίτερα όταν συνδυάζεται με άλλους παράγοντες κινδύνου, όπως είναι η παχυσαρκία ή η χρήση φαρμάκων. Οι ειδικοί συνιστούν να μην καταναλώνετε περισσότερες από 14 μονάδες αλκοόλ την εβδομάδα και να απέχετε για κάποιες μέρες από το αλκοόλ, προκειμένου να δίνετε στο συκώτι σας χρόνο να αναρρώσει.

Κακή διατροφή

Δεν χρειάζεται να πίνετε αλκοόλ για να εμφανίσετε ηπατικά προβλήματα. Μια ανθυγιεινή διατροφή μπορεί να προκαλέσει λίπος στο συκώτι και να οδηγήσει σε μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος.

Το υπερβολικό λίπος στο ήπαρ μπορεί να βλάψει τη λειτουργία του και, με την πάροδο του χρόνου, να προκαλέσει φλεγμονή, ουλές και τελικά κίρρωση. Τα άτομα που είναι υπέρβαρα και ιδιαίτερα εκείνα που έχουν συσσωρευμένο λίπος στην κοιλιακή χώρα, είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν την πάθηση. Άλλοι παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν την υψηλή αρτηριακή πίεση, τον διαβήτη και την υψηλή χοληστερόλη.

Η διατροφή παίζει τεράστιο ρόλο. Τα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένα λιπαρά, όπως είναι το κόκκινο κρέας, τα τηγανητά τρόφιμα και τα επεξεργασμένα σνακ, μπορούν να αυξήσουν τα επίπεδα χοληστερόλης και να συμβάλουν στη συσσώρευση λίπους στο ήπαρ. Τα ζαχαρούχα τρόφιμα και ποτά, αποτελούν επίσης σημαντικό παράγοντα κινδύνου. Μελέτη το 2018 διαπίστωσε ότι τα άτομα που κατανάλωναν περισσότερα ζαχαρούχα ποτά είχαν 40% υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν λιπώδη ηπατική νόσο.

Τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα, όπως τα γρήγορα φαγητά, τα έτοιμα γεύματα και τα σνακ που περιέχουν πρόσθετη ζάχαρη και ανθυγιεινά λίπη, συμβάλλουν επίσης στην καταπόνηση του ήπατος. Μια μεγάλη μελέτη διαπίστωσε ότι τα άτομα που κατανάλωναν περισσότερα επεξεργασμένα τρόφιμα είχαν σημαντικά μεγαλύτερη πιθανότητα να αναπτύξουν ηπατικά προβλήματα.

Από την άλλη, μια ισορροπημένη διατροφή με μη επεξεργασμένα τρόφιμα, μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη, ακόμη και στην αναστροφή, της λιπώδους ηπατικής νόσου. Έρευνες δείχνουν ότι τα λαχανικά, τα φρούτα, τα δημητριακά ολικής αλέσεως, τα όσπρια και τα ψάρια, μπορούν να μειώσουν το λίπος στο ήπαρ και να βελτιώσουν σχετικούς παράγοντες κινδύνου, όπως είναι το υψηλό σάκχαρο.

Η ενυδάτωση είναι επίσης σημαντική. Προσπαθήστε να πίνετε περίπου οκτώ ποτήρια νερό την ημέρα για να υποστηρίξετε τις φυσικές διαδικασίες αποτοξίνωσης του ήπατος.

Υπερβολική χρήση παυσίπονων

Πολλοί άνθρωποι καταφεύγουν σε μη συνταγογραφούμενα παυσίπονα για την αντιμετώπιση του πονοκέφαλου, των μυϊκών πόνων και του πυρετού. Αν και γενικά είναι ασφαλή όταν χρησιμοποιούνται σύμφωνα με τις οδηγίες, η υπερβολική λήψη, ακόμη και η μικρή υπέρβαση της συνιστώμενης δόσης, μπορεί να είναι εξαιρετικά επικίνδυνη για το ήπαρ.

Το συκώτι διασπά την παρακεταμόλη, αλλά κατά τη διαδικασία αυτή παράγει ένα τοξικό υποπροϊόν που ονομάζεται NAPQI. Κανονικά, ο οργανισμός εξουδετερώνει το NAPQI χρησιμοποιώντας μια προστατευτική ουσία που ονομάζεται γλουταθειόνη. Σε περίπτωση υπερδοσολογίας ωστόσο, τα αποθέματα γλουταθειόνης εξαντλούνται, επιτρέποντας στο NAPQI να συσσωρευτεί και να προσβάλει τα ηπατικά κύτταρα. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε οξεία ηπατική ανεπάρκεια, η οποία μπορεί να είναι θανατηφόρα.

Τηρείτε πάντα τη συνιστώμενη δόση και συμβουλευτείτε γιατρό εάν διαπιστώσετε ότι χρειάζεστε τακτικά αναλγητικά.

Καθιστική ζωή

Ο καθιστικός τρόπος ζωής είναι ένας άλλος σημαντικός παράγοντας κινδύνου για ηπατικές παθήσεις. Η σωματική αδράνεια συμβάλλει στην αύξηση του σωματικού βάρους, στην αντίσταση στην ινσουλίνη και στη μεταβολική δυσλειτουργία, που μπορούν να ενισχύσουν τη συσσώρευση λίπους στο ήπαρ.

Το καλό είναι ότι η άσκηση μπορεί να ωφελήσει το συκώτι σας, ακόμη και αν δεν χάσετε πολύ βάρος. Μελέτη διαπίστωσε ότι μόλις οκτώ εβδομάδες ασκήσεων με αντιστάσεις, μείωσαν το λίπος του ήπατος κατά 13% και βελτίωσαν τον έλεγχο του σακχάρου στο αίμα.

Η αερόβια άσκηση είναι εξίσου αποτελεσματική: έχει αποδειχθεί ότι το τακτικό γρήγορο περπάτημα για 30 λεπτά, πέντε φορές την εβδομάδα, μειώνει το λίπος του ήπατος και βελτιώνει την ευαισθησία στην ινσουλίνη.

Κάπνισμα

Οι περισσότεροι συνδέουν το κάπνισμα με τον καρκίνο του πνεύμονα ή τις καρδιακές παθήσεις, αλλά δεν συνειδητοποιούν τη σοβαρή βλάβη που μπορεί να προκαλέσει στο ήπαρ.

Ο καπνός του τσιγάρου περιέχει χιλιάδες τοξικές χημικές ουσίες που κουράζουν το συκώτι αναγκάζοντάς το να τις φιλτράρει και να τις αποσυνθέσει. Αυτό μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση οξειδωτικού στρες, μείωση της ροής του αίματος και δημιουργία ουλών (κίρρωση).

Το κάπνισμα αυξάνει επίσης σημαντικά τον κίνδυνο καρκίνου του ήπατος. Οι χημικές ουσίες στον καπνό του τσιγάρου, όπως οι νιτροζαμίνες και η πίσσα, είναι γνωστές καρκινογόνες ουσίες. Σύμφωνα με την οργάνωση Cancer Research UK, το κάπνισμα ευθύνεται για περίπου το 20% των περιπτώσεων καρκίνου του ήπατος στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Αγαπήστε το συκώτι σας

Το συκώτι είναι ένα εξαιρετικά ανθεκτικό όργανο, αλλά δεν είναι ανίκητο. Μπορείτε να το προστατεύσετε πίνοντας αλκοόλ με μέτρο, σταματώντας το κάπνισμα, λαμβάνοντας φάρμακα με υπευθυνότητα, ακολουθώντας μια ισορροπημένη διατροφή, παραμένοντας δραστήριοι και διατηρώντας τον οργανισμό σας ενυδατωμένο.

Εάν παρατηρήσετε συμπτώματα που μπορεί να υποδηλώνουν ηπατικά προβλήματα, όπως συνεχή κόπωση, ναυτία ή ίκτερο, μην καθυστερείτε να συμβουλευτείτε τον γιατρό σας. Όσο νωρίτερα εντοπιστούν τα ηπατικά προβλήματα, τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες επιτυχούς θεραπείας.

Πηγή: The Conversation